Làng Mai 'trong ḷng
nước Pháp'
(Quốc Phương
BBC Việt ngữ, từ Làng Mai, Pháp)
Làng Mai là một mô h́nh thiền học phật giáo Việt Nam
thành công ở nước Pháp, quốc tế, mặc dù chưa được hoàn toàn thừa nhận ở
Việt Nam do các lư do khác nhau, theo một nhà nghiên cứu sử học đương
đại và văn hóa tôn giáo tại Pháp.
Thiền sư Thích Nhất Hạnh, người sáng lập và phát triển
pháp môn Làng Mai đă có những đóng góp rất lớn cho văn hóa ở nước Pháp,
cũng như ở riêng trong vùng Tây Nam nước Pháp nơi Đạo tràng Mai Thôn của
ông tọa lạc, vẫn theo ư kiến của nhà nghiên cứu này.
Mặc dù những khó khăn như từng đối diện ở Việt Nam,
Làng Mai vẫn chắc chắn sẽ có tương lai với những dự án của ḿnh và tiếp
tục khẳng định được vị thế, chỗ đứng của một pháp môn thiền học có uy
tín không chỉ trong ḷng cộng đồng người Việt, mà c̣n đối với quốc tế và
hải ngoại, trong đó có nước Pháp.
Đó là một số nhận xét được Tiến sỹ sử học Caroline
Vion, nhà nghiên cứu từ Bordeaux và vùng Aquitaine, Pháp đưa ra với BBC
trong một phỏng vấn đầu xuân Ất Mùi này tại Làng Mai.
TS. Caroline Vion: Làng Mai là một trung tâm
Thiền học rất nổi tiếng với các pháp môn được Thiền sư Thích Nhất Hạnh
trao truyền, giảng dạy ở khắp nước Pháp và trên thế giới với mục tiêu,
cứu cánh xiển dương cho ḥa b́nh trên thế giới và trái đất.
Thiền sư Nhất Hạnh đă dành cả cuộc đời của ông chiến
đấu cho quyền con người và tự do của Phật giáo và người dân Việt Nam
trong suốt thập niên 1960. Mọi người đến Làng Mai từ nhiều nơi trên khắp
thế giới, mặc dù họ tới đây nhưng vẫn có thể lưu giữ niềm tin và kỷ
cương của tôn giáo của họ.
Làng Mai trước hết là một trung tâm Phật giáo mà đồng
thời với việc là một nơi tu dưỡng tinh thần, thực hành tâm linh, th́ c̣n
là một môi trường văn hóa giúp mọi người làm quen với Phật giáo Việt Nam
và lớn hơn là văn hóa Việt Nam, nhất là để hiểu biết về nghệ thuật sống.
Như chúng ta đă biết, các mối quan hệ giữa nước Pháp
và Việt Nam là rất mạnh mẽ về mặt lịch sử, trong suốt thời kỳ Đông Dương
thuộc địa ở thế kỷ thứ 19 và Làng Mai tiếp tục là nhịp cầu.
Làng Mai bên cạnh đó là một trung tâm xiển dương t́nh
huynh đệ, bằng hữu về mặt tâm linh có tầm nh́n quốc tế. T́nh anh em,
tương thân, tương ái là một từ khóa mà theo tôi xác định rơ giá trị thực
sự mà Làng mai muốn xây dựng và đề cao.
Làng Mai với nước Pháp?
BBC: Chính phủ Pháp nghĩ ǵ về Làng Mai, thưa Tiến
sỹ?
TS. Caroline Vion: Làng Mai từng là một trung
của người Việt Nam tị nạn. Sau chiến tranh bom đạn ở Việt Nam, nhiều
thuyền nhân Việt đă rời bỏ đất nước ra đi.
Người Việt Nam đă tới Pháp trong nhiều làn sóng khác
nhau trong thế kỷ 20, mỗi lần là một nỗ lực trong chiến tranh hoặc hậu
chiến. Do đó, ngày hôm nay, lịch sử của nước Pháp có một nét văn hóa
Việt Nam nói chung và Phật giáo nói riêng ở trong ḷng ḿnh.
Thích Nhất Hạnh đă lựa chọn vùng Dordogne để thành lập
cộng đồng của ông, khi đó nhiều nông dân Pháp đă rời bỏ nông thôn ở
trong vùng... Chính phủ Pháp trong bối cảnh đó đă cho phép hành động của
ông. Thế nhưng Phật giáo khi đó chưa hoàn toàn được biết tới thật nhiều
ở nước Pháp...
Tới nay, Làng Mai đă trở thành một địa điểm mở ra tiếp
đón và thu hút đông đảo người dân Pháp, là nơi mọi người tới để quan sát,
học tập, thực hành pháp môn 'chánh niệm' của Thiền học Phật giáo Làng
Mai và dần dần những thông điệp ḥa b́nh đă được chia sẻ trong cộng đồng.
Cũng cần nói thêm là nhiều nhà tâm lư trị liệu, nhiều
người trong giới nghiên cứu, trong giới làm công tác xă hội cũng t́m tới
Làng Mai, gặp Thiền sư Nhất Hạnh để học hỏi.
Chính phủ Pháp đă chấp nhận vào đầu những năm 1960 để
Thiền sư được cư trú chính trị. Người ta biết rằng mục đích của Thích
Nhất Hạnh từ ban đầu đă là một thứ Phật giáo nhập thế, và với việc rời
Việt Nam tới Pháp, ông đă phát triển các dự án cộng đồng Phật giáo của
ông và tiếp tục một cuộc đấu tranh bất bạo động v́ ḥa b́nh, chống lại
chiến tranh ở Việt Nam.
Hành động và phương pháp bất bạo động của ông đă tạo
tiếng vang vào năm 1966, ở Hoa Kỳ, quốc gia mà ông đă tới để học tập,
nghiên cứu từ năm 1961-1963, và nhờ đường lối này, ông đă được Mục sư
Martin Luther King đề cử ứng viên cho giải thưởng Nobel Ḥa B́nh.
BBC: Liệu Thiền sư Nhất Hạnh và cộng đồng của ông ở
Làng Mai đă được hưởng tự do tôn giáo tại Pháp tốt hơn là ở Việt Nam?
TS. Caroline Vion:: Thích Nhất Hạnh là một nhà
khởi xướng và Phật giáo của ông gắn liền với một sự nhập thế mạnh cùng
tư tưởng ḥa b́nh chống chiến tranh ở Việt Nam...
Nước Pháp tiếp nhận ông và các môn đệ của ông dễ dàng
tiếp nhận ông và ông cũng đă thiết lập nên thứ ḥa b́nh ở nơi mà ông
được tiếp nhận và triển khai tự do tư tưởng. Cùng với các vụ tấn công
hôm 7 tháng Giêng mới đây tại Pháp, chống lại tờ báo Charlie Hebdo, biến
cố nhắc nhở rằng tự do tư tưởng và tự do báo chí có vai tṛ rất quan
trọng ở nước Pháp, nơi mà quyền tự do được hiến định trong Hiến pháp.
Cộng đồng Làng Mai xiển dương một tôn giáo tự do, và
điều này cũng được thể hiện trên khắp thế giới như từ Miến Điện cho tới
Iraq.
Có thể nói rằng, Phật giáo của Thích Nhất Hạnh đă có
được quyền tồn tại chính đáng ở Pháp, nhưng điều này lại chưa phải là
thực tế ở Việt Nam.
BBC: Đâu là đóng góp quan trọng nhất của Thiền sư
Nhất Hạnh và Làng Mai với nước Pháp, đặc biệt với cộng đồng địa phương ở
vùng Tây Nam?
TS. Caroline Vion: Với Làng Mai được thành lập
từ năm 1982, từ các xóm trong vùng, nay pháp môn của Thiền sư Thích Nhất
Hạnh đă phát triển ra nhiều trung tâm trên thế giới. Làng Mai nay có
hàng trăm tu sỹ tới từ tất cả các quốc gia khác nhau và hàng năm tiếp
đón hàng ngàn thiền sinh, người tới tu tập pháp môn thiền học.
Thích Nhất Hạnh là một trường hợp đặc biệt. Ông đă
cung cấp một bài học mới về sự minh triết mà có thể áp dụng trong đời
sống thường nhật với tất cả mọi người, dù nguồn gốc, niềm tin xuất phát
điểm là ǵ.
BBC: Từ khi thành lập ở vùng, Làng Mai có tạo ra
thay đổi ǵ cho khu vực?
TS. Caroline Vion: Theo quan sát của chúng tôi,
mọi người đổ tới đây từ khắp nơi trên thế giới. Cộng đồng Làng Mai đă
ḥa trộn hoàn toàn vào vùng đất này, vào thiên nhiên và trong cộng đồng
dân cư địa phương.
BBC: Nếu có thể nêu một di sản hay đóng góp lớn
nhất của Thiền sư và Làng Mai, th́ đó là ǵ?
TS. Caroline Vion: Đó là t́nh bằng hữu, ḥa
b́nh, hạnh phúc ngay trong hiện tại. Đó là an lạc trong Tâm, là ḥa b́nh
trên thế giới với mọi người và ngay trong hiện tại.
BBC: Thiền sư Thích Nhật Hạnh, tuy thế, có giới hạn,
hạn chế nào không?
TS. Caroline Vion: Tôi nghĩ rằng sự tỉnh thức,
giác ngộ luôn giúp người ta nhận thức được bản thân và do đó tự biết
được những giới hạn của ḿnh và do đó sẽ biết đối xử với những hạn chế
ấy một cách minh triết, khôn ngoan.
BBC: Liệu Làng Mai có tương lai ở Pháp và trong thế
giới Phương Tây? Những người đến với Làng Mai có thỏa măn không?
TS. Caroline Vion: Tư tưởng phương Đông ngày
càng thu hút, hấp dẫn phương Tây. Việc phương Đông cung cấp được những
minh triết sâu xa để giúp điều chỉnh thái độ của người Pháp, mà thường
được cho là 'quá phương Tây', quá nhấn mạnh vào sức mạnh, là một điều
tốt.
(Tiến sỹ Caroline Vion là nhà nghiên cứu địa phương
về di sản và lịch sử, tôn giáo cũng như các thể chế cổ xưa. Bà cũng là
thành viên của Hội đồng giáo dục, văn hóa và truyền thông ở Pessac, địa
phương, thuộc vùng Tây Nam nước Pháp.)
Trang
Tưởng Niệm Ḥa Thượng Thích Nhất Hạnh
