NANDA
(Trích Bài giảng Kinh Tương Ưng,
Lớp Kinh Tạng
Vietheravada, Sư Toại Khanh giảng).
Ngài Nanda (Hoan Hỷ) là con trai của bà Gotami, em cùng
cha khác mẹ với thái tử Tất Đạt. Bà Gotami là em gái ruột của bà Maya.
Ngài Nanda gọi bà Maya là d́ ruột. Ngài Nanda cũng trang lứa với thái tử
Tất Đạt. Vua Tịnh Phạn cưới cùng lúc hai chị em ruột là bà Maya và bà
Gotami. Khi bà Maya sinh thái tử Tất Đạt th́ bà Gotami cũng sanh hoàng
tử Nanda. Khi sanh thái tử Tất Đạt bảy ngày th́ bà Maya mất, bà Gotami
rất là thương con, nhưng thái tử Tất Đạt là người kế thừa ngai vua nên
bà Gotami giao con ḿnh cho các cung phi chăm sóc c̣n bà th́ trực tiếp
chăm sóc thái tử Tất Đạt. Về sau khi thái tử Tất Đạt xuất gia thành Phật
trở về th́ hoàng tử Nanda cũng lớn tuổi lắm rồi, lấy vợ trễ. Thái tử Tất
Đạt lấy vợ năm 16 tuổi, c̣n hoàng tử Nanda ngoài ba mươi mới lấy vợ, vợ
của hoàng tử Nanda là hoa hậu (janapadakalyāṇi).
Khi đó Đức Phật về hoàng cung Kapilavattu để độ quyến
thuộc. Có một lần nhằm ngay ngày hôn lễ của hoàng tử Nanda. Ngày cưới
th́ trong ḷng chú rể chỉ nghĩ đến cô dâu, nhưng hoàng tử Nanda dành cho
Đức Phật một sự tôn kính đặc biệt. Khi lễ trai tăng cúng dường xong, Đức
Phật thuyết pháp xong, ngài đi về khu vườn ở gần hoàng cung để ngự ở đó.
Khi Đức Phật đi ra ngài thấy hoàng tử đứng kế bên, liền đưa b́nh bát cho
hoàng tử Nanda ôm. Hoàng tử Nanda nghĩ ra đến sân th́ Thế Tôn sẽ lấy bát
lại. Không ngờ ra tới sân, ngài đi thẳng luôn, Nanda nghĩ chắc đi một
đoạn ngài sẽ lấy bát lại, nhưng ngài cũng không lấy. Cuối cùng v́ một
ḷng thương kính Phật, không dám trả bát. Một nhân cách vĩ đại như Đức
Phật, ánh mắt của ngài, oai lực của ngài, tạo ra một không gian, từ
trường độc đáo khiến người đối diện phải thay đổi kế hoạch.
Trước khi ra khỏi hoàng cung hoàng tử Nanda quay đầu lại
nh́n lại cô dâu, một công nương tuyệt sắc, nàng ra dấu “có đi theo Đức
Phật th́ đi nhưng chàng nhớ về sớm”. Ḷng như lửa đốt, Nanda ôm bát theo
chân Đức Phật. Về đến chùa, Thế Tôn không nói ǵ ngoài một câu hỏi:
Nanda có muốn xuất gia hay không. V́ ḷng tôn kính tuyệt đối bậc đạo sư,
Nanda như cái xác không hồn, trả lời: Dạ. Thế là nghi thức xuất gia được
cử hành ngay lập tức. Cạo đầu liền, đắp y liền, xuất gia mà ḷng chẳng
yên.
Trong kinh có kể Đức Phật đưa Nanda lên cơi Đao Lợi, trên
đường đi Đức Thế Tôn cố ư cho tôn giả Nanda nh́n thấy một đám cháy rằng
và một con khỉ cái chạy không kịp nên bị phỏng lở đầy ḿnh. Khỉ vốn đă
không đẹp rồi c̣n bị phỏng th́ c̣n xấu xí thảm hại cỡ nào. Lát sau nh́n
thấy năm cô tiên nữ hầu Đế Thích rất đẹp, Đức Thế Tôn hỏi ngài Nanda:
Năm trăm cô này có đẹp không? Ngài Nanda trả lời: Bạch Thế Tôn, vợ con
mà so với năm trăm cô này th́ cỡ như con khỉ khi năy. Nghe phũ phàng
hén. Đức Phật hỏi: Ngươi có muốn được năm trăm cô này không. Ngài Nanda
thưa muốn. Đức Phật nói: Về tinh tấn tu hành th́ Như Lai hứa là sẽ có.
Sau chuyến đi, ngài Nanda trở về trong trang phục y áo ủi
phẳng phiu, b́nh bát bóng lưỡng. Lúc đó chưa có luật cấm ông sư trang
điểm; đàn ông Ấn Độ cũng có dặm phấn tô son chút đỉnh. Theo chú giải,
ngài Nanda suy nghĩ, Thế Tôn là bậc đạo sư của biết bao nhiêu người,
ngài đẹp và chói sáng như vậy th́ ḿnh cũng phải như thế nào coi cho
tương xứng, thế nên Nanda mới mày râu nhẵn nhụi áo quần bảnh bao như
vậy. Chư tăng thấy vậy có lời dị nghị. Lời dị nghị đó đến tai Đức Phật
và ngài gọi Nanda vào trách rằng chuyện đó không đáng. Sau khi Đức Phật
trách, ngài Nanda quyết định từ nay về sau không như vậy nữa.
Kể từ sau buổi Đức Phật trách, tôn giả Nanda trở về tinh
tấn tu hành và không bao lâu sau th́ chứng quả La-Hán và trở thành bậc
Ứng cúng cho chư thiên và loài người.
Nhị Tường
