Đạo trường siêu thanh

Tỳ kheo Giác Chánh

 

 

 

 

Cảm Nghĩ Về Tác Phẩm "Đạo Trường Siêu Thanh"


Xuyên qua những bút pháp, cùng những ư tưởng mà tác giả đă gói ghém vào trong tác phẩm đạo trường siêu thanh, cảm nhận riêng cá nhân của tôi thấy rằng:

"ĐẠO TRƯỜNG SIÊU THANH" tuy không là một áng thi văn uyên bác, cũng không sánh b́, cùng những kiệt tác của các bậc tiền nhân, danh sĩ cao thâm ... nhưng ư và nghĩa của ĐẠO TRƯỜNG SIÊU THANH cũng đủ để cho chúng ta hiểu ... biết và nhận thức đâu là Thiện, Chân ...đâu là khổ, sầu, sa đọa, mà đời sống hiện thực của con người chúng ta đă và đang sai bước.
Nhận thức ở đây! theo thiểu kiến cá nhân của tôi: là xem để t́m ... hiểu, thấu triệt, thấy những lẽ phải để theo, biết những điều sai để tránh, chớ không cốt xem, để đ̣i hỏi ở tác giả phải có những áng văn lưu loát, bóng bẩy, đầy trữ t́nh ... như bao nhiêu tác phẩm khác, nặng h́nh thức mà lại vô nghĩa về nội dung.

Xuyên qua những điển tích mà tác giả đă lồng vào tác phẩm ĐẠO TRƯỜNG SIÊU THANH cho ta thấy một thực chân của cuộc đời, mà trên bước đường hành đạo của tác giả đă trải qua và ghi lại những h́nh ảnh trung thực của thực tế, trên nẽo đời và đạo ở nhân gian hiện tại này.

Cũng như tôi đă nói áng văn ĐẠO TRƯỜNG SIÊU THANH không phải là một kiệt tác phẩm...cũng chẳng thể ví bằng tia chớp hào quang của Đức Như Lai ... hoặc bằng ngọn đèn pha ngậm toàn ánh sáng soi đường, dẫn lối cho chúng ta, cho nhân loại... vượt qua những hố thẳm, vực sâu, những tội lỗi sai lầm.

Nhưng ... tác phẩm ĐẠO TRƯỜNG SIÊU THANH cũng đă để ghi dấu, chỉ điểm, cho chúng ta THẤY ... BIẾT được nơi nào có vực thẳm ... hố sâu trên quảng đường của chúng ta đang đi tới là ánh chớp của ngọn hải đăng hướng dẫn thuyền đời của chúng ta nói riêng và nhân loại nói chung, tránh xa khỏi những gành đá ... đảo ngầm, trong cơn sóng gió ...

B́nh Sơn, ngày 18 tháng 12 năm 1976.
TAM HƯƠNG


[01]

* * *

Gió mây biến đổi lẽ thường
Cơi đời vạn vật "Vô thường" luật chung
Dù ai gắng sức vẩy vùng
Nào đâu thoát khỏi khổ chung: sanh già...
Đầu gành giọt nước vừa sa
Tinh sương biến dạng chiều tà bụi đông
Có nhà tăng sĩ NGUYÊN KHÔNG
Vân du hành cước chẳng ḷng vương mang
Che thân có chiếc y vàng
Với b́nh bát nọ hành trang của Ngài
Nối truyền phẩm hạnh Như Lai
Bên trong Giới Định... bên ngoài bát y
Dù rằng giới luật hành tŕ
Nhưng không lập dị, chẳng khi người lầm
Dù hằng giảng giải Pháp âm
Nhưng không tự măn, chẳng cầm rẽ ai
Chẳng phân bỉ thử trong ngoài
Đêm đêm tịnh mặc, ngày ngày thiền cư
Sống đời Thánh thiện vô tư
Hóa duyên từng bữa, ngụ nhờ từng đêm
Rao rao gió quyện đồi sim
Lâng lâng một nữa trăng liềm xa xa

* * *

NGUYÊN KHÔNG hôm nọ ta bà
Gặp người vấn đạo:- Tu là tại sao?
Phải chăng lỡ cuộc hoa đào?
Hay suy tài sản, hoặc đau khổ già
Mỉm cười sư đáp nôm na:
Tôi tu giải thoát sanh già khổ đau
Thế gian không dưới quyền nào
Tâm tư chẳng bận khó giàu hèn sang
Cuộc đời Tu sĩ thênh thang
Sớm vui rừng thẳm, tối hoàn non xanh
Bạn cùng gió mát trăng thanh
Nương theo đuốc tuệ thực hành đạo cao
Trần hoàn như giấc chiêm bao
"Túy sanh mộng tử" ra vào triền miên
Ngủ trần càng nhiễm càng ghiền
Càng vui dục lạc càng phiền năo lung
Không luyến ái, chẳng hăi hùng
Không vương không lụy năo nùng cũng không
Dứt lời chủ khách thảy đồng
Tâm vui lẽ đạo, NGUYÊN KHÔNG giả từ

* * *

Tiếp đường nhàn tịnh độc cư
Xuất gia phóng khoáng như hư không hằng
Một chiều đất lạnh trời băng
Thanh thanh một vẻ dưới trăng từ từ
Bước đi chầm chậm vô tư
Già lam một kiểng ngụ nhờ đêm nay
Cơ duyên lại gặp một Thầy
Kính Sư cảm tác một bài kệ ngâm
"Lành thay! Hạnh ngộ tri âm"
"Tỏ thông lẽ đạo quyết tầm pháp tu"
"Ấy nhà Tăng Sĩ vân du"
"Đêm nay dừng gót châu du chốn này"
"Đó là Bát, nọ là Y"
"Hao hao vóc dáng đầy đầy trí tinh"
"Gió ngàn cuốn nước rung rinh"
"Viện tu tĩnh mịt, thiền sinh ngẫm nghiền"
"Cảnh an lặng trí tâm yên"
"Là cơ hội để t́m duyên Níp-Bàn"
"Trên ṭa Phật chiếu hào quang"
"Dưới người Thích tử nghiêm trang tọa Thiền"
"Thoạt đầu tỏ ngộ hữu duyên"
"Chống ngăn Pháp lậu chầy triền giảm khinh"
Đêm tàn rạng ánh b́nh minh
Đến giờ thọ thực Tăng xin xả thiền
Sau rồi lại thảo luận thêm
Câu nào thắc mắc Thầy đem ra bàn

* * *

Thoạt đầu đề cặp nguyên nhân
Do đâu thúc đẩy chúng sanh luân hồi?
Theo ḍng nước lũ nổi trôi
Đắm ch́m muôn kiếp ngàn đời hăi kinh
Sư rằng: -Duyên khởi Vô Minh
Bởi do "Tam Lậu", quả ǵn chuyển xoay
"Chúng sanh muôn kiếp đọa đày"
"V́ nhân "Tham ái", đổi thay luân hồi"
Thầy thưa:- tội nghiệp lắm ôi!
Chúng sanh đau khổ, khổ rồi khổ thêm
Bao giờ Tam giới lặng êm
Dứt ḍng nhân quả ẩn tiềm thời gian
Minh minh địa ngục thiên đàng
Vơi vơi biển khổ, trần hoàn trắng tay
Xót ḿnh mà cũng thương ai
Đồng chung cảnh ngộ khổ dài Nhân, Thiên!
Dứt lời Thầy với Sư Nguyên.
Vái chào giả biệt vấn yên hội nào.

* * *

Dặm ngàn cất bước không nao
Sá chi sương gió bạc màu huỳnh y
Cuộc đời nhàn tịnh viễn ly
Vui luôn kiếp sống kiên tŕ độc cư
Chuyên lo đào thải thối hư
Giới ngăn bất tịnh, Định trừ chướng khiên
Tâm ưa ẩn dật rừng thiêng
Tới giờ thọ thực hóa duyên tạm dùng
Chí mong giải thoát thung dung
Chán nơi trần thế hăi hùng Nhơn, Thiên
Thoát ly hỷ lạc ách phiền
Tham mê ngủ dục như ghiền gải da
Sắc thinh hương vị trần sa
Như cây lắm nhựa, như là xương khô
Như thây trôi giữa bể hồ
Như cầm đuốc ngược, như ḷ lửa than
Như trong giấc mộng kê vàng
Như đồ tạm mượn, như giàn trái say
Như gươm lao nhọn bén dài
Như dao với thớt ngày ngày ṃn hao
Như đầu rắn độc khổ đau
Ích chi trần dục rạt rào mến thương?

* * *

Lơ thơ liễu rũ bên tường
Gió đưa nhè nhẹ hoa hường lung lay
Tà tà bóng ngă đường dài
Lữ hành lẹ bước, chương đài buâng khuâng
NGUYÊN-KHÔNG dưới cội tạm dừng
Từ xa một lăo đến gần hỏi thăm
Lăo rằng:- tôi đă kiếm tầm
"Cao Tăng, học giả hỏi "Tâm"là ǵ?
Nhưng mà nào có ra chi
Kẻ: "Duyên sắc tướng", người th́:" pháp Không"
Có người giảng giải ḷng ḍng
Trước sau mâu thuẫn: không thông nói càng!
Duyên may hạnh ngộ giữa đàng
Thỉnh cầu Đại Đức vẹt màn Vô Minh
Sư rằng:" Các loại hữu t́nh
Tâm là "hiểu biết" Y Sinh "Cảnh quyền"
Thế Tôn Diệu Pháp chơn truyền
Ư, Tâm hoặc Thức tùy duyên mượn xài
Cũng không phân biệt trong ngoài
Chơn Tâm, vọng thức cũng loài huyển hư"
Lăo rằng: c̣n tiếng "Chơn Như"
"Chơn Không", "Phật tánh" bây giờ hiểu sao?
Mĩm cười Sư khẻ gật đầu
Mắt nh́n lăo trượng hồi lâu thăm ḍ
Đạo từ lúc nhỏ lúc to
Khi nghe thanh thoát, khi ṃ từ câu
Chơn là thật có từ đầu
Như: không thay đổi trước sau thường hằng
Ấy là ám chỉ Níp-Bàn
Chẳng sanh chẳng diệt khổ tan nghiệp trừ
Chơn không đồng nghĩa bất hư
Cố danh:" tịch tịnh" chẳng dư pháp hành
C̣n câu "Phật tánh" tịnh thanh
Cũng kêu "tánh giác" sở hành vô tham
Chớ đừng lầm tưởng ngoại đàm
Chấp như "Tự ngă", giả làm độ sanh
Thói đời bán lợi mua danh
Bớt thêm Pháp Phật căi canh lắm điều
Lại c̣n ngạo mạn tự kiêu
Danh xưng Đại Tiểu gây nhiều hoang mang

* * *

Tung tăng gió quyện y vàng
Trăng xuyên vằng vặc, thông đàn vi vu
Đêm về lăo định giả từ
Nhưng c̣n vài chỗ thực hư khó t́m
Nén ḷng nán lại hỏi thêm
Rằng ba thân Phật giải dùm có chăng?
Sư cười và đáp tiếng rằng:
Theo kinh Chánh thuyết ba thân có nào
"Pháp Thân" danh tạo đời sau
Chỉ cho giáo lư đốn cao tiệm huyền
"Báo thân" thể xác tứ nguyên
Băm hai tướng tốt nối truyền "Pháp Vương"
"Hóa Thân" ứng hiện mười phương
Chuyển mê khai ngộ dẫn đường chúng sanh
Nhưng trong Chánh tạng chỉ rành
Th́ danh "thị hiện" đặt thành: người sau.
Ba thân bốn trí chuyển vào
Rằng do tám thức dồi trao kết thành
Xét ra duyên nghiệp chúng sanh
Phải đâu "vọng thức" chuyển thành "Chơn Tâm"
Miên man lăo trượng nghĩ thầm:
Từ lâu ḿnh đă hiểu lầm sách kinh
Nay nhờ gặp bậc cao minh
Sáng soi tăm tối sự t́nh hiển nhiên

* * *

Sư rằng: Đại Tạng Nam truyền
Ba-Li Thánh điển diệu huyền sâu xa
Văn chương chẳng chút rườm rà
Ư thâm Pháp diệu thật là Thánh ngôn
Mấy ngàn năm vẫn lưu tồn
Kinh, Luật, Diệu Pháp, tám muôn bốn ngàn
Phổ thông khắp chốn nhân gian
Nơi nơi tụng đọc hàng hàng kính tin
Riêng than dân tộc của ḿnh
Nặng theo Bắc phái miệt khinh Tiểu thừa
Xem thường Chánh pháp ngh́n xưa
Bịa bày "hiển, mật" đánh lừa người sau
Bao giờ chịu hợp cùng nhau
Xóa tan chấp kiến đồng vào nghiệp tu
Thế gian bỉ thử oán thù
Sa-Môn chớ để ngh́n thu buộc hờn

* * *

Gió đêm lay nhẹ từng cơn
Xa xa năo nuột giọng đờn nhà ai
Càng khuya trăng sáng như ngày
Muốn bàn thêm Đạo sợ ngoài giới nghiêm.
Chào Sư lăo trượng ḍ t́m
Theo con đường cũ đèn đêm chói loà
Nhẹ nhàng Sư sửa Ca-Sa
Kinh hành dưới bóng trăng tà nghiêng nghiêng
Kinh hành chập lại tọa Thiền
Thân, tâm thọ pháp thường xuyên biết ḿnh
Quyết ḷng thoát tử liễu sanh
Ngoài ngăn Thân, Khẩu, trong ǵn Tham, Sân...
Tựa Ngài HỘ-NHĂN chuyên cần
Quên ḿnh v́ Định, xă thân v́ Thiền
Đạo mầu đắc chứng thoạt nhiên
Đôi tṛng mắt nỗ năo phiền đồng tan
Uy nghi trong chiếc y vàng
Hưởng mùi giải thoát tịnh an thức thần
NGUYÊN KHÔNG dù chửa chứng chân
Nhưng bao năo chướng dần dần tịnh thanh
B́nh minh khí nhẹ trong lành
Sương c̣n rơi nặng trên cành trà mi
NGUYÊN KHÔNG mang bát đắp y
Vào làng khất thực nghiêm tŕ hóa duyên

