Tôi đi xa mới về. Thùng thư trước nhà đầy ắp,
cả cái hộp thư riêng ở bưu điện cũng không c̣n chỗ nhét.
Ngoài phần lớn những thứ đáng vất, từ cả hai thùng thư, tôi
có trên mười cái thư và vài gói bưu phẩm không thể không mở
ra. Thiệp xuân, rồi th́ vài cái hóa đơn, dăm ba món quà Tết
của mấy người thân sơ đâu đó, có gói thức ăn đă bắt đầu hư.
Nhưng ǵ cũng là ân t́nh, tôi xếp hết lên bàn rồi đi ngủ.
Ba giờ sáng, tôi thức giấc v́ một cơn khát
cháy cổ. Đă nói giờ tôi cứ như người già, bất luận mấy giờ
đêm, dậy rồi th́ khó mà ngủ lại. Như một thói quen lâu ngày,
tôi thả ḿnh xuống chiếc ghế ở bàn viết, ngó quanh và rồi
giật ḿnh nghĩ đến một chuyện thiệt lăng mà cũng dễ sợ. Nếu
trong chuyến đi vừa rồi tôi có mệnh hệ ǵ th́ ai sẽ là người
mở giùm hai thùng thư, rồi họ sẽ làm ǵ với mấy thứ trong
đó. Cả mấy cái email trong máy, rồi một trang blog như gian
pḥng riêng trên internet, nơi tôi vẫn xem là chốn dung thân
sau cùng để gặp gỡ ai đó. Tất cả sẽ măi măi là một bí mật,
khi đến chính tôi c̣n lắm khi quên mất password. Mỗi ngày
trên hành tinh này đă và đang có bao nhiêu những hộp thư
trên internet vĩnh viễn không c̣n người đọc, người duy nhất
có thể mở ra cơi riêng ấy đă không c̣n dịp trở về. Ai trong
thời buổi này lại không có những chuyện riêng tư trên
internet, ai lại chẳng nóng ḷng muốn đọc một vài cái email,
hay nôn nao chờ về đến nhà rồi nhảy bổ đến bàn viết để vào
thăm trang blog của ḿnh. Nhưng có ai ngờ trước rằng ḿnh sẽ
chẳng bao giờ c̣n có cơ hội đó nữa. Từng người luôn có sẵn
những hành tŕnh đang đợi chờ phía trước, những cuộc đi có
thể là không hẹn được ngày trở lại. Nếu có chuyện tái sinh,
trong ṿng quay bất tận của những chu kỳ thành hoại của trời
đất, ngày họ quay lại được có thể đang là lúc con người trên
mặt đất này đang ở vào một thời điểm văn minh hơn bây giờ
gấp triệu lần, hay lại đang trong thời kỳ nhân loại chỉ c̣n
biết có lửa rừng và hang đá. Mọi ấn tích hôm nay, khi ấy chỉ
c̣n là cát bụi hay những mẩu hóa thạch ngậm ngùi câm lặng.
Bao nhiêu những ḥ hẹn, hờn dỗi, yêu đương, thù hận, toan
tính thiện ác,…trong cái gọi là internet ǵ đó của ngày nào
đều trở về với cơi không. Trong đó có cái đă được biết đến,
và cả những thứ chưa một lần được ghé mắt.
Trong một bối cảnh ngược lại, nhân loại ngày
sau có thể t́m lại được tất cả những ǵ đă từng được lưu trữ
trong nền văn minh điện toán hôm nay, và có thể đọc hiểu
trọn vẹn những tâm t́nh của người xưa. Và thử hỏi những
người xưa ấy lúc này đă ra sao. Lại vẫn là những huyền thoại
như dấu vết của vua Tutankhamon trên Kim Tự Tháp bây giờ.
Suy cho cùng, mọi toan tính lo liệu của nhân sinh chỉ là một
cuộc chơi phù du của vạn hữu.
Tôi từng đọc thấy ở đâu đó một kiểu phân loại
thời gian khá lạ lùng, nhưng xác đáng và cứ bắt tôi phải suy
nghĩ. Đó là thứ thời gian sinh học, Biological Time, được
tính trên từng diễn biến sinh hóa của mọi loài sinh vật trên
trái đất. Từ những khoảnh khắc biến diệt của mỗi tế bào
trong từng giây đồng hồ, cho đến cái gọi là kiếp người trăm
năm. Loại thời gian thứ hai là Geographical Time, tạm hiểu
là thứ thời gian địa quyển, tính trên những biến động lâu
dài của lớp vỏ trái đất, gồm những cuộc ch́m nổi của các lục
địa, sự h́nh thành của bao thứ trầm tích, hóa thạch,... Và
trong loại thời gian này, vài ba thế kỷ chỉ là một nháy mắt.
Nói ra có vẻ cải lương, bên cạnh kinh Phật, tôi vẫn nhớ hoài
mấy câu thơ muốn quên cũng khó. Ông Trần Tế Xương th́ phải,
từng có 4 câu này, ai nghe qua một lần cũng thuộc:
“Sông kia rày đă lên
đồng
Chỗ làm nhà cửa, chỗ trồng ngô khoai
Đêm nghe tiếng ếch bên tai
Giật ḿnh c̣n tưởng tiếng ai gọi đ̣!”
Rồi th́ ông Vũ Hoàng Chương, nghe thơ mộng
hơn một chút nhưng cũng buồn nẫu ruột:
“Ta c̣n để lại ǵ
không
Ḱa non đá lở, nọ sông cát bồi”.
Và thi sĩ Phạm Thiên Thư nói về chuyện đó
theo cách riêng của ḿnh:
“Cuộc đời chớp lóe
mưa bay
Càng đi, càng thấy dặm dài nỗi không…”
Nhưng rồi, mọi sự không phải chỉ là những
ngậm ngùi hiu hắt đó. Ở đây tôi phải nhớ ơn một nhà thơ
Cơ-đốc là Nguyên Sa, khi ông nhắc tôi rằng thực ra tôi vẫn
c̣n đó một phương trời Nhị Đế. Tôi đọc ông, rồi thở phào.
Phải vậy chứ, nếu không ai chịu sao nổi. Ông nói: “Cuộc
đời dẫu có phù vân, ở trong mây nổi có phần thiên thu!”.
Câu đó hiểu sao cũng xong. Tôi e thuở sinh tiền nhà thơ họ
Nguyễn chẳng có nhiều dịp biết đến giáo lư A-tỳ-đàm, từ đó
có lẽ cũng không ngờ ḿnh đă gửi tặng Phật giáo một câu thơ
hay. Từ chiều sâu hun hút và một độ cao ngút ngàn, trong
giáo nghĩa Chân Đế không hề tồn tại một khái niệm thời gian
nào hết. Ngày đêm, bốn mùa, trước sau, nhanh chậm,...đều chỉ
là những quan niệm giả lập y cứ trên sự tồn tại và biến mất
của cái ǵ đó. Lúc này người ta đang quẩn quanh trong cảnh
giới của Thi Thiết, Chế Định (paññatti), Biến Kế (parikappa).
Rơ ràng trong kinh xưa, đức Phật không nói nhiều về thời
gian, chỉ trừ trường hợp chẳng đặng đừng. Điều Ngài đặc biệt
nhấn mạnh luôn là những ǵ người ta sống và làm trong cái
gọi là thời gian ấy. Khái niệm năm ba ngàn năm ǵ đó thực ra
chẳng là ǵ, chỉ có Vạn Lư Trường Thành, Kim Tự Tháp, Kinh
Thánh, Kinh Phật mới là đáng nói, vấn đề là từng người trước
khi về đất đă để lại ǵ sau lưng ḿnh. Thuở b́nh sinh, ai
cũng ăn nhờ ở đậu trên những gia tài di sản của tiền nhân,
trước ngày nằm xuống cũng xin làm ơn để lại chút ǵ cho lớp
hậu tấn như một kiểu sống ṣng phẳng. Và nếu chuyện tái sinh
là có thật, biết đâu trong đám hậu sinh kia lại có cả chính
ḿnh. Thế là, nói như ông Nguyên Sa, cuộc
đời dẫu có phù vân, ở trong mây nổi có phần thiên thu..!
Một cái email, dăm ba hàng chữ trong một
trang blog, một bài thơ ngắn trong website, một công tŕnh
lớn ngoài đời,…đều là những ǵ ta để lại cho nhân gian.
Không có ǵ là nhỏ hay lớn, chỉ có cái tác dụng của nó là
lợi hay hại, ít hay nhiều mà thôi. Một cái email có thể nguy
hiểm như một viên đạn pháo, mà cũng có thể là một liều thuốc
cứu mạng một người hấp hối. Cái email đó có thể không kịp có
người đọc, trang blog đó có thể sẽ vĩnh viễn đóng cửa, nhưng
cái tâm t́nh hay cái tấm ḷng của người viết nên chúng không
phải là vô nghĩa, bất luận là tốt hay xấu. Cái hạnh phúc lớn
nhất của một kiếp người, theo tôi, là giả dụ có một ngày nằm
xuống trên đường, chưa kịp về đến nơi chốn đă định, người ta
vẫn có thể yên tâm với những ǵ ḿnh đă hoàn tất hay c̣n
đang dở dang. Chỉ v́ họ đă làm những việc lớn nhỏ đó bằng
tất cả tâm t́nh đẹp nhất. Chẳng hiểu mắc chứng ǵ, hay do
mới chia tay một người tín hữu Cơ-đốc trên đường, mấy ngày
nay nói ǵ th́ tôi cũng cứ nhớ Chúa. Bà sơ Theresa, một
người từng lănh giải Nobel ḥa b́nh, có một câu nói hay
không tả được: “Chúng ta có thể không làm được chuyện ǵ
lớn lao, nhưng hoàn toàn có thể làm việc ǵ đó với một trái
tim vĩ đại. Đó chính là cái ch́a khóa, là lời giải thích v́
sao có người vẫn bất tử giữa ḍng đời sinh hóa phù du”.
Ta rồi sẽ gặp lại ta, gặp lại chính ḿnh
trong một hậu thân khác. Ta rồi cũng gặp lại em, người mà ta
đă một lần buồn vui với những ân oán t́nh thù. Tử sinh không
nên có những ḥ hẹn, ai thoát ra được th́ nên mừng giùm cho
nhau. Có điều là, nếu một ngày em ghé lại lều cỏ của tôi,
khi tôi đă là viễn khách ở một phương trời khác, một bầu
nước sạch với mấy vốc gạo trắng cùng một góc nến đủ đốt qua
đêm, có phải là một món quà lớn ra để lại cho nhau không hả?
Ừ th́, cuộc đời dẫu có phù vân…
