PINDOLA BHÀRADVÀJA
(Trích Bài giảng Kinh Tương Ưng,
Lớp Kinh Tạng
Vietheravada, Sư Toại Khanh giảng).
Pindola Bhāradvāja, vị này là vị tỳ kheo rất nổi tiếng
trong lịch sử Phật giáo. Trong kinh Bắc Tông gọi là Tân Đầu La. Bên Nam
Tông gọi là Pindola.
Bên PG Bắc Tông, những vị tổ đời sau có khuynh hướng t́m
kiếm trong kinh điển nguyên thủy những điểm nào có vẻ ly kỳ chưa được
khai thác, họ sẽ mở rộng ra. Câu chuyện ngài Pindola Bhāradvāja – Tân
Đầu La cũng là một kiểu tận dụng sự ly kỳ của các thầy bên Bắc Tông. Lần
đó, có một ông trưởng giả đi tắm sông, nhặt được lơi cây trầm rất thơm,
ông ta cho thợ tiện một bát thơm và đẹp rồi treo lên cây sào thật cao.
Ông hứa sẽ cúng bát trầm cực quí cho vị tu sĩ nào thị hiện thần thông
cho ông xem. T́nh cờ ngài Pindola Bhàradvàja đi ngang thấy vậy bèn dùng
thần thông bay lên lấy b́nh bát xuống. Việc làm này cũng như là quảng
cáo, tạo tiếng vang trong thiên hạ, lôi kéo quần chúng chớ giá trị của
chiếc bát cũng không đáng kể. Ông trưởng giả thích quá, bái phục. Câu
chuyện này đến tai đức Phật, ngài cấm tu sĩ từ đó về sau không tùy tiện
sử dụng thần thông. Một bài kinh khác có ghi, "Một người cố ư khoe thần
thông của ḿnh cũng đáng xấu hổ như người phụ nữ vén váy khoe chỗ kín
của ḿnh". Bắc Tông dựa vào giai thoại đó thêm chi tiết sau: Sau vụ đó,
Đức Phật phạt ngài Pindola (Tân Đầu La) không được viên tịch niết bàn
phải tiếp tục sống đời để độ sinh và hiện nay ngài vẫn c̣n sống ở đâu đó
trong trời đất này và sẵn sàng thị hiện để hoằng dương Phật pháp. Đây là
giai thoại mà bên Bắc tông thêm vào cho ly kỳ. Không phải ám chỉ cho Bắc
tông Việt Nam, có thể là Mahayana của Ấn Độ hoặc Trung Quốc
Vị Pindola Bhàradvàja trước khi xuất gia, trở thành bậc
thánh, có thần thông ngài rất là nghèo khổ. Khi nh́n thấy sự tiện nghi
của các vị tỳ kheo, vị này bèn có ư định đi xuất gia để hưởng nhàn lúc
tuổi già, nhưng vị này không ngờ khi xuất gia lại trở thành một người
như trên vừa kể. Trước khi tinh tấn, vị này có một thời gian dễ duôi,
Đức Phật biết rơ đây là người sẽ đắc quả A-la-hán kiếp này nên Thế Tôn
cũng hỗ trợ, giúp đỡ trấn an, luôn tạo điều kiện tâm lư cho vị này tu
tập để cuối cùng trở thành vị La hán. Pindola Bhàradvàja có thói quen
mỗi ngày sau lúc đi bát đi vào ngự viên (Uyyana), chỗ của vua Udena. Bữa
đó, vua Udena uống rượu say và vào ngự viên ngủ nghỉ cùng với các cung
tần mỹ nữ. Một cô cung nữ đưa bắp chân cho vua kê đầu. Các cô kia ở xung
quanh thấy buồn nên kéo nhau đi chơi, thấy ngài Pindola Bhàradvàja đang
ngồi ở đó, ngài thuyết pháp cho các cô nghe. Cô cung nữ kê chân cho vua
nằm mỏi quá nhúc nhích chân làm cho vua tỉnh giấc. Khi vua tỉnh giấc
thấy không ai nên hỏi. Được biết các cô đi nghe pháp, vua giận định tới
cà khịa với Pindola Bhàradvàja. Ngài biết ông vua đang lên cơn nên dùng
thần thông nhún nhẹ một cái biến mất trên hư không. Sau đó, vua nghe các
cung nữ nói "Hoàng thượng không khoái thầy, nên muốn gây sự." Vua nghe
chạnh ḷng, bèn dặn người làm vườn, khi nào thấy Pindola Bhàradvàja th́
báo cho vua biết.
Một bữa người làm vườn thấy ngài Pindola Bhàradvàja trở
lại ngồi trong ngự viên, bèn chạy đến báo cho vua. Và vua đến hỏi đạo
ngài:
“Thưa Bhàradvàja, do nhân ǵ, do duyên ǵ, những Tỷ-kheo
trẻ tuổi này, c̣n non trẻ, tóc đen nhánh, đầy đủ với tuổi trẻ hiền
thiện, trong lúc tuổi c̣n thanh xuân lại không tham nhiễm dục vọng, thực
hành Phạm hạnh hoàn toàn thanh tịnh cho đến trọn đời, và sống toàn thời
gian một cách hoàn măn (addhànam apàdenti)?”. Làm sao những nhà sư trẻ
tuổi có thể thanh tịnh được?
Ngài Pindola Bhàradvàja trả lời: Đức bổn sư chúng tôi có
dạy thế này: Ai đáng tuổi là mẹ (matumatti) th́ vị tỷ kheo đối xử như là
với mẹ ḿnh. Ai đáng tuổi chị gái, em gái (bhaginimatti ) th́ cũng xem
như là chị em của ḿnh, nghĩa là không hề có chuyện ‘người dưng khác họ’
trong ḷng một tỷ kheo.
Nhị Tường