* * *

Trong thôn có một người hiền
Sống nghề cày cuốc cũng chuyên tu hành
Tuy ḷng lánh trược tầm thanh
Nhưng chưa rơ đạo, tâm thành mà thôi
Dịp may duyên nghiệp khiến xui
Gặp Sư khất thực, bên đồi nh́n sang
Uy nghi rỡ rỡ bóng vàng
Từ từ Sư bước nghiêm trang lạ thường
Phát ḷng cung kỉnh mến thương
Người bèn đi đến bên đường hỏi thăm
Chẳng hay cái vật Thầy cầm
Để làm chi vậy? chăm chăm cứ nh́n
Dường như là kẻ đi xin
Nhưng không kêu gọi sự t́nh lạ thay
Sư rằng: theo hạnh Như-Lai
Tŕ b́nh khất thực hoằng khai pháp mầu
Cuộc đời cửa sổ bóng câu
Sớm c̣n tối mất nào đâu vững bền
Lênh đênh muôn kiếp lênh đênh
Ra vào bể khổ bồng bềnh trầm luân
Chúng sanh ba cơi sáu đường
Thảy đồng bị khổ đau thương sanh già
Do nơi ham muốn mà ra
Nếu không luyến ái sanh già có đâu?
Có phương diệt tắt ḍng sầu
Chứng chân tịch diệt sanh lâu Níp-Bàn
Muốn luôn thanh thoát tịnh an
Tất nương Bát chánh là đàng siêu sanh

* * *

Đủ duyên chứng bậc trọn lành
Phá tan triền phược, hết sanh trong đời
Vô vi ngoại uẩn thảnh thơi
Đắc rồi tự biết chẳng lời gọi xưng
Chúng sanh đau khổ trầm luân
Bởi lầm chế định, chẳng ngừng tử sanh
Nghe xong hoa nở ḷng lành
Phát tâm người nguyện kính thành qui y
Sư rằng: trong đạo Từ bi
Học pháp là một tu tŕ là hai
Tu trong mà cũng tu ngoài
Chớ khinh sắc tướng chê bai tịnh thiền
Người nên quán tưởng thường xuyên
Năm điều tâm niệm Phật truyền dạy ra
1- "Ta đây phải có sự già
Thế nào tránh thoát lúc qua canh tàn
2- Ta đây bệnh tật phải mang
Làm sao thoát khởi đặng an mạnh lành
3- Ta đây sự chết sẳn dành
Chẳng làm sao khỏi từ sanh đến kỳ
4- Ta đây phải chịu phân ly
Nhân vật quư mến ta đi một ḿnh
5- Ta đây có nghiệp riêng ḿnh
Dầu cho tốt xấu quả ǵn luôn khi"

* * *

Nghe xong người cúi xuống qú
Lạy Ngài Đại Đức từ bi giáo truyền
Lễ rồi người lại hỏi thêm
Phải chăng Đạo Phật chỉ t́m ẩn tu?
Mĩm cười, nh́n bác nông phu
Dịu dàng Sư bảo: Pháp tu có nhiều
Ai ưa phóng khoáng tiêu diêu
Thoát ly thế tục, rừng tiều ẩn tu
Ai c̣n nặng nghiệp vơng dù
Thế -Tôn cũng dạy cách tu ở nhà
Ấy là của cải đem ra
Giúp người khó khổ hoặc là cúng dâng...
Giữ ǵn nghiệp khẩu và thân
Được nhiều trong sạch, ít phần nhiểm nhơ
Trao dồi tâm trí như tờ
Bên trong yên lặng, ngoài ngơ cảnh trần
Lại c̣n trách nhiệm tinh thần
Người ngoài xă hội, thân nhân trong nhà
Làm con đối với Mẹ Cha
Thầy tṛ bậu bạn cùng là Sa-Môn
Vợ chồng cũng phải đồng tôn
Chúa tôi trọn đạo, hương thôn thái b́nh
Triêu dương bóng ngă chinh chinh
Sư ngừng khuyến giáo, vào đ́nh thọ trai

* * *

Rèm mây khói tỏa non đoài
Nước khe róc rách, chim chài chít chiu
Nắng gây gắt, gió hắt hiu
Khảm non cỏ dệt, màng chiều trời đan
Một ḿnh non nứơc dạo quanh
Sớm ngâm gió băi, chiều gành tắm trăng
Giữa ḍng sóng gợn lăn tăn
Bến bờ trời đất thăng trầm mặt ai
Vừa làm sứ giả Như-Lai
Phổ thông Chánh pháp trong ngoài quốc dân
Vừa lo tu luyện bản thân
Phát huy định tuệ chuyên cần tiến tu
Khi nhàn tịnh lúc vân du
Khi đàm Pháp hội, khi tu một ḿnh
Khi xem sách, lúc đọc kinh
Khi đi khuyến giáo, khi hành thiền na
Thú riêng kiếp sống không nhà
Gốc cây tỉnh tọa, trăng tà trầm tư
Bao giờ chứng quả Vô dư
Bên bờ nhẹ gánh thật thư thái ḷng!
Như rừng Tam-Giới mênh mông
Biết ngày nào mới thoát ṿng thương đau?
Mà ḷng Tu-sĩ tiêu hao
Sức ṃn lực kiệt song nào than ai!
Thức khuya mới biết đêm dài
Có đi mới biết đường ngày càng xa
Tuy nhiên v́ đạo thiết tha
V́ Đời đau khổ trầm kha lâu đời
Nên dù thân xác tả tơi
Máu tim khô cạn không rời đừơng tu
Hết hạ rồi lại sang thu
Bứơc chân Tu sĩ ngao du khắp miền

* * *

Vào chiều có một thiếu niên
Vóc người khỏe mạnh vẽ hiền nhưng ngang
Thấy sư thiền định bên đàng
Gă liền kêu hỏi: nầy chàng Sa-Môn
Làm chi như kẻ mất hồn
Trơ trơ ngồi đó từ hôm đến giờ?
Biết người trong cảnh mộng mơ
Sống vui dục lạc nào ngờ tương lai...
Sư rằng: Đạo hữu đến đây
Không duyên nhau trước, cũng đầy thiện căn
Tạm ngồi sư sẽ giải phân
Nghe chăng tùy ư, nghiệp căn tự phần
Sa-Môn tịnh lự lẽ hằng
Trong trừ Phóng dật, ngoài ngăn sáu trần
Luôn luôn né tránh Tham, Sân
Phá ḷng cố chấp, dẹp lần Vô Minh
Xét ra các loại hữu t́nh
Bởi do Tham Ái măi sinh trong đời
Gă nghe Sư nói liền cười:
Vẫn vơ lại khéo kiếm lời chuốt trau
Luân hồi ai biết khi nào
Chỉ theo kinh sách chép sao nối truyền
Cần chi mà phải tu thiền
Thú vui dục lạc năo phiền v́ đâu
Tu chăng đến lúc bạc đầu
Cũng già, bệnh, chết, ai đâu sống đời!
Sư nghe gă nói cũng cười
Quả là duyên nghiệp của người trần sa
Không tin Giáo lư Phật Đà
Thậm thâm vi diệu cao xa khác thường
Nếu cho nghiệp báo hoang đường
Thử xem nhơn loại sở trường giống nhau?
Người lành mạnh, kẻ ốm đau
Người thời sáng suốt, kẻ sao ngu đần
Ai ưa thọ dụng Ngủ trần
Như người khát nước lănh phần muối rang
Hoặc như ghẻ chảy nước vàng
Ngứa càng thích gảy, gảy càng ngứa thêm!
Người tu Chánh Niệm ḍ t́m
Nhổ tên Tham ái, Sân phiền, Vô-Minh...
Đă là danh gọi chúng sanh
Th́ già, bệnh, chết thường t́nh cố nhiên
Thế Tôn há chẳng giáo truyền
Hữu t́nh hữu hoại, vô thường luật chung
Người tu cố để thoát ṿng
Trầm luân sanh tử măi trong cuộc đời
Kiếp trần bể khổ chơi vơi
Xuân xanh mới đó bạc đầu rồi đây
Hôm nào anh chị sum vầy
Hôm nay một kẻ ra ngoài g̣ hoang
Hôm nào xinh phượng đẹp loan
Hôm nay dang dỡ khóc than thật buồn
Phật xưa rằng nước đại dương
Ít hơn nước mắt sầu thương của người
Mấy ai tỉnh ngộ thức thời
Khổ th́ biết khổ mê đời vẫn mê
Khổ đau tuy ngán chưa ghê
Bởi do tập nhiểm nhiều đời khó xa
Gả nh́n Sư vẻ hiền hoà
Gật đầu nhè nhẹ bước ra bên ngoài

* * *

Lơ thơ liễu rủ đường dài
Ve sầu trổi giọng chương đài ngẩn ngơ
Cảnh buồn gói trọn hồn thơ
Buâng khuâng như nhớ như mơ tiếc đời
Nhưng rồi nghĩ đến mấy lời
Sư vừa khuyên dạy chợt nguôi lửa ḷng
Đời là bể khổ mênh mông
T́nh là oan trái trong ṿng trầm luân
Hoa niên nở được mấy lần?
Vườn xuân đă bị gió trần xác xơ
Kiếp người tựa thể giấc mơ
Cơi đời như thể cuộc cờ đổi thay
Chi bằng nối gót Như Lai
T́m về Bát Chánh tương lai rạng ngời
Xuất gia dù cách phương trời
C̣n hơn ưu ái suốt đời bên nhau
Trở vô cung kính vái chào
Rằng lời Sư dạy nghe sao tận tường
Một ḷng quyết chí du phương
Nguyện làm thị giả thường thường từ đây
Cho dù góc biển chân mây
Cho dù sương gió theo thấy sá chi
Trên môi nở nụ từ bi
Sư rằng: người quyết tu tŕ phải không?
Muốn tu, Pháp Luật thuộc ḷng
Trước là tự độ sau pḥng độ tha
Đă đem thân sống không nhà
Phải ǵn phạm hạnh, tránh xa trược phiền
Sát sanh hại mạng phải kiêng
Của người chẳng hộ đừng chuyền qua tay
Thông dâm, nói dối, chất sau
Phi thời, ân nhạc, phân dồi, tràng hoa
Cao sàng quảng lệ ngọc ngà ...
Sa-Di mười giới chớ mà dễ duôi
Mười điều học đă biết rồi
C̣n mười răn phạt và mười cho ra.
Pháp hành mười bốn thông qua
Chúng Ưng Học Pháp đủ là bảy lăm
Các điều giới luật nhập tâm
Giữ y hành đúng khỏi trầm luân lâu
Tu cho tắt hẳn ḍng sầu
Tu cho hết nghiệp khổ đau sanh già...

* * *

Đêm về chênh chếch gương nga
Gió lay nhè nhẹ, la đà bóng mây
Thầy tṛ tĩnh tọa dưới cây
Thoắt kia thanh thoát, chợt này lâng lâng
Đêm tàn tỏ lộ đông vầng
Thầy tṛ mang bát thôn lân tŕ b́nh
Y vàng rỡ rỡ xinh xinh
Mới hay Tăng sĩ cũng t́nh làm sao
Bên đàng y bát một màu
Từ từ thầy trước, tṛ sau từng nhà
Ai hay b́nh địa phong ba!
Thay ngôi đổi chủ nước nhà chuyển sang...
Thầy tṛ dừng bước du phang
Trở về cổ tự lâm sang tịnh thiền
Vui cùng cảnh vật thiên nhiên
Sáng ngâm chiều vịnh trăng lên kinh thành
Nắng trưa bờ suối xem kinh
Đói ăn rau trái buồn hành thiền na

* * *

Dưới triền xây dựng một ṭa
Pháp đường, thánh tích Thích Ca đủ h́nh
Tŕnh bày tích chuyện trong kinh
Kệ ngôn, chú thích, vẽ in đủ màu
Trên đồi xây một tháp cao
Thỉnh nhiều Xá Lợi tôn thờ nơi đây
Sửa sang mọi việc an bày
Nguyên Không giao trọn Phật Đài Sư Nhiên (1)
Là người đệ tử trung kiên
Tháng ngày giảng đạo khách miền gần xa

(1) Chùa sửa lại là Phật Đài và vị Sa-Di đệ tử của Đại Đức Nguyên Không
cũng được Pháp danh là Giác Nhiên từ đó.

* * *

Một hôm vào lúc chiều tà
Có người đàn việt xa nhà đến thăm
Thấy Sư trong dạ nghĩ thầm:
Con người đức hạnh sanh nhầm xứ mô
Mà thông kinh điển thư đồ
Tu hành tinh tấn sống vô Phược triền
Chấp tay lại hỏi Sư Nhiên
Chẳng hay viện chủ gốc nguyên quán nào
Mà trông cốt cách thanh cao
Sa Môn tánh tươùng làu làu sạch trong?
Giác Nhiên vui vẻ bảo ông
Đá sanh ra ngọc chuyện không lạ thường
Cúc vàng: nở dưới trời sương
Địa linh nhơn kiệt lẽ thường xưa nay
Đất thiêng sản xuất nhân tài
Vườn hoa th́ có lang ngài trổ bông
Rằng trong thị xă Vĩnh Long
Tam B́nh quận ấy có hai ông bà
Gia đ́nh ḍng dỏi nho gia
Sau tu theo Phật, thật là hiền lương
Chùa chiền lui tới thường thường
Nhưng buồn một nổi: tông đường không trai
Núi non đ́nh miễu văng lai
Cầu trời khẩn phật: có trai nối ḍng
Sau lên bảy núi chùa ông
Cúng dường Sư sải có ông Lục già
Thương t́nh rảy nước bằng hoa
Dạy nên tưởng niệm "Bút-tha" thường thường
Lạ thay! như chuyện hoang đường:
Bà Hai sau đó tỏ tường thọ thai

* * *

Lại qua chín tháng mười ngày
Khai hoa nở nhụy: một trai cực kỳ
Mày xanh mắt sáng phương phi
Trên vai có bớt như y màu hồng
Sanh nhằm trong tiết mùa đông
Sợ con lạnh lẽo ẩm bồng luôn khi
Ngày giờ thắm thoát tên bay
Con mười chín tuổi Bà Hai về trời
Cha con hủ hỉ chiều mơi
Vui xem kinh sách, buồn chơi thi, cờ
Bỗng cha định việc tóc tơ
Chàng xin đ́nh lại để chờ lớn khôn
Ông rằng họa phước vô môn
Cha lo xong việc thác hồn cũng vui
Thôi th́...thôi thế...th́ thôi...
Để cha liệu định, định rồi sẽ hay
Hôn nhân đâu đó an bày
Nhưng sao trong dạ chẳng say thú đời

* * *

Một hôm du ngoạn dưới trời
Bỗng trông thấy có một người đắp y
Bên đàng khất thực oai nghi
Nghiêm trang tế hạnh đứng đi chỉnh tề
Mắt trong ḷng đă như mê
Phải chăng, hạt giống Bồ Đề đă gieo?
Ḷng lâng lâng nhẹ bước theo
Về chùa trông thấy: cảnh nghèo, tâm sang
Nhà Sư toàn đắp Y vàng
Thanh nghiêm giới luật, đạo tràng giảng kinh
Thoáng nghe đă tĩnh giấc huỳnh...
Càng nghe càng thấm, càng nh́n càng vui
Thôi th́...thôi thế... th́ thôi...
Quyết ḷng thoát tục tránh mồi Ma-Vương
Trần gian: Khổ năo, Vô thường...
Say mê danh lợi: bốn đường đọa sa
Chi bằng theo Phật Thích-Ca
Tu hành giải thoát: vượt ra luân hồi
Sau khi dâng cúng xong rồi
Về nhà chàng lại đến ngồi bên cha
Rằng con nay muốn Xuất gia
Xin cha cho pháp đặng mà con tu
Ông rầy: con chớ nói ngu
Cha đây già lớn chưa tu được nè!
Con c̣n con vợ một bè
Mà toan thoát tục ai nghe được nào!
Chàng rằng "Đời tựa chiêm bao
Sống nay chết mộng kiếp nào mới xong
Càng lo càng lắm bận ḷng
Say mê dục lạc trong ṿng khổ đau
Dù rằng phụ tử... xa nhau
Nhưng được giải thoát cái nào quí hơn
Ông nghe rơ lẽ nguyên nhân
Vui ḷng chấp thuận nhưng c̣n ngại lo:
Con tu cha cũng vừa cho
Vợ con c̣n đó bây giờ tính sao
Chàng rằng chẳng ngại chi đâu
Miễn cha cho phép khó nào cũng xong
Rồi chàng vào chốn tư pḥng
Gặp nàng trong lúc giấc nồng c̣n say
Dịu dàng lắc nhẹ vào vai
Em ơi! Anh nói chuyện này, cho nghe
Nàng liền chỗi dậy vuốt ve
Anh nói nhỏ nhỏ! con nghe giựt ḿnh:
Chàng cười rồi liếc mắt nh́n
Này Em, Em có thương ḿnh hay không?
Mím môi nàng véo tay chồng
Anh sao khéo hỏi, em không trả lời
Chàng rằng đừng tưởng nói chơi
Hôm nay anh đă chán đời rồi em!
Ư mong đạo quả kiếm t́m
Mong em thương xót, đừng kềm kẹp anh
Mai sau đạo quả viên thành
Th́ em cũng đặng phước lành tương đương
Nghe xong nàng bước xuống giường
Cầm tay tỏ vẻ yêu thương, thưa rằng
Anh tu, em chẳng dám ngăn
Mà t́nh luyến ái khó dằn ḷng đau
Nhưng ... yêu th́ phải ch́u nhau
Hy sinh tất cả, khổ nào cũng cam
Thế rồi sau đó thời gian
Gia đ́nh tổ chức cho chàng xuất gia

* * *

Tháng ngày kinh kệ ngâm nga
Thói quen dưới bóng trăng tà trầm tư
Chẳng màng phải trái thật hư
Chuyên tâm quán tưởng chân như Níp-Bàn
Thế nên Sư cụ chùa Hang
Đặt cho tên pháp của chàng: NGUYÊN KHÔNG
Ít lâu kinh luật lăo thông
Chư Tăng hoan hỷ đồng ḷng cho tu
Trở thành một vị Tỳ khưu
Biện tài Vô ngại, vẹt mù chúng sanh

* * *

Nghe xong, khách tỏ ḷng thành
Gởi trăm ngàn bạc để xin cúng dường
Một hôm có khách hành hương
Viếng thăm thánh tích, pháp đường thanh nghiêm
Đường xa nên tạm nghĩ đêm
Thấy trong Pháp viện êm đềm lặng trang
Khách t́m vào đến trước sàng
Đại Sư trong lúc tịnh an nhập thiền
Khách liền thăm hỏi Sư Nhiên:
"Chúng Tăng tịnh khẩu, lặng yên thế này?"
Giác Nhiên cười bảo: nơi đây
Trau dồi thân khẩu như vầy luôn khi
Nói năng cũng vẫn... hợp th́
Chứ không phải tịnh: đêm ngày làm thinh
Phật ngôn: ghi rơ trong kinh
Mười loại ngôn ngữ phải ǵn thường xuyên
1- Nói lời Thiểu dục: tâm yên
V́ làm ít muốn, năo phiền tạm an.
2- Nói lời Tri Túc: giàu sang
V́ làm biết đủ nên an cơi ḷng
3- Nói lời nghiêm tịnh sạch trong
V́ làm yên lặng chẳng mong ồn ào
4- Nói lời Ly Ái thanh cao
V́ làm dứt sự rạt rào tiếc thương
5- Nói lời Tinh Tấn kiên cường
Làm không biếng nhác thường thường công phu
6- Nói lời Tŕ Giới: thanh tu
V́ làm Thân, Khẩu từ từ tịnh thanh
7- Nói cho Thiền định phát sanh
Hộ tŕ ư thức an lành độc cư
8- Nói lời Thiện Trí suy tư
Phát sanh Tuệ nhăn dứt trừ Vô-Minh
9- Nói lời Giải Thoát phát sinh
Đoạn trừ khổ ách: sự t́nh trầm luân
10- Nói lời Tri Kiến hiển chân
Thấy rơ giải thoát khỏi phần bộc lưu
Khẩu hành ngôn ngữ ôn nhu
Kẻ đời đẹp dạ, người tu vui ḷng
Mỗi lời là một đóa bông
Hân hoan ngoài mặt: trong ḷng bừng vui
Khách rằng chắc hẳn duyên may
Ngẩu nhiên lại gặp được Thầy giảng kinh
Tiện đây xin hỏi phân minh
Chẳng hay Phật có pháp linh cứu đời?

* * *

[02]

* * *

Trang nghiêm, Sư nhẹ mĩm cười
Đáp rằng Phật cũng độ người pháp linh
Như xưa có một gia đ́nh
Giàu sang phú quí quang vinh nhất vùng
Phú ông có một mụn con
Tuổi vừa mười sáu sắc son khuynh thành
Liễu hờn v́ kém tóc xanh
Hoa ghen sắc thắm, tuyết buồn thua da
Đặt tên Bá-tá-cha-ra (Patacàrà)
Thật "Cưng như trứng, ... hứng hoa" rơ ràng
Vương tôn công tử bốn phang
Kẻ trao danh thiếp người đàn đính hôn
Nhưng đều bị khước luôn luôn
Bởi nàng đă trót yêu thương một người
Nào hay duyên nghiệp khiến xuôi
Mẹ cha chẳng chịu nhận người nàng yêu
Thế rồi vào một buổi chiều
Đôi tim giục giả dắt d́u nhau đi
Quê người mưa nắng sá chi
Lều tranh một túp trọn đời yêu đương
Ngày ngày hủ hỉ làm vườn
Đêm đêm đốt lửa bên đường tắm trăng ...
Thời gian nàng đă có mang
Gần ngày sanh nở xin chàng về quê
Nhưng chồng chẳng chịu cho về
V́ e cha mẹ trách chê hại chàng
Hôm sau chồng bận mùa màng
Thừa khi vắng mặt, lén chàng hồi quê
Người chồng làm ruộng chiều về
Mái nhà ấm áp bỗng tê tái buồn
Nhớ lời vợ nói lệ tuôn
Bỏ nhà lần bước vượt truôn băng rừng
Khá xa đường mới gặp nàng
Dịu dàng khuyên nhủ nên nàng hồi gia
Đến kỳ nở nhụy khai hoa
Trổ xanh một trẻ cửa nhà thêm vui
Đông xuân rồi đến hè thu
Lần sau nàng cũng mang thai gần ngày
Lén chồng ẩm trẻ hồi quê
Sợ chồng theo kịp bắt về như xưa
Nên đi vội vă đến trưa
Lạc vào rừng vắng, thêm mưa mịt trời
Mẹ con sợ hăi rụng rời
Giữa rừng hoang vắng mưa rơi đều đều
Bỗng nàng lại chuyển bụng đau
Đương cơn sấm thét gió gào rừng thiêng
Hài nhi chớp mắt sanh liền
Gió mưa lạnh lẽo trẻ càng khóc lung
H́nh như dụng ư hóa công
Cho nàng thấy rơ khổ trong luân hồi
Thế nên phước chẳng đi đôi
Họa không đến lẻ, khổ bồi khổ thêm!
Thương thay! lưng yếu tay mềm
Sanh trong mưa gió giữa đêm giữa rừng!
Tay chân tê liệt hết rung
Vẫn qú hai gối làm mùng che mưa
Hôm sau gần lúc nửa trưa
Người chồng t́m gặp xót xa nghẹn ngào
Trong tay sẳn có con dao
Đi t́m mớ củi đem vào đốt hơ
Nào hay tai nạn t́nh cờ
Rắn độc trong củi, tay quơ mổ liền
Người chồng bỏ xác rừng thiêng
Vợ con lạnh lẽo bên triền đợi trông
Nóng ḷng nàng đến t́m chồng
Mới hay cớ sự, cơi ḷng nát tan
Củi khô tạm đắp xác chàng
Từ đây u hiểm đôi phang ră rời
Nh́n con suối lệ đầy vơi
Tội t́nh chi lắm hỡi trời xanh xanh
Đă đành... đành vậy... thôi đành
Tay bồng tay bế rừng xanh lần ṃ
Khóc chồng lúc nhỏ lúc to
Nh́n con ruột thắt tơ ṿ từng cơn
Bỗng đâu rạch nước chận đường
Ḍng trôi như cắt, giữa nguồn phăng phăng
Trót liều th́ phải làm gan
Ẩm con mới nỡ lội ngang giữa ḍng
Đặt con nằm ở bờ sông
Trở qua bên rạch để bồng đứa kia
Ó đâu đáp xuống mổ lia
Cất bay làm rớt từng tia máu hồng
Thất kinh nh́n trẻ trên không
Nàng đưa tay ngoắt giữa ḍng kêu la
Trên bờ trẻ lớn nh́n ra
Thấy tay mẹ ngoắt ngở là mẹ kêu
Đâm đầu xuống nước cuốn tiêu
Nàng trông thấy rơ biết liều làm sao!
Thật đời như cuộc chiêm bao
Chồng con bữa trước, sang giàu năm kia
Bây giờ như tỉnh giấc ḥe
Chồng con mất hết, biết về phương nao?

* * *

Cơi trần cay đắng làm sao
Cuộc vui t́nh ái hôm nào rả tan
Trên đường nàng bước lang thang
C̣n hy vọng chót: về làng mẹ cha
Vừa đi, vừa khóc vừa la
Ngược chiều, gặp một ông già đang đi
Nén ḷng gượng ép sầu bi
Hỏi thăm lăo trượng đi về mẹ cha
Lăo nghe nàng hỏi thở ra
Cháu ơi! cha mẹ cửa nhà c̣n đâu!
Cháu nh́n khói quyện lên cao
Ấy là hàng xóm đang thiêu ông bà
Chết v́ trận băo hôm qua
Cửa nhà sập đổ ông bà qui thiên
Nghe xong nàng nổi cơn điên
Áo quần lột bỏ ngữa nghiêng khóc cười:
"Gió đưa cây cải về trời
Rau râm ở lại chịu đời đắng cay"
"Bắt thang lên hỏi ông trời
"Số tiền cho gái sao đ̣i làm chi?"
"Vầng trăng ai xẻ làm đôi
Nửa in rừng vắng, nửa soi giữa ḍng!"
Khóc con rồi lại khóc chồng
Ngổn gang trăm mối tơ ḷng ngổn ngang
Nhưng đời lúc tiện lúc sang
Mất vui đầm ấm, phủ phàng cũng qua
Dưới trời nàng vẫn hát ca
Nghiêu ngao lần bước Kỳ Đà (1) đến nơi

(1) Kỳ-Đà-Lân, tức là Kỳ Viên Tịnh Xá do Trương giả Cấp-Cô-Độc kiến tạo.

* * *

Giữa khi Pháp hội đông người
Lắng nghe Pháp nhiệm chẳng lời hỏi thưa
Nàng vào chẳng chút ngăn ngừa
Vừa đi vừa hát:" Ầu ơ...ví dầu...
Lạ thay! Pháp Phật nhiệm mầu
Âm thanh ḥa diệu, sáu màu hiện ra
Phật rằng Bá-tá-cha-ra
Trái oan sầu khổ con đà đủ duyên
Nước đầy trong bốn đại dương
Ít hơn nước mắt sầu thương của người
Từ nay con chớ dễ duôi
Giữ tâm chánh niệm: ḍng đời sẽ ngưng
Nghe xong, nàng bỗng ḷng hừng
Hoắc nhiên đại ngộ: chứng chơn đạo mầu
Bao nhiêu luyến ái ưu sầu...
Như bay theo gió, như cào ra sông
An vui thanh tịnh cơi ḷng
Thân tuy tại thế, tâm không luyến trần
Xác phàm ḷng thánh lâng lâng
Vui duyên giải thoát, nghiệp trần xă ly
Phép linh cứu thế, thế nầy
Chớ không phải phép tàu tây hoang đường
Nghe xong người khách hành hương
Chấp tay hoan hỷ bên giường quy y
Sư rằng trong đạo từ bi
Học pháp là một tu tŕ là hai
Tu trong mà cũng tu ngoài:
Thân mang Y bát tâm rày sạch trong
Thế gian lắm chuyện bận ḷng
Người tu th́ phải tránh ṿng vương mang
Họ làm thiệt hại nhân gian
Ta không làm hại trần hoàn một ai
Họ lo cướp của giết người
Ta lo Bố thí cứu người mà thôi
Họ hành thập ác trọn đời
Ta tu thập thiện suốt đời cần chuyên
Họ luôn hay giận hay phiền
Ta hằng hành xă chẳng phiền một ai
Họ quên ơn, ta nhớ dai
Họ tà, ta chánh, họ ngây ta hiền
Họ tham nhũng, ta thanh liêm
Họ gian, ta thật, họ hiềm, ta khoan
Họ kiêu mạn, ta khiêm nhường
Họ hằng kẻ ác, ta thường hiền nhơn
Họ lười biếng, ta siêng năng
Họ không tàm quư, ta hằng sợ ghê
Họ hay cố chấp si mê
Ta không cố chấp hướng về xă ly
Họ hung ác, ta từ bi
Họ không học hỏi, ta th́ đa văn

* * *

Khách rằng xin nhận lời vàng
Mỗi câu là một thiên đàng chẳng sai
Sư rằng chánh pháp Như Lai
Dạy quán tam tướng hằng ngày thường xuyên
Vô Thường: sanh diệt nối liền
Luôn luôn thay đổi chẳng yên bao giờ
Khổ năo: đau đớn chẳng ngờ
Đốt thiêu từng phút khó ngơ nỗi sầu
Phi Ngă: chẳng phải ta đâu
Thế gian chẳng dưới quyền nào khiến sai
Tam tướng không phải riêng ai
Phổ thông tam giới, tháng ngày luôn luôn
Bao giờ thực chứng Sa-Môn
Liễu tri đạo quả Níp-Bàn siêu sanh
Khách rằng thật đẹp, thật lành
Nay tôi ḷng muốn tu hành xuất gia
Sư rằng về hỏi Mẹ Cha
Bàn cùng con, vợ, việc nhà cho xong
Đến đây Tăng sẽ bằng ḷng
Giúp cho thoát tục khỏi ḍng thế gian
Khó thay! đắp chiếc y vàng
Khó thay! giới luật của hàng Sa-Môn!
Giả từ, khách lại hương thôn
Để lo thu xếp, thiền môn tu hành
Rung rinh nắng sớm trên cành
Chân trời cánh hạc, đầu gành nhạn bay
Gió đông xuân quyện Phật đài
Bụi hè thu được mỗi ngày quét lau

* * *

Thời gian chừng một năm sau
Khách t́m trở lại, thỉnh cầu xuất gia
Kệ kinh pháp luật học qua
Phật ngôn thánh tích nôm na từng bài
Thức khuya mới biết đêm dài
Ở lâu mới biết nhân tài trí cao
Tháng ngày giới định dồi trau
Tṛ hay Thầy giỏi mến nhau lẽ thường.
Một hôm giữa chốn pháp đường
Đại Sư cho phép cúng dường xuất gia
Đủ đầy quả bát Cà Sa
Đại Sư truyền giới trước là Sa-di...
Tâm cao pháp hiệu từ đây
Gắng tu để nối chí Thầy hoằng dương
Mười sáu quán tưởng thường thường
Xuất gia thanh tịnh, tu hành: theo kinh:
Sa-Môn từ bỏ gia đ́nh
Pháp tâm hằng niệm khắc in có mười:
1- Ta đây h́nh dáng khác đời
Đắp y mang bát chẳng lười thân tâm
2- Sự nuôi mạng sống khỏi tầm
Do người đàn việt thiện tâm hộ tŕ
3- Ta đây thân khẩu hành vi
Khác hơn kẻ thế, thị phi mặc người
4- Riêng ta có sự chê cười
Về phần giới luật dễ duôi chẳng ǵn
5- Hoặc người trí thức rẽ khinh
V́ ta phạm giới quên ḿnh hay chăng?
6- Rồi đây quyến thuộc thân bằng
Dù yêu thương lắm cũng hằng chia ly
7- Chúng sanh có nghiệp hộ tŕ
Dữ lành tốt xấu: sở y của ḿnh
8- Thời gian của kiếp nhơn sinh
Nhanh như tên bắn, lẹ ḱnh ngựa phi
9- Những nơi thanh vắng viễn ly
Độc cư nhàn tịnh không chi buộc ràng
10- Thánh nhơn sở đắc hoàn toàn
Chín Pháp: đạo, quả, Níp-Bàn có chưa?
Các hàng Phạm hạnh nay, xưa
Mười điều tâm niệm sớm trưa thọ tŕ
Lễ tu đâu đó xong xuôi
Cho làm quản viện chăm coi Phật đài
Sớm chiều tiếp khách văng lai
Và lo phục vụ các Ngài Thiền Sư
Chiều chiều chuông điểm công phu
Tiếng ngân lồng lộng u u đậm ngàn
Nhắc chừng những khách trần gian:
Trăm năm cuộc thế cũng hoàn trắng tay.

* * *

Một hôm có khách trang đài
Đến chùa lễ Phật, viếng Ngài Thiền Sư
Nhưng v́ chẳng có giờ dư
Nên Ngài chẳng tiếp, cáo từ thanh qui
Trong Chùa chẳng có chúng ni
Nhà Sư dù kỵ cũng tùy cơ duyên
Giảng đường ngồi tạm trước hiên
Thông qua đôi chuyện, Sư khuyên tu hành:
"Đừng khi giới nhỏ chẳng sanh
Rằng không kết quả như ḿnh ước mơ
Nước kia từng giọt nhỏ hờ
B́nh kia tràn chảy đâu ngờ hôm nay
Trí nhân đức hạnh tṛn đầy
Cũng do tạo trử lâu ngày mà ra
Chớ khinh ác nhỏ c̣n xa
Rằng không kết quả đến ta bao giờ
Nước kia từng giọt nhỏ hờ
B́nh kia tràn chảy chẳng ngờ ngày nay
Người ngu tội ác dẩy đầy
Cũng v́ chất chứa lâu ngày mà nên".
Trẻ không sớm biết tu hành:
Không lo tài sản để dành mai sau
Như cung bị găy hai đầu
Trông về dĩ văng ưu sầu thở than
"Đời như bọt nước hà giang
Lầu ṣ, chợ bể, vô thường đổi thay
Mắt xem thấy rơ lẽ đời
Tử thần khỏi sợ, sống vui đạo mầu"
"Mục đồng với gậy lùa trâu
Tan sương mỗi sớm vào sâu giữa đồng
Tuổi già và sự tử vong
Đưa vào cơi chết, người đồng như nhau"
"Sinh làm người có dễ đâu
Được làm người khó sống lâu trên đời
Khó nghe chánh pháp tuyệt vời
Khó thay! gặp Phật ra đời độ sanh"
"Đêm dài kẻ thức tṛn canh
Đường dài khiến khách bộ hành mỏi chân
Đời dài với hạng ngu nhân
Không thông diệu pháp muôn phần khổ đau".
"Hoa tươi rồi phải úa xào
Tấm thân tứ đại biết bao khổ sầu"
"Hăy nh́n thân thể mỹ miều
Là nơi tích tựu bao nhiêu buồn rầu
Bận tâm trang điểm, dồi trau
Thật không bền vững, tưởng đâu lâu dài"
"Già nua, phải gẩm h́nh hài
Rừng đau thương có lâu đài được đâu
Hợp tan đă thấy liền nhau
Khi vui ắc có lúc sầu chẳng sai"
"Thân người như lá vàng phai
Phất phơ trước gió chờ ngày diệt vong
Tử thần chờ đợi bên trong
Tư lương c̣n thiếu, đường không vật dùng"
"Đời người sẽ đến mức cùng
Trước sau cũng tới diêm chung có ngày
Giữa đường chẳng chổ nghỉ ngơi
Hành trang không có ḍng đời miên man"
"Thuyền từ lướt sóng nhẹ nhàng
Biển xanh in bóng trăng vàng ngủ say
Êm đềm một giấc trần ai
Chuông thâu ánh nguyệt Phật đài Thích ca
Nắng xuân đầm ấm chan ḥa
Vườn xuân đơm ngát một ṭa sắc hương
Gió lành đem rải mười phương
Cành tâm mai nở cúng dường Như Lai
Vô Minh muôn kiếp lạc loài
Lang thang bến mộng, dậm dài khổ thân
Tử sinh chẳng biết bao lần
Cội nguồn cũng ở tham sân mà thành
Mê v́ một chút công danh
Vô thường nào biết như cành sương mai
Đắm say trong sắc trong tài
Chán chường nên nổi vắn dài thở than
Chia ly mắt lệ tuôn tràn
Đau ḷng thân thuộc đậm ngàn cách xa
Yêu thương chẳng được sum ḥa
Nhớ thương không được đậm đà nghĩa nhân
Ghét nhau phải sống chung gần
Để tâm oan trái lắm lần nọ kia
Làm cho thịt nát xương ĺa
Hăi kinh máu lệ đầm đ́a tuôn rơi
Khóc than ba tiếng chào đời
Khổ đau ngầm báo trong lời sơ sanh
Bây giờ mắt đă kém tinh
Trông ra mờ tỏ gập gh́nh bước chân
Đầu xanh quá nửa bạc đầu
Nghe trong cơ thể chín phần mơi mê
Đường xa ngán nỗi đi về
Chiều thu cảm thấy tái tê cơi ḷng
Nghĩ thôi mắt lệ chảy ṛng
Phụng loan đâu nữa mặn nồng tóc tơ
Đành cam thế sự thờ ơ
Những mong ước được phút giờ rảnh rang
Quẩn quanh cứ măi buộc ràng
Mối vay chưa dứt hai đàn cháu con
Thời gian tàn phá hao ṃn
Thân như chiếc lá khô, c̣n chửa tu
C̣n lo kết oán gây thù
Thế gian là cảnh ngục tù bi ai

* * *

Gẩm lời Phật thuyết không sai
Ta nên ghi nhớ chiều mai tu hành
Luật, Kinh, Diệu pháp rành rành
Gắng công tu tập đắc thành quả cao
Ai người muốn thoát trần lao
Hành theo đạo đế khỏi vào tử sanh
Biết bao phước đức viên thành
Sáng soi cơi thế gương lành Thánh nhân
Noi theo đường chánh chuyên cần
Đặc thù quả phúc: hưởng phần nhơn thiên
Khá mau tỉnh giấc sầu miên
Đẹp xinh mới thấy đă liền đổi thay
Ngủ ngầm thiêu đốt không hay
Cái già cái chết ngày ngày hằng trông
Thiết tha t́nh nghĩa vợ chồng
Hết khi luyến ái th́ ḷng khổ đau
Cuộc đời thế có vui đâu
Cho nên Phật thuyết khổ đầu tiếp theo
Nguyên nhân tham ái quá nhiều
Lợi danh tài sắc đủ điều chấp nê
Chưa bao giờ biết chán chê
Tà dâm vọng tưởng si mê luân hồi
Từ nay gắng chí vun bồi
Thiện căn bố thí, diệt ṇi tham sân
Hướng về Phật trí pháp thân
Tấn tu giải thoát khỏi phần đọa sa
Không c̣n chấp họ, chấp ta
Hiểu thông kinh luật thấy xa tỏ tường
Sáng chiều nguyện răi t́nh thương
Chúng sanh cả thảy mười phương hữu t́nh
Không phân mỹ tướng dị h́nh
Cầu cho muôn thú cũng b́nh an luôn
Thân tâm thường ít lo buồn
Tựa như thanh thủy trong nguồn chảy ra
Thương người khắp chốn ta bà
Từ bi hỷ xă diệu ḥa nơi nơi
Đứng đi trầm mặc ít lời
Lục căn chế ngự thường thời nhẹ an
Cơi đời có hợp có tan
Nên hằng quán tưởng thế gian khổ sầu

* * *

Pháp tu sở đắc nhiệm mầu
Chuyện hành thiền định ngỏ hầu thoát ly
Trước là diệt tắt si mê
Phát sanh trí tuệ oai nghi dịu dàng
Ở ăn trên dưới kính nhường
Thuận ḥa hiếu thảo mọi đường phân minh
Phước lành nhuần vẻ oai linh
Dồi dào đức hạnh quang vinh đời đời
Làm hiền hưởng quả hiện thời
Bằng gây ác nghiệp trốn đời đặng đâu
"Dù trong núi thẳm hang sâu
Không nơi nào thoát khẩu sầu trổ sanh"
Đạo vào địa ngục hôi tanh
Thịt xương lửa đốt tan tành c̣n chi
Thế nên việc nhỏ chớ khi
"Cứ làm đi chẳng can ǵ mà lo"
Người ngu nào có tin cho
Nghĩ rằng nói dối bày tṛ gạt ta
Các Ngài học rộng thấy xa
Sợ nhân hơn quả mới là cao nhân
Phật xưa Giác ngộ lẽ chân
Chư thiên ba cơi muôn phần tán dương
Cao sâu Vi diệu lạ thường
Thậm thâm giáo lư ai lường được chăng?
Không chi có thể sánh bằng
Trân châu quả báu thường hằng măi ru?
Từ nay hăy gắng tâm tu
Vinh hoa từ bỏ xa phù phiếm đi
Hướng về đạo quả thoát ly
Trợ duyên giác ngộ, mới th́ thương ta
Ngủ trần dục lạc mồi ma
Càng say, càng đắm, càng sa đọa nhiều!
"Thân ta đảo ngọc hầm châu
Khéo nương tựa lấy nọ cầu chi ai
Tự ḿnh chế phục hôm nay
Cứu tinh không có ở ngoài ta đâu"
"Vui cười, thích thú làm sao
"Khi đời măi bị phủ bao lửa hồng
Trong đêm tối, có hay không
Chẳng mau t́m ánh sáng hồng thoát ly?"
"Lang thang vạn kiếp luân hồi
T́m không gặp kẻ xây ngôi nhà này
Ôi! đời sống thật buồn thay
Bèo mây bến cả vần xoay lối về!"
"Một khi thần chết đến kề
Nào ai có thể chở che cho ḿnh
Chồng con dầu có chí t́nh
Ngậm ngùi chỉ biết làm thinh đứng nh́n!"

* * *

Khách nghe từ sớm lặng thinh
Bây giờ khách mới kính tŕnh đôi câu:
"Bạch sư Pháp luật nhiệm mầu
Quả là báu ngọc từng câu từng lời
Từ nay con giảm vui chơi
Đễ lo tu niệm như lời sư khuyên"
Rồi nàng cuối xuống trước hiên
Thành tâm lễ bái gởi tiền trai tăng
Đoạn nàng lui gót đài trang
Ḷng luôn luôn nhớ lời vàng Tâm Cao.
Một hôm gió thoảng vườn đào
Hoa đương hé nhụy như chào nắng xuân
Đạo kỳ rợp bóng hương lân
Thiếu nhi Phật tử rần rần viếng thăm
Dưới đồi xe chạy rầm rầm
Trên chùa Thiện tín âm thầm niệm hương
Chợt đâu có khách viễn phương
Tướng người hùng dũng, tác đương băm ngoài
Hiên ngang: dáng điệu râu mày
Nói năng dơng dạc, quả trai anh hào
Nhưng thân khoác chiếc tăng bào
Theo sau lại có lính hầu rất oai
Hỏi ra mới biết là Thầy
Ở trong quân đội, vùng nầy thanh tra
Cũng đồng con của Thích-Ca
Cũng đồng mặc chiếc Cà-Sa tu hành
Nhưng v́ hoàn cảnh chiến tranh
Nên đi tuyên uư: lính ngành nhà tu
Tâm cao vui vẽ hỏi chào
Mời vào phương trượng, trà tàu đải nhau

* * *

Sư rằng đời tựa chiêm bao
Sao không giải thoát, c̣n vào quan quân?
Thưa thầy: ngộ biến tùng quyền
Giới trai chẵng sánh đương quyền thương dân
Vă chăng Phật có tam thân
Tùy cơ thị hiện vào trần chuyển mê
Người tu đừng quá chấp nê
Năo phiền chẳng khác Bồ-Đề đâu sư!
Đại nhơn liễu ngộ chơn như
Tùy duyên bất biến, vô dư phược triền
Nê hà năng xuất bạch liên
Vọng chơn chỉ tại ḿnh thiền hay không
Người, trời, đội gác mang lông
Cũng do tâm giác hoặc không chính ḿnh
Sư nghe Thầy tỏ sự t́nh
Mĩm cười Sư đáp: lư kinh khó bàn
Tuy nhiên Thầy có tin rằng
Ác nhơn quả khổ có mang chăng là?
Thầy thưa: cùng đạo Thích Ca
Dĩ nhiên nghiệp báo ai mà chẳng tin
"Thế th́ sống giữa đao binh
Ít nhiều cũng tạo tội t́nh cho ta"
"Chớ khinh dữ nhỏ làm à!
Rằng không kết quả đến ta bao giờ
Nước kia từng giọt nhỏ hờ
B́nh kia tràn chảy đâu ngờ hôm nay
Người ngu tội ác dăy đầy
Cũng v́ chấp chứa lâu ngày mà nên"
"Lời vàng của Phật xưa ban
Hành pháp Nhẫn nại, Níp-Bàn tối cao
Xuất gia không hại người nào
Sa-Môn chẳng giọt máu đào dính tay"
"Mùa mưa ta cũng ở đây
Rồi qua đông chí tiếp ngày hạ sang
Người ngu cứ thế mơ màng
Không hay nguy hiểm kia đang đợi chờ"
"Thắng người muôn trận nước cờ
Núi cao chồng chất xương phơi chiến trường
Thắng ḿnh ḷng ngát hoa hương
Vẽ vang oai dũng mười phương không bằng"
Chớ cho tại thế Níp-Bàn
Ngủ trần thuốc nhựa để làm người say"
"Khổ nhiều vui ít nào hay
Trí nhân hiểu biết chẳng say dục t́nh
Quyết không cầu lợi tham sinh
Dầu cho ở tại triều đ́nh thiên vương
Chỉ mong diệt tận thường thường
Môn đồ của Phật nơi gương trọn lành"
Chớ đừng ỷ mạnh ỷ lanh
Ỷ khôn, ỷ khéo tranh giành công phu
Thắng thêm môi dưỡng hận thù
Khổ đau kẻ bại ngàn thu nhớ hoài
Sống không tranh chấp vui thay
Lợi danh từ bỏ vượt ngoài hơn thua"
Thế gian tài sắc tranh đua
Hiền nhân xa lánh chẳng hùa họ đâu
"Bạn vàng không được kết giao
Cao nhân không được hội vào thủy chung
Một ḿnh quyết sống ung dung
Chớ không đi kết bạn cùng kẻ ngu "
"Một thân ta sống khỏe ru
Tội chi chung với vơ phu bạn đàng
Xa điều ác sống rảnh rang
Rừng sâu ẩn dật thênh thang độc hành "
"Hoa từ giống kết nên cành
Như ta tạo những việc lành từ thân
"Tỳ khưu từ bỏ thế trần
Thân tâm tịch tịnh thanh nhàn xứng danh"
"Kẻ ngu, ta lại đồng hành
Ḷng ta không khỏi lo buồn luôn khi
Lại người điên nữa ra đi
Càng thêm đau khổ, khác chi kẻ thù
Vui thay gần bậc chơn tu
Khác chi gặp bạn sau mùa biệt ly"
Sá ǵ thế sự thị phi
Chính ta tự biết, ngại ǵ khen chê
"Ví như ngọn núi kiên tŕ
Gió cuồng tứ hướng dễ ǵ chuyển lay
Tiếng đời chê dở khen hay
Không làm chao động đôi mày trí nhân "
Thầy e tu chẳng giúp dân
Người ta sẽ trách chẳng mần lợi ai
Nhưng người đệ tử Như-Lai
Giúp đời bằng Đạo: tháng ngày chuyên tu

* * *

Vă chăng, danh gọi Tỳ- khưu
Nghĩa là "phá ác", nghiệp tu "tŕ b́nh"
Tránh xa những chỗ chiến chinh
V́ tâm tương cảnh, hưũ t́nh đương nhiên
Bồ-Đề trái với năo phiền
Cho đồng một thứ là điên rơ ràmg
Luyện thiền giữa chốn chiến tràng:
T́m sen trên lữa, t́m vàng trên không
Tu ngoài mà cũng tu trong
Khỗ vui siêu đoạ: do ḷng giả chân
Sa-Môn chẳng phải danh xưng
Mà do giới hạnh khẩu thân vẹn toàn
Ruộng vườn là nghiệp nông dân
Chỗ không phải hạnh Sa-Môn tu hành
Sống do nghề nghiệp thuần hành
Ấy là "người thợ", chẳng thành Sa-Môn
Sống do buôn bán sanh tồn
"Thương gia" mới đúng, Sa-Môn là lầm
Sống do hầu hạ viếng thăm
Ấy là "nô bộc", chẳng nhằm Sa-Môn
Sống do cung kiếm bảo tồn
Ấy là "chiến sĩ", Sa-Môn không cần
Sống do cúng tế dân quân
"Tế quan" th́ phải, phi phần Sa-Môn
Sốnh do cai trị hương thôn
Ấy là "vua chúa"... Sa-môn th́ đừng
Sống do thâu đoạt của dân
Ấy là "trộm cướp", Sa-Môn chẳng làm!
Xa ĺa thế lợi, tham lam
Không kiêu, không hận, không làm hại ai
Nhẫn kham, từ tốn, xă tài
Thoát ly kiết sữ trong ngoài cảnh căn
Giiữ ǵn giới hạnh khẩu thân
Không ưa xu hướng hoặc gần thế nhân
Ḷng không thù oán, ác sân
Kiếm cung từ bỏ chẳng cần lợi danh
Sống luôn làm các việc lành
Tránh xa việc dữ, tâm hành sạch trong
Đấy là mới thật Sa-Môn
Đấy là mới thật kẻ khôn trong đời

* * *

Tâm-Cao vừa nói dứt lời
Thầy Tuyên Úy đă vui cười xá Sư
Thầy rằng chân thiệt bất hư
Tôi xin ghi tạc lời Sư vừa rồi
Tôi về từ chức xin thôi
Việc xong tôi sẽ phản hồi cùng Sư
Thế rồi Thầy lại giả từ,
Hai người cận vệ xá Sư, ra về
Chuông không chiều vắng lê thê
Ngân nga gọi khách, Bồ Đề triển khai
Lâng lâng dưới mái Phật đài
Đêm thu vọng nguyệt, đốt vài tâm hương
Kể từ gặp khách viễn phương
Tâm Cao cảm thấy t́nh vương trong ḷng
Mấy khi gặp kẻ tâm đồng
Bá Nha luống những ngóng trông Tử Kỳ
Sẳn sàng sắm đủ Bát Y
Đợi người trở lại chốn này tái tu

* * *

Hè qua rồi lại sang thu
Càng trông càng bặt mịt mù tin sương
Một hôm, từ dưới Hội trường
Khách Tăng năm trước t́m đường về đây
Tâm-Cao vui vẻ đón Thầy
Hàn huyên tâm sự trọn ngày với nhau
Thời gian chừng một năm sau
Luật Kinh thấu suốt, pháp nào cũng thông
Có hôm, viện chủ NGUYÊN KHÔNG
Sau khi thọ thực đến pḥng thăm Sư
Thấy Thầy điềm tỉnh vô tư
Trang nghiêm tế hạnh, bi từ tính thiên
Oai nghi cốt cách đại hiền
Đứng đi tề chỉnh phước duyên đặc thù
Tướng người quả bậc thanh tu
Đức tài chắc hẳn: trượng phu trong trần
Đại Sư thăm hỏi ân cần
Định cho tháng tới bữa rằm đắp Y
Th́ giờ: cửa sổ ngực phi
Đến ngày truyền giới Sa-Di cho Thầy

** *

Tu xong Ngài mới giải bày
Tân Sư có bốn điều này đáng kiêng
Như người xuống nước không yên
Bởi do bốn việc ưu phiền như sau:
1- Ra khơi ngại sóng ba đào:
Sa-Môn hay sợ: việc nào cũng sân
2- Sông sâu sợ gặp sấu ăn
Cũng như Tăng sĩ thiếu phần thọ trai
3- Giữa ḍng sợ nước cuốn xoay
Giống như Tịnh giả ngại tai ngủ trần
4- Biển xanh sợ cá mập gần
Xuất gia ngại nhứt: nữ nhân đến thường
Nếu không làm Sải du phương
Th́ nên ẩn dật, tránh đường lân la
Nhứt là đừng tới những nhà
Lở thời, gái góa dù già hay xuân
C̣n như khách đến cúng dâng
Dĩ nhiên phải tiếp nhưng đừng quá thân
Trong khi tiếp chuyện nữ nhân
Phải nơi trống trải và cần người nam
Bằng không th́ nhớ phải làm:
Đổi thay đi, đứng... luận đàm sáu câu
Nay ngươi kinh luật thâm sâu
Hiểu nhiều giáo lư, mặc dầu mới tu
Nên ta ban hiệu đặc thù:
"Pháp Thông" tên đạo gắng tu vững bền
Từ nay mọi việc dưới trên
Giao ngươi săn sóc giữ ǵn ngoài trong
Tâm Cao khỏi phải bận ḷng
Để vào tịnh thất gia công tập thiền
Dạy rồi Ngài gọi Sư Nhiên
Dọn nơi liêu cốc, dạy Thiền Tâm Cao
Pháp Thông đảnh lễ lui vào
Để lo phận sự thầy trao cho tṛn
Gió chiều nhè nhẹ trên non
Ta-la trước ngỏ vẫn c̣n nhởn nhơ
Cảnh Thiền cũng gợi hồn thơ
Dù không say đắm, cũng nhờ đôi khi

[03]

* * *

Một hôm có khách tu mi
Chơi Xuân, chợt thấy Phật đài ghé thăm
Ngờ đâu gặp bạn tri âm
Pháp Thông ngày trước đồng làm việc chung
Mừng mừng tủi tủi không cùng
Nét tươi vẻ mặt, sắc ḷng no vui
Chuyện tṛ ấm lạnh xong rồi
Pháp-Thông mới chuyển qua lời khuyến tu:
Trăm năm trong cơi diêm phù
Cũng như bào ảnh, sương mù, tuyết lan
Kiếp người sống giữa trần gian
Khổ nhiều vui ít, luôn mang năo phiền
Thú vui dục lạc măi ghiền
Đắm say vật chất oan khiên lắm đời
Tu hành tâm trí thảnh thơi
Mặc cho thế sự đổi đời trăng sao
Vui chi công việc chiêm bao
Xuân xanh mới đó bạc đầu rồi đây
Thế gian có bốn hạng người
Cũng như bốn loại ngựa này chẳng sai:
1- Ngựa vừa bắt kế chạy dài
Như người vừa có thân này tu ngay
2- Ngựa trông roi giá mới phi
Như người thấy khổ mới th́ lo tu
3- Bị đ̣n, ngựa mới tẩu lưu
Như người bị khổ mới trù thoát ly
4- Dù đ̣n, ngựa chứng chẳng đi
Như người dù bị khổ ǵ vẫn cam...!
Bởi v́ danh lợi luyến tham
Cho nên phải khổ, vẫn ham ở đời!
Những ai tỉnh ngộ thức thời
Hăy lo giải thoát cho đời tương lai
Thế Tôn c̣n dụ bảy người
Trồi lên, lặn xuống, trong đời thiếu chi:
1- Người trầm xuống nước luôn đi
Như người "Đoạn kiến" tin ǵ quả nhân
2- Người trầm xuống nước trồi lên
Rồi trầm xuống nữa: không bền đường tu
3- Người lên đứng đó khỏe ru
Như người tŕ giới chẳng tu thêm ǵ
4- Người lên t́m được hướng đi
Cũng như Sơ Đạo chứng tri Níp-Bàn
5- Người lên nh́n thẳng con đàng
Cũng như Nhị Đạo Níp-Bàn đă trông
6- Người lên lội thẳng qua sông
Cũng như Tam Đạo khỏi ḍng dục sinh
7- Người lên đến tận bờ trên
Cũng như La-Hán vượt nền trầm luân
Trí nhân nhàm chán ngủ trần
T́m đường giải thoát, hưởng phần thanh cao
Khách rằng Sư giảng hiểu mau
Nhưng tôi muốn hiểu Pháp nào cần tu
Vă chăng tôi chữa muốn đâu?
Tại gia th́ đặng, cạo đầu th́ khoan!

* * *

Sư rằng rừng pháp thênh thang
"Kiến cơ nhi tác", tùy hàng thiện tâm
Tại gia qui giới phải chăm
Nếu không qui giới khó làm nhơn thiên
Tam qui là Phật, Pháp, Tăng
Quy y có nghĩa là hằng làm theo
Phật Đà ba đức quí cao:
Tịnh, Bi, Trí tuệ làu làu đáng nương
Đạt-Ma (1) Pháp bảo như gương
Luật, Kinh, Diệu pháp nên thường dựa theo
Tăng già là chúng Tỳ Kheo
Bố Ma, phá ác, hạnh nghèo hóa duyên
Nương theo Tam Bảo giải phiền
Trần gian dù hưởng cảnh tiên không bằng

(1) Đạt Ma: Dhamma (Pháp)

* * *

Và thêm ngũ giới giữ ngăn
Tránh điều tội lỗi, phước bằng Chư thiên:
1- Sát sanh thứ nhất phải kiêng
Dù người hay thú, dữ hiền như nhau
2- Đạo tặc là thói đoạt thâu
Hoạnh tài bất phú, chớ cầu nuôi thân
3- Tà dâm trược hạnh chớ gần
Giao hoan trái phép là nhân bại tồi
4- Vọng ngôn nói dối lôi thôi
Gạt người phải tội: đứng ngồi lo âu
5- Ẩm tửu là gốc khổ sầu
Loạn tâm mất trí biết đâu chánh tà
Năm điều này phải tránh xa
Đức nhiều, Đế Thích vẫn là kính tôn
Thương ḿnh, tŕ giới là khôn
Thương ḿnh phóng đảng: tự chôn chính ḿnh!
C̣n như trách nhiệm gia đ́nh
Phải tùy bổn phận của ḿnh làm theo
Phận con phải giữ năm điều
Không nên cẩu thả làm liều chẳng suy:
1- Dưỡng nuôi cha mẹ cơn nguy
Gọi là đền đáp tứ chi sanh thành
2- Làm thay công việc mọi ngành
Đền ơn cha mẹ nuôi ḿnh ngày thơ
3- Giữ ǵn truyền thống trong nhà
Chớ nên phá hoại người ta chê cười
4- Trau dồi nết hạnh thẳng ngay
Mới là đáng hưởng gia tài mẹ cha
5- Song thân theo bước ông bà
Cúng dường hồi hướng mẹ cha, trọn ngh́,
Ấy là phận sự hiếu nhi
C̣n phần cha mẹ cũng tùy thời cơ
Nuôi con chẳng phải chỉ nhờ...
Mà c̣n nhắc dạy tóc tơ kỹ càng:
1- Ngăn con chớ để hoang đàng
Làm điều tội lỗi dọc ngang lẫy lừng
2- Dắt d́u con trẻ tu thân
Việc nào từ thiện chuyên cần dồi trau
3- Dạy con nghề nghiệp cần lao
Có nghề như có chiếc phao bên ḿnh
4- Trưởng thành lo lập gia đ́nh
Dù trai hay gái con ḿnh phải lo
5- Tùy thời của cải chia cho
Các con lớn nhỏ cũng cho đồng phần
Ấy là trách nhiệm từ thân
Dưỡng nuôi dạy dỗ thành nhân là rồi
Vợ chồng là bạn lứa đôi
Cũng nên khéo xử ở ngôi vị ḿnh:
Chồng là người chủ gia đ́nh
Phải nên đức độ cuộc t́nh mới vui:
1- Dù sân nói vẫn ngọt bùi
Chẳng nên môi miếng, mà lời cam ngôn
2- Vợ chồng th́ phải đồng tôn
Quí nhau như khách: bảo tồn t́nh thương
3- Thủy chung phải giữ trọn đường
"Phóng thê hạ nguyệt" sở trường tiểu nhơn
4- Trong nhà, giao vợ đảm đương
"Tề gia nội trợ" lẽ thường xưa nay
5- Tặng quà cho vợ mỗi khi
Ấy là nhắc vợ vẫn y độ nào
Phận chồng đức hạnh thanh cao
Th́ phần làm vợ thế nào mới xong?
Vợ là gia chủ bên trong
Tất nhiên phải đối với chồng đáng thương:
1- Việc nhà khôn khéo lo lường
Nữ công gia chánh: sở trường phụ nhân
2- Bà con hai phía đồng cân:
Bên chồng bên vợ đều phần như nhau
3- Của chồng làm đă được giao
Giữ cho toàn vẹn, vật nào cũng kiêng
4- Trung thành một dạ chính chuyên
Thủy chung chẳng để chồng phiền v́ ai
5- Siêng làm các việc chơn tay
Nhứt là đừng tập ngủ ngày, không đau!
Vợ hiền thủ phận cháo rau
Chồng ta, ta mến, sang giàu mặc ai
Có phần làm chủ gia tài
Với người giúp việc trong ngoài phải lo
1- Cắt phân công việc đắn đo
Liệu vừa với sức chớ cho quá nhiều
2- Tiền công phải trả cho đều
Nên dư chút ít, bạn nghèo đáng thương
3- Dưỡng nuôi khi bệnh lỡ vương
Thuốc men tử tế, lo thường cháo cơm
4- Phân chia vật thực ngọt ngon
Thương nhân công thể bà con của ḿnh
5- Hăy cho nghĩ phép khi xin
Và khi mệt nhọc nhắc nên bớt làm
Ấy là người chủ từ tâm
Thương người giúp việc, phước ngầm không hay
Nhân công phải có trí tài
Đem công đổi của phải ngay và hiền:
1- Việc làm đến sớm trước tiên
Thường thường sốt sắn khỏi phiền nhắc kiêu
2- Đến khi măn việc nghĩ sau
Luôn luôn nể chủ, ngày nào cũng siêng
3- Việc làm th́ phải cần chuyên
Chú tâm cẩn thận, chủ khuyên: vâng lời
4- Vật nào nếu chủ không mời
Th́ không nên lấy của người chẳng nên.
5- Nết lành của chủ nhà ḿnh
Nên khoe nơi khác, cho t́nh thêm thân.
Ấy người giúp việc có nhân
Tín thành, trung trực, chuyên cần đáng khen.
C̣n người theo việc sách đèn
Với Thầy cũng phải lắm phen giữ ǵn
1- Mỗi khi Thầy đến chỗ ḿnh
Phải nên đứng dậy tiếp nghinh thường thường
2- Hầu Thầy những lúc tai ương
Đỡ nâng, đấm bóp bên giường thường xuyên
3- Nên nghe Thầy nhắc nhở khuyên
Siêng năng học tập, chẳng phiền Tôn Sư
4- Giúp Thầy lặt vặt chuyện tư
Thừa cơ học hỏi giờ dư với Thầy
5- Trong khi Thầy giảng giải bài
Phải nên kính cẩn nghe Thầy từng câu
Ấy tṛ có nghĩa t́nh sâu
Lễ, Văn, cần mẫn là đầu thành công
C̣n làm Thầy phải thật ḷng
Dạy cho Đệ tử chí công trọn t́nh
1- Những nghề hay khéo của ḿnh
Dạy cho đệ tử học hành tinh thông
2- Tập cho đệ tử chuyên ṛng
Trau dồi nghề nghiệp lăo thông tỏ tường
3- Dạy cho tất cả sở trường
Đừng nên dấu diếm nghề riêng của ḿnh
4- Khen tài đệ tử chí t́nh
Trước mặt bè bạn, làm vinh học tṛ
5- Tṛ đau Thầy cũng chăm lo
Hoặc khi thất nghiệp, giúp tṛ làm ăn
Minh Sư nghĩa cả thâm ân
Dạy tài mà cũng dạy nhân dạy t́nh
C̣n như bằng hữu tử sinh
Cùng nhau kết nghĩa đệ huynh bạn vàng
Tương thân như thể họ hàng
Sơ giao trọn nghĩa kim bằng có năm:
1- Xă tài, là đức vô tham
Giúp bạn của cải nên làm mỗi khi
2- Nói lời Ái Ngữ tương tri
Nhưng đừng môi miếng lỗi ngh́ thân giao
3- Lợi hành, khiến dễ mến nhau
Làm điều lợi ích, khi đau hộ tŕ
4- Tri âm, Đồng sự kính v́
Luôn luôn nể bạn, chẳng khi nghèo giàu
5- Thật thà với bạn sơ giao
Không nên dối trá làm màu nghĩa nhân
Ấy là với bạn mới thân
Phải làm ân trước, đặng phần t́nh sau:
C̣n đối với bạn thâm giao
Phải nên lưu ư lúc nào bạn nguy:
1- Khi nào bạn có dễ duôi
Phải nên nhắc nhở từng lời nhủ khuyên
2- Nếu như bạn lở đắm ghiền
Th́ nên ǵn giữ của tiền cho nhau
3- Lúc nào bạn rủi ốm đau
Th́ nên săn sóc chớ xao lảng ḷng
4- Bạn khi tai biến suy vong
Th́ nên hộ trợ cố nhân trọn t́nh
5- Cháu con thân quyến bạn ḿnh
Hăy nên quí mến đồng t́nh người thân
Ấy là trọn nghĩa trọn nhân
Của người Thiện hữu đường trần thâm giao.

* * *

C̣n về tín ngưỡng thâm cao
Của người Cư sĩ thế nào chánh chơn?
1- Tập tu, đừng tập giận hờn
Khẩu thân lành với Sa-Môn: đức nhiều
Thân không làm cách ngạo kiêu
Phải nên mát mẽ chuộng ch́u Sa-Môn
2- Khẩu không xảo ngữ lộng ngôn
Mà nên chân thật ôn tồn với Tăng
3- Ư không sân hận kiêu căng
Mà nên từ mẩn kính nhường nhà Sư
4- Gia đ́nh chẳng luận thiếu dư
Miễn ḷng trong sạch, ít như có nhiều
5- Cúng dường các vị Tỷ khưu
Tùy theo sức có, ḷng nhiều quí hơn
Ấy là đối với Sa-Môn
Phận người Thiện tín luôn luôn giữ ǵn
C̣n người cai trị dân t́nh
Sống theo mười hạnh, quang vinh nhất đời
1- Sẳn sàng đem của giúp người
Thương dân nghèo thiếu nơi nơi độ tŕ
2- Bản thân ngũ giới: nội qui
Khẩu thân trong sạch, tín uy vững bền
3- Hy sinh tài sản riêng ḿnh
Để tạo sự sống nhân sinh nhân quyền
4- Chí công ngay thẳng trung kiên
Giúp dân tiến hóa trọn quyền phát huy
5- Kiệm, cần, liêm, chính, vô si
Ở ăn giản dị chẳng tùy xa hoa...
6- Luôn luôn t́nh cảm nhu ḥa
Ngọt ngào ngôn ngữ nhà nhà mến thương.
7- Tánh t́nh mát mẻ thường thường
Tự do tín ngưỡng, cúng dường của dân
8- Không nên sát phạt hại nhân
Dẹp ḷng hiếu chiến, thôn lân thái b́nh
9- Giữ ḷng nhẫn nại tự tin
Chịu mọi nghịch cảnh bất b́nh khó khăn
10-Nước nhà bị giả xâm lăng
Cảm hóa, bất bạo vẫn hằng đấu tranh
Ấy người Nguyên Thủ khôn lanh
Thương dân mến nước đức lành thanh cao
Những điều hạnh phúc phú hào
Như trên đă kể, khép vào hiện sinh

* * *

C̣n điều họa phúc tâm linh
Là điều tạo nghiệp tái sinh cho ḿnh
Trong đời ai chẳng ḷng tin
Hành theo thập ác thác sinh bốn đường:
1- Sát sanh là nghiệp bất lương
Chết vào địa ngục, người: thường yểu vong
2- Của người tước đoạt lấy không
Thác vào cảnh khổ, sống trong khổ phiền...
3- Tà dâm trược hạnh ác duyên
Chết vào đường dữ, khó yên thân người
4- Vọng ngôn là dối gạt đời
Thác sa ác đạo, làm người ngọng câm...
5- Nói lời hung dữ khổ tâm
Chết sinh cảnh khổ, sống tâm năo phiền
6- Nói lời chia rẽ t́nh duyên
Thác sanh ác thú, quả thường biệt ly
7- Nói điều nhảm nhí vô ngh́
Thác sanh bất hạnh, người khi lẽ thường
8- Ḷng tham tạo nghiệp bất lương
Nhân gieo bất thiện, quả vương chẳng lành
9- Tâm Sân xui khiến ác hành
Chết vào địa ngục, quả thành vô duyên
10-Tưởng tà chấp quấy gây phiền
Thác sanh ác đạo triền miên lâu đời
Ấy là mười dữ hại người
Là nhân sinh khổ, là mồi đọa sa.
C̣n ai Chánh tín thiết tha
Tạo mười hạnh phúc, chết qua thiên đàng
1- Rộng ḷng "Bố thí " cúng dàng
Thác sanh nhàn cảnh, quả hằng giàu sang.
2- Tín tâm "Tŕ giới" nghiêm trang
Chết lên thượng giới, quả: an mạnh lành.
3- "Tiến tu" tịnh tuệ pháp hành
Nếu không Thiền Đạo cũng thành Tam nhân
4- Ḷng thành "Cung Kỉnh" cao nhơn
Chết sinh thiện thú, quả thường cao sang
5- Ra công "Phục Vụ" nhơn gian
Bằng việc từ, thiện b́nh an đời đời
6- Phước lành "Hồi hướng" người trời
Được quả thù thắng, đời đời an vui
7- Người làm tốt, hưởng quả vui
Ta nên "Tùy hỷ" phước người tăng thêm
8- Siêng nghe Pháp bảo vững niềm
Tin nơi Chánh đạo, tri tiềm ẩn sanh
9- Sẳn ḷng thuyết giảng Pháp lành
Độ người giác ngộ, quả thành trí nhân
10-Cải tà qui chánh chứng chân
Trau dồi chánh kiến là nhân siêu phàm
Ấy mười nhân tạo phúc thâm
Giúp cho hành giả, quang lâm cơi trời
Xuất gia phóng khoáng thảnh thơi
Tiêu diêu rừng đạo, bỏ đời tối tăm
Say mê dục lạc miên trầm
Thâm thâm bể khổ, ngầm ngầm sông mê
Dù rằng xử thế trọn bề
Chỉ vui hiện tại, khổ về tương lai
Chi bằng dứt bỏ trần ai
Hướng lên Đạo Quả vượt ngoài trầm luân

* * *

Nghe xong khách tỏ ḷng mừng
Bạch rằng tôi thiệt không đần cũng ngu
Măi mê thế sự bôn xu
Trần gian chi khác sương mù ban mai
Tôi xin tạm biệt ít ngày
Để lo thu xếp xong rồi xuất gia
Trải bao thỏ lặng ác tà
Tịch triêu mấy lượt trải qua Phật đài
Thời gian khách trở lại đây
Bát y sắm đủ chờ ngày xuất gia
Sẳn ngày lễ Ka-thi-na
Chúng Tăng tụ hợp trước ṭa cho tu
Đại Sư chỉ dạy công phu
Pháp Danh Ngài đặt "Thiên Thư" từ rày
Gắng tu giải thoát tương lai
Gắng tu giải thoát khổ dài huyển không
Đại Sư sau đó phân công
Nhiên, Cao thích tịnh ở trong luyện thiền
Thông, Thư tánh khí điềm nhiên
Ngữ ngôn bặt thiệp dễ khuyên độ đời
Vậy nên tiếp khách bên ngoài
Giờ dư ôn luyện những bài pháp cao
Sống chung nhắc nhở cho nhau
Và khi nữ giới đi vào... có hai
Xem chừng vô cớ chuyện dài
Sa-Môn phải giữ giới trai vẹn toàn
Dạy xong, Sư lại Thiền sàng
Đêm đêm tịch mặc, trăng vàng nhạt soi
Tháng ngày hành đạo trên đồi
Cô liêu hoang vắng thảnh thơi an nhàn

* * *

Một hôm có khách Nha Trang
Từ xa nghe tiếng đạo tràng Thích ca
Hôm nay tiện dịp ghé qua
Trước là viếng cảnh, sau là nghe kinh
Nàng vào vừa đến tiền đ́nh
Thoắt trông, hai vị sửa ḿnh trang nghiêm
Phất phơ liễu rũ êm đềm
Bóng hồng như đă cố t́nh chi đây
Sau khi lễ Phật xong rồi
Nàng vào Tăng xá đến ngồi giường bên
Hai Sư thăm hỏi sự t́nh
Rồi sang qua việc luật kinh tu hành
Nàng nghe hoan hỷ tín thành
Như c̣n chưa hiểu ngọn ngành thanh qui
Khách rằng các vị đắp y
Tại sao cấm kỵ ghét v́ nữ nhơn
Khi vào nh́n thấy kế đơn
Có chương cấm tiếp nữ nhơn độc hành
Pháp Thông đưa mắt liếc nh́n
Thiên Thư Sư đệ! sự t́nh giải phân!

* * *

Thư rằng: nam nữ... bất thân
Thanh qui cấm chế: giữ phần thanh cao
Sa Môn chẳng luận thời nào
Tương thân rất dễ mắc vào tà tâm
Chỉ trừ các vị Siêu phàm
Hoặc dùng đại lực, tịnh tâm vững vàng
Như thời Phật tại thế gian
Tăng đồ khắp chốn tịnh nhàn chuyên tu
Đạo tràng có vị Tỷ Khưu
Tinh cần hành đạo, một chiều quán thân
Hoắc nhiên thấy rơ vô thường
Chứng chân đạo quả bên đường hoang vu
Một hôm tiện bước vân du
Trước nhà khất thực, ai đâu cúng dường
Bỗng người tỳ nữ tiểu nương
Đem tô cháo cũ ra đường đổ bỏ đi
Tỳ Khưu mới bảo nữ tỳ
Cháo kia nếu bỏ, đổ th́ bát tôi
Nữ tỳ nghe bảo y lời
Nhưng rồi nhận được, đây người chủ xưa
Chạy vào trong trướng bẩm thưa
Cậu con đi bát giữa trưa trước nhà
Mẹ cha và vợ chạy ra
Thấy Sư độ cháo, xót xa nghẹn ngào
Trách rằng sao chẳng đi vào...
Cao lương mỹ vị nhà đâu thiếu ǵ
Lại dùng cháo bỏ như vầy
Tu sao khắc khổ thế này mà tu!
Sư rằng giới luật Tỷ Khưu
Có chi dùng nấy để tu qua ngày
Ông bà chua xót châu mày:
"Ngày mai xin thỉnh nơi này thọ trai"
Nhận lời, Sư đến rừng cây
Suốt đêm nhập định, rạng ngày hóa duyên
Vào nhà bỗng thấy của tiền
Ngọc ngà châu báu họ khiêng để đầy
Bên giường ngào ngạt hương bay
Giai nhân kiều diễm trang đài bước ra
Vây quanh sầu thảm khóc la:
"Chàng ơi! sao nỡ bỏ nhà đi tu
Nhớ chăng, những buổi chiều thu
Kề nhau ta tỏ những câu ân t́nh
Về đây nối lại ba sinh
Về đây ta măi trọn t́nh yêu nhau"
Tỳ khưu đứng lặng hồi lâu
Nhẹ nhàng khẻ bảo "cớ sao làm phiền"
Quí chi thể xác tứ nguyên
Vui chi cái cảnh triền miên khổ sầu
Yêu thương phiền muộn về sau
Càng đa mang lắm khổ đau càng nhiều
Thân bằng nhiều, vẫn cô liêu
Bởi khi đau chết ai liều thế cho
Lỡ mang thân hiện phải lo
Gắng tu giải thoát chuyến đ̣ tương lai
Vậy hiền tỷ chớ bi ai
Dẹp ḷng ưu ái chiều mai tu hành
Các nàng hét giọng thất thanh
Hoa vàng rơi xuống, bên mành ngă lăn
Mẹ cha d́u đỡ các nàng
Rồi đem cơm nước cúng dàng đến Sư
Độ xong b́nh thản giă từ
Du hành nối bước chơn như thường hằng"

* * *

Như trên là vị Thánh Tăng
C̣n phàm nhơn khó thoát đàng t́nh thương
Cho nên các chốn Phật đường
Chư Tăng ít tiếp chuyện thường nữ nhơn
Khách nghe Sư giải nguồn cơn
Cúi đầu khép nép dưới đơn bạch rằng:
Lành thay! được gặp Chơn Tăng
Tu hành tinh khiết thường hằng chánh tâm
V́ đời chỉ chỗ sai lầm
V́ dân hóa đạo phước thâm đời đời
Con mong Tăng chúng nhận lời
Cho con để bát mỗi ngày thường xuyên
Giúp cho Tăng chúng tịnh yên
Chuyên tâm tu luyện khỏi phiền nấu ăn
Chư Sư vui nhận lời nàng
Và từ hôm đó đạo tràng chuyên tu

* * *

Một hôm có khách vân du
Có Y có Bát ... quả tu chơn truyền
Khách Tăng dáng vẻ thiếu niên
Mày xanh mắt sáng tướng hiền nhưng oai
Vóc người mảnh khảnh thanh bai
Bước đi chầm chậm khoan thai dịu dàng
Lục căn thanh tịnh nghiêm trang
Màu da hồng hượt, y vàng rất xinh
Trước chùa y xả vai bên...
Vừa trông đă rơ bậc rành luật qui
Hai Sư ra rước Bát Y
Thỉnh vào Tăng xá lễ nghi bái chào
Khách Tăng vui vẻ xá nhau
Thưa rằng Đại Đức phương nào văng lai?
Đáp rằng từ dưới miền tây
Vân du các tỉnh đến đây vài ngày
Chợt ngang trông thấy Phật đài
Ghé thăm nào biết nơi nầy đồng tu...
Thông thưa: Đại Đức vân du
Chắc là lư đạo pháp tu tinh nhuần?
Xin đem pháp chuyển hồng trần
Cho con mắt bụi được phần sáng tinh
Đáp rằng đâu dám! Sư huynh
Tôi c̣n thiển cận, vô minh rất nhiều
Dám đâu trước thợ múa ŕu
Lỗ bang đối diện vẽ bùa sao nên
Thư thưa: Đại Đức cao minh
Khiêm nhường quá lẽ, e t́nh không thân!

* * *

Đáp rằng: Thiện, Mỹ và Chân
Là ba yếu tố khách trần thâm giao
Thật ra chẳng biết pháp nào
V́ trong vạn pháp gom vào một thôi.
Cái chi tự tướng hiện bày
Điều gọi là Pháp trong ngoài như nhau
Nhưng trong pháp tướng tối cao
Được phân hai loại trước sau thường hằng:
Tục đế: sự thật thế gian
C̣n phần Chơn Đế: Níp-Bàn, Sắc, Tâm
Thế nên Chơn Đế phân làm
Hữu, vô; chơn, vọng; sắc, tâm; đổi, thường
Tâm là biết cảnh hiện đương
Sở hữu phụ thuộc sắc thường đổi thay.
Níp-Bàn tuyệt đối an vui
Bất sanh bất diệt ngoài đời nhơn thiên.
Chúng sanh hiện hữu do duyên
Có cơ thành tựu, hết duyên biến h́nh
Ngủ-Uẩn: sắc, thọ, tưởng, hành
Và phần tâm thức diệt sanh đời đời
1- Sắc Uẩn: thể xác người trời...
Chính là đất, nước... tùy thời hiện sanh.
2- Thọ Uẩn: cảm giác hiện hành
Tức là khổ, lạc ... diệt sanh từng hồi
3- Tưởng Uẩn: nhớ việc đă rồi
Chính là biết cảnh biết rồi hiện ra
4- Hành Uẩn: các việc chánh tà
Tức nghiệp thiện ác tạo ra con người
5- Thức Uẩn: hiểu biết nghĩ suy
Chính là Nhăn, Nhĩ... năng tri cảnh ngoài
Ấy là năm uẩn trong đời
Thú, người tùy chỗ mượn lời gọi xưng
Nếu phân tế nhị lư chơn
Th́ mười hai xứ: cảnh, căn hiệp vào
C̣n mười tám giới khác nhau
Là thêm sáu thức: một trào sắc danh
Đó là tùy sự lập thành
Chớ khi giải thoát: giả danh hoàn toàn
Thế nên trong lúc luận bàn
Biết pháp ǵ nói, khỏi mang sai lầm

* * *

Thư thưa: Đại Đức uyên thâm
Pháp mầu vi diệu c̣n lầm được sao?
Đáp rằng: - Đời giống chiêm bao
Diệt, Sanh, giả hiệu, lúc nào trụ yên
Đắc A-La-Hán hết phiền
Phàm nhơn như kẻ bệnh ghiền cơn say
Nhơn duyên thay đổi từng giây
Tham sân si đó, giờ đây diệt rồi
Có khi thiện nghiệp vun bồi
Vô tham, không giận... bỗng thôi biến hiønh
Cảnh duyên: xúc đối sắc, thinh ...
Cảnh tốt hoặc xấu: bất b́nh hoặc vui
Chúng sanh đời sống hàng ngày
Hoàn toàn phản ứng bởi nơi cảnh ngoài
Trưởng duyên tùy tính mỗi người
Dục, cần, tâm, thẩm do nơi sở trường
Vậy nên cá tánh đa phương
Và nhiều cố tật mỗi đường khác nhau
C̣n nhiều duyên khác gồm bao
Thế nên biết nói làm sao khỏi lầm.
Vă ḿnh trí tuệ tối tăm
Chưa được giải thoát, dám làm thầy ai

* * *

Thông thưa: Đại Đức đủ đầy
Khẩu thân trong sạch, đức đầy, trí thông
Nỡ nào từ chối ḷng ḍng
Nỡ không thí pháp trần hồng luống mê
Đáp rằng: - Chưa chứng Bồ Đề
Dù thông kinh luật vẫn mê vẫn lầm!
1- Kiến thường chẳng rơ sắc, tâm
Mà tin rằng có phần âm linh hồn
Luôn luôn tam giới trường tồn
Dù rằng luân chuyển, phần hồn chẳng thay!
2- Hoài nghi lưỡng lự phân hai
Khó tin Tam Bảo, đúng sai chần chờ
Nhơn duyên nghiệp báo nghi ngờ
Phân vân tam thế, mịt mờ đường tu!
3- Tà giới Cấm Thủ sai thù:
Theo tục cúng tế, cách tu khổ hành
Chấp mê thờ bái thần linh
Chê bai chánh pháp khó t́nh thoát ly!
Ba điều kiết sử trên đây
Tu-đà-hườn đạo mới phai hoàn toàn
Phàm nhơn kiết sử đa đoan
Thế nên tôi nói vẫn c̣n lầm mê!

* * *

Thư thưa: Đại Đức e dè
Chớ đâu có lư: thấy nghe c̣n lầm?
Đáp rằng: - Tôi nói thật tâm
V́ phiền năo chướng tối tăm c̣n nhiều
Dục tham: ḷng muốn mến yêu
Sắc thinh hương vị xúc, nhiều đam mê
Ngũ trần làm dạ tái tê
Vương mang dục lạc khó bề vị tha!
Hận sân tức tối khóc la
Bất b́nh cảnh nghịch khó mà giải khuyên
Tỵ hiềm tật đố thụy miên
Hằng thiêu đốt măi: lửa phiền trong tâm!
Hai điều kiết sử sân tham
Đà-Hàm giảm nhẹ, Na-Hàm mới tiêu
Phàm nhơn c̣n vướng đủ điều
Thế nên tôi nói c̣n nhiều tối tăm!

* * *

Thông thưa: phiền năo thâm trầm
Nếu luôn lo ngại th́ làm sao tu?!
Đáp rằng: - "nói" chữa hẳn tu
Biết bao học giả mịt mù trầm luân
Ḷng tham "Ái sắc" giới thiền
Chấp mê sắc cảnh phược triền trong tâm
Dù rằng nhiều vị không lầm
Nhưng bằng ưa thích ngấm ngầm trong tâm!
Vô sắc ái nhiễm cảnh không
Tức thiền vô sắc là không sắc h́nh
Chỉ dùng khái niệm thinh danh
Ḷng tham c̣n vướng vô h́nh thiền cư!
Ngă mạn là tánh tự kiêu
Chấp ta với chúng đủ điều hơn thua
Dù rằng chỉ nghĩ hơn thua
Nhưng trong so sánh cũng là kiêu căng!
Loạn tâm: phóng dật bất an
Là ḷng dao động theo đàng sắc thinh...
Thật ra, những lúc giật ḿnh
Cũng là phóng dật, sự t́nh cố nhiên!
Vô minh: si ám đảo điên
Chẳng thông tứ đế, chính: phiền bộc lưu!
Mười hai duyên khởi là đầu
Ba đời mù tịt biết đâu Níp-Bàn
Như trên: năm sự buộc ràng
Bậc A-La-Hán, hoàn toàn sạch trong
Phàm nhơn th́ phải bận ḷng
Thế nên tôi nói: trong ṿng "lầm mê"!
Bởi tôi chưa chứng Bồ Đề
Dù thông kinh luật vẫn mê vẫn lầm!

* * *

Thư thưa: Đại Đức cao thâm
C̣n cho rằng chẳng khỏi lầm sai mê
Chúng tôi c̣n lắm vụng về
Làm sao có thể triển khai đạo vàng?!
Đáp rằng: - Dù vậy chớ than
Tùy duyên thuyết pháp như thoàn rước đưa
Pháp mầu như nước trời mưa:
Người t́m c̣n thiếu, kẻ đưa chối từ
Hằng ngày cùng pháp trầm tư,
Sẽ không bị những thói hư nhiễm vào
Pháp thí là thí tối cao
Pháp vị ngon nhất, vị nào cho qua
Pháp hỷ là hỷ tinh hoa
Thế nên nhiều ít cũng là cần chuyên

* * *

Thông rằng: chữa hiểu nỗi duyên
Lại chưa đắc đạo e phiền năo chăng?
Đáp rằng: - Việc đó tùy căn
Đạo nào chưa đắc mà hằng ước mong?
Thông thưa: tôi chẳng hiểu thông
Ngưỡng mong Đại Đức vui ḷng chỉ cho
Đáp rằng: - Khỏi phải phiền lo
Đạo là đường lộ, lần ḍ lại qua
Nếu chia th́ cũng có ba
Ai không người đạo mà lo t́m cầu
Sát sanh, trộm cướp tước thâu
Tà dâm, nói dối, ác sân bất ḥa
Tào lao, tham ác, phiền hà
Chấp sai chơn lư, ấy là đường đi
Vào nơi cảnh khổ sầu bi
Đó là "ác đạo" cầu chi đường này!
Bố thí, tŕ giới, Thiền na
Ḷng cung kính, phục vụ, và phước chia
Vui theo nghe pháp sớm khuya
Thuyết pháp, cải chánh xa ĺa đoạn không
Ấy đường nhàn cảnh thong dong
Đó là "Thiện Đạo" có không mà tầm?!
Kiến, Duy, Ngữ, Nghiệp, Mạng, Cần,
Niệm, Định là đủ tám phần chánh chơn
Ấy đường dẫn đến Níp-Bàn
Đó là "Thánh Đạo" b́nh an thường hằng
Thử xem có một nào chăng
Lại lo chưa đắc, lại rằng cầu mong.
Thư rằng: Đại Đức quá thông
Xin thỉnh Đại Đức vào trong Thiền đường
Gặp Thầy tôi chắc đồng trương:
Biện tài vô ngại mọi đường suốt thông.

* * *

[04]

* * *

Thế rồi chủ khách thảy đồng
Đi vào tu viện, Nguyên Không đang thiền
Vừa trông thấy, khách cười liền
Thông, Thư chẳng rơ cớ duyên thế nào
Đến khi tới chỗ sân đào
Giác Nhiên cùng với Tâm Cao ra chào
Đại Sư nghe tiếng xôn xao
Mở mắt quan sát, bỗng màu mặt thay:
"Ô! ḱa ... Sư Đệ đến đây
Làm sao biết rơ chốn này viếng thăm?!"
Bạch rằng: chẳng ư kiếm tầm
Cơ duyên hạnh ngộ đến nhằm Sư Huynh
Nói rồi cung kỉnh nghiêng ḿnh
Đại Sư vội đỡ dắt lên cùng ngồi
Hỏi rằng từ lúc vắng tôi
Tôn Sư vẫn mạnh, mọi người b́nh yên?
Bạch rằng tất cả vẫn yên
Chỉ Thầy hơi yếu, nhưng Thiền luôn luôn
Sư Huynh đi vắng hơi buồn
Những nơi pháp hội thành khuông tu thiền
Cảnh chùa cô tịch quanh niên
Đệ khi ra "Hạ" khắp miền vân du
Tùy duyên nhắc nhở dân tu
Bước chân Tăng sĩ phiêu lưu đủ vùng
Khi Rạch Giá, lúc Vĩnh Long
Khi nơi bảy núi, lúc ḍng Hà-Giang
Khi Trà Khúc, lúc La Bang
Khi ra Kinh Xáng, lúc vào Cái Răng...
Đại Sư cười bảo chúng Tăng
Đây là pháp đệ tên rằng Nguyên Siêu
Luật, Kinh, Diệu pháp hiểu nhiều
Suốt thông sinh ngữ, đủ điều luật nghi
Tỷ Khưu tuổi trẻ cao kỳ
Tánh không lập dị, chẳng khi ai hèn
Mà hay bắt bẻ thói quen
Nhưng rất khiêm nhượng, ai khen ngại ngùng
Đến đây, Đại Đức Nguyên Không
Xoay qua nhắc nhở Pháp Thông nhớ rằng:
Hăy lo quét dọn pḥng Tăng
Và cho thí chủ cúng dường được hay...
Đoạn rồi Tăng chúng kiếu Ngài
Dắt nhau trở xuống Phật đài nghĩ ngơi.

* * *

Gió hây hăy quyện bên trời
Mong long bóng nguyệt giữa vời xanh xanh
Mưa rơi tầm tả bên gành
Vài cơn sắm sét, âm thanh rởn người.
B́nh minh vừa hé nắng tươi
Xa xa trông thấy một người đi lên
Dáng người nho nhă thư sinh
Nếu không thi sĩ, cũng t́nh văn gia
Tánh người có lẽ ôn ḥa
Nên đi thong thả dù xa dù gần
Khách đi vừa đến bên sân
Cởi giày, gỡ mũ, đầu trần chân không
Thiên-Thư nói với Pháp Thông
Chắc là thiện tín nên không mang giày...
Khách vào liền hỏi: Bạch Thầy
Cho Con nghỉ tạm nơi này ít hôm
Đường xa bị cảm hồi hôm
Sáng nay lại thấy thiền môn nên vào

* * *

Pháp thông dẫn lại pḥng sau
Rồi đem cho thuốc cho dầu đốt xông
Khoẻ rồi khách mới ra pḥng
Cùng chư Sư rơ chuyện ḷng hàn huyên
Khách rằng con ở Hà Tiên
Mẹ cha mất sớm, của tiền ít oi.
Gần đây chừng bốn năm rồi
Con đang đi học, lại thôi, đi làm...
Quê người vất vả quanh năm
Quyết làm ra của để đem về làng
Cưới người thiếu nữ đài trang
Trước là bạn học, thuộc hàng giàu sang
Cha nàng: "hộ đối môn đăng"
Nàng thương nên giúp ít vàng lập thân
Con luôn tận tụy chuyên cần
Vừa làm ra của nên lần về quê
Nào ngờ nàng đă lỗi thề
Lấy chồng Đại Úy v́ chê con nghèo
Tủi thân, con tính qua Lèo
Nhưng đường biên giới hiểm nghèo khó đi
Lang thang khắp chốn ngại ǵ
Để xem con tạo đưa th́ về đâu
Đêm hôm bị cảm nhứt đầu
Đương khi bệnh hoạn may sao gặp Thầy
Xin cho tạm nghĩ nơi đây
Mạnh rồi con sẽ đi ngay chẳng chầy.

* * *

Thư rằng: chuyện ấy lo chi
Chỉ lo những chuyện sầu bi cơi ḷng
Thôi th́... thôi thế cũng xong
Nàng đà đổi dạ thay ḷng phụ anh
Cũng là một dịp phúc lành
Để anh thức tỉnh là t́nh trái oan
Xă ly thanh thoát tịnh nhàn
Không con không vợ buộc ràng cũng không
Yêu đương: chết nữa cơi ḷng
Đó là chơn lư đừng ḥng đổi thay
Càng yêu càng phải đắng cay
Càng yêu càng măi miệt mài khổ đau
Hăy tu cho khỏi ưu sầu
Hăy tu cho khỏi đớn đau cơi ḷng
Khách thưa: duyên nghiệp chưa xong
Làm sao thanh toán hận ḷng mới nguôi
Số là con đă tính rồi
Qua Lèo chuộc ngăi rẽ đôi cho vừa
Thư rằng: chỉ chút hương thừa
Đem thân dầm dăi nắng mưa bao đành!
Lại c̣n oan trái măi sanh
Nghe lời dứt bỏ, tu hành hay hơn...
Khách như dịu nỗi căm hờn
Chấp tay cung kỉnh trước đơn bạch rằng:
Lời vàng của Đại Đức Tăng
Như trừ năo chướng, như tan hận t́nh.
Từ nay theo đạo học kinh
Già Lam ẩn náo, xả t́nh trái oan...
Nương theo thánh đức tịnh nhàn
Phồn hoa xa lánh, núi ngàn ẩn tu

* * *

Lần lần hè măn sang thu
Lá rừng lả tả, chim vù khói lam...
Một hôm dưới ánh trăng vàng
Đại Sư xả định hân hoan vẻ thiền.
Chư Sư họp mặt dưới hiên
Cùng nhau luận đạo giảng thiền giải kinh...
Đại Sư nhơn dịp thuyết tŕnh:
Các Sư thuyết pháp thuận t́nh mới nên
Lẽ thường "Bố thí" trước tiên
Khuyên người rộng răi: căn nền thiện duyên
Thứ hai "Tŕ giới" răng khuyên
Giữ ǵn thân khẩu: tịnh yên cơi ḷng.
Thứ ba: thiên chúng phước hồng
Để người phấn khởi gieo trồng thiện căn
Thứ tư: tai hại ngũ trần
Cho người nhàm chán, chuyên cần thoát ra...
Thứ năm: quả báo xuất gia
Khiến người dứt bỏ trần sa ngủ ngầm
Đó là tùy thuận Pháp âm
Giúp đời tiến hóa phước thâm đặc thù
Lại thêm bổn phận Pháp Sư
Có năm chi pháp phải như thuộc ḷng:
1- Thuyết theo thứ lớp quả nhân
Không thêm không bớt tránh phần ba hoa...
2- Giải bày nghĩa lư cao xa
Chứng minh thí dụ, người nghe tỏ tường
3- Không mong lợi lộc cúng dường
Chỉ mong đợi chúng mười phương tu hành
4- Tâm từ rải khắp chúng sanh
Cho người mát mẻ đắc thành đạo cao
5- Chẳng chê hạ mạt kẻ nào
Và không tự đắc tự cao khoe tài...
Pháp Sư giữ đúng đừng sai
V́ đời hóa đạo, đức đầy dồi trau
Sa-Môn đời sống tiêu dao
Với người Cư Sĩ trước sau sáu điều:
1- Khuyên ngăn việc ác chớ liều
Dữ hung lớn nhỏ ít nhiều cũng kiêng
2- Việc lành hướng dẫn nhắc khuyên
Thiện hiền lớn nhỏ thường xuyên thực hành
3- Tâm từ đối với nhơn sanh
Luôn luôn mát mẽ ḷng thành thuần lương
4- Giảng kinh đặc biệt hơn thường
Tức là những pháp chưa từng được nghe
5- Giải thêm những pháp đă nghe
Cho được thấu rơ chỗ chưa tận tường
6- Chỉ cho biết rơ con đường
Hướng về lạc cảnh và phương thoát trần
Sa-Môn tánh tướng chuyên cần
"Xuất gia thí pháp" là phần chư Tăng
C̣n về Thiền định sơn Tăng
Hướng về đạo quả thường hằng chú tâm:
1- Niệm thân: đi, đứng, ngồi, nằm
Tử thi, bất tịnh, quán ngầm sắc âm (1)
Vô ra hơi thở lưu tâm
Vô thường, khổ năo, sắc tâm đổi h́nh.

(1) Sắc Uẩn

2- Niệm thọ: nhận thức cảm t́nh
Khổ, lạc hoặc xả; khác h́nh đồng căn
Diệt sanh quan chiếu thường năng
Cho tường thọ uẩn tánh hằng đổi thay.
3- Niệm tâm: quán thức trong ngoài
Nhăn, nhĩ, tỹ, thiệt, thân nầy, ư kia
Do căn và cảnh hiện ra
Khiến nên thức uẩn dung ḥa phát sanh.
4- Niệm pháp: quan sát tưởng, hành
Tham, sân, nghi, hối... chẳng lành gốc si
Tín, cần, niệm, định, vô si...
Thuộc thành phần thiện trí tri đủ đầy.
Người tu chánh niệm thường ngày
Biết ḿnh ghi nhớ từng giây từng giờ
Tâm thiền trái với hồn thơ:
Không buồn dĩ văng, chẳng chờ tương lai.

* * *

Ngày xưa thiền đức có Ngài
Luôn luôn chánh niệm chơn tay, việc làm.
Ra đường hoặc ở trong am
Vẫn luôn theo dơi việc làm thân tâm.
Mỗi khi ác pháp: sân, tham...
Khởi lên tâm trí, Ngài dừng chân ngay
Niệm cho diệt mất mới đi
Nhiều người chẳng rơ chuyện chi hỏi Ngài...
Có lần thọ dụng bằng tay
Đưa ra quên niệm nên Ngài rút vô
Ngạc nhiên khách hỏi lư do
Mới hay tác dụng cách tu tuệ thiền
Tu hành trọng yếu cần chuyên
Thiết tha tu tập như ghiền cần sa
Mới mong vượt khỏi ái hà
Mới mong thoát chốn ta bà trầm luân
Chánh niệm nhờ pháp chánh cần
Mới năng tiến hóa, mới hằng chú tâm
Những người trí tuệ