Đạo khả đạo phi thường đạo

Toại Khanh 

 

 

Nên đọc nhiều sách, nhưng nếu không biết lựa sách để đọc th́ đọc cả đời cũng vô công. Xin nhớ giùm, thời gian ta có không nhiều, mà thứ không đáng đọc phải tính bằng số triệu.

Quen biết nhiều th́ tốt, nhưng không biết lựa bạn lành th́ coi như trao thân nhầm chỗ.

Ăn ǵ cũng thấy ngon miệng có thể nói là chuyện tốt, nhưng gặp ǵ cũng ăn th́ là chuyện xấu.

Đi nhiều chưa hẳn là xấu, nhưng đi không có mục đích đàng hoàng chỉ là lang thang trôi dạt: Phí tiền, phí sức, phí thời gian, phí đủ thứ.

Giai đoạn tu học nào cũng tốt, nhưng một khi dừng lại để tâm đắc với nó th́ coi như tiêu tùng. Giới luật, thiền định, tri kiến,… đều vậy cả.

Yêu nước không tệ, nhưng đi theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan (Ultra-nationalism) th́ lập tức không xài được.

Bớt ngủ nghỉ th́ tuyệt, nhưng bệnh mất ngủ th́ tuyệt không nên có.

Phật giáo không có chùa chiền th́ tứ chúng sinh hoạt thế nào, nhưng coi nặng chùa chiền hơn việc đào tạo nhân sự tài đức th́ hỏng.

Không có tín nữ th́ Tăng ni có mà chết, nhưng để họ ngồi hẳn chiếu trên th́ coi chừng loạn.

Bài xích hay chống đối tôn giáo khác là chuyện không nên, nhưng nên lưu ư việc họ cải đạo các Phật tử. Họ giỏi hay ta dở? Vấn đề không phải là sự tranh giành, mà là nhiều chuyện khác.

Muốn giữ nước hay giữ đạo đều không thể bỏ qua mấy điều này: Có lư thuyết ngon lành nhưng thiếu hành động th́ chỉ là đánh trận trong mơ. Có hành động nhưng thiếu một lư thuyết ngon lành th́ chỉ là cờ lau tập trận.

Chỉ v́ khoái mùi vị máu thịt mà ăn mặn là gieo chủng tử loài ăn thịt sống. Chỉ biết cắm cổ ăn chay mà không biết ǵ hơn, là gieo chủng tử loài ăn cỏ. Thực đơn (Menu) trong đầu quan trọng hơn trên bàn ăn.

Chỉ biết lo sướng thân mà không màng ǵ ngoài ra, dù trong đạo hay ngoài đời, chỉ là trẻ con. Biết mà không dám bày tỏ, là người câm. Có người bày tỏ mà ḿnh vẫn không màng, đó là người điếc. Nghe bày tỏ mà không nhận thức nổi vấn đề, đích thị người điên. Biết mà không hành động, hẳn là người bại liệt.

Những kẻ chống đối này nọ thường mang trong máu những thứ mà họ đang chống đối. Chống độc tài nhưng khoái bá quyền; chống mê tín trong khi ḿnh cuồng tín; chống Tư bản khi ḿnh vẫn thích tư hữu ích kỷ; chống Cộng sản khi ḿnh tham, ác, dốt, dối đủ cả.

Mê đắm trong ngũ dục là luân hồi kiểu hạ cấp, mê đắm thiền định là luân hồi kiểu cao sang, tu Quán mà chưa thật sự chán sợ sinh tử th́ coi chừng Tăng Thượng Mạn (adhimāna), tức c̣n hơi sức để soi gương trong ngôi nhà đang cháy.

Không biết ǵ để nói, là dốt. Nói quá chỗ biết của ḿnh là phét. Nói không kiểm chứng là ẩu. Biết không cần thiết mà vẫn nói là nhảm. Biết điều cần thiết mà không nói là hiểm.

Biết ḿnh là thượng đế của ḿnh chắc chắn dễ sống hơn là tin rằng ḿnh được ai đó an bày mọi thứ. Thật lạ khi không hiếm kẻ trí thức vẫn cứ chọn cách nhận thức thứ hai. Rơ ràng nhận thức về tính Vô Ngă giúp ta thanh thản hơn sự tin tưởng vào một cái ǵ đó. Nhưng cũng là lạ khi phần lớn thiên hạ cứ sợ ḿnh bị mất.

Nhiều người cứ tưởng lúc NHẬN vui hơn lúc CHO, nhưng nằm nghĩ lại đi, h́nh như phải thấy ngược lại mới đúng. Hiếm có món quà nào có thể khiến ta vui suốt mấy chục năm, nhưng một nghĩa cử đẹp ta trao ra lần nào đó sẽ khiến ta vui hoài không chán.

Ai cũng tưởng đông người chung quanh sẽ vui hơn sự cô độc. Nhưng kỳ thực, sự lẻ loi hiếm khi làm khổ ta như sự chung đụng. Ngồi ngó bóng ḿnh trên vách lâu ngày sẽ nghiện chứ chẳng chơi!

Cái ǵ dễ được cũng dễ mất. T́nh, tiền hay chuyện tu tập đều như thế.

Cứ tưởng có một căn pḥng riêng tĩnh mịch để sống tâm linh ǵ đó thiệt cao siêu, ai ngờ lúc có rồi cứ ngại bước vào, hoặc có vào cũng chỉ để nằm nghĩ vẩn vơ một lát rồi ngủ là nhiều.

T́nh cảm là mật đắng, không phải mật ngọt. Có điều nó thơm và đẹp. Nhưng khôn hồn đừng chạm vào. Ai biết chữ T́nh bằng cả lục căn th́ chỉ có chết!

Nhiều người cứ tưởng ḿnh thông minh hay trí thức, nhưng thực ra đời sống của họ rất dễ bị ảnh hưởng bởi nhiều thứ: Chuyện lớn có thể là cuộc bầu cử ở Mỹ, đại hội Đảng của Trung Cộng; và nhỏ hơn, có thể chỉ là điệu nhảy Gangnam Style của anh chàng Park Jae Sang thoạt nhảy ra từ bóng tối.

Có viết đến ngàn năm nữa cũng không hết được điều muốn nói, tôi bỗng dưng muốn kết thúc bài viết bằng một câu nói của Edith Sitwell, một nhà thơ người Anh (1887-1964): I am patient with stupidity but not with those who are proud of it. Tạm dịch là: Thằng ngu th́ tôi c̣n gượng chịu đựng được, chứ đứa kiêu ngạo với cái ngu của ḿnh th́ tôi bó tay!

11/16/12

Toại Khanh

Cập nhật 18-10-2018

 

BACK

 

Home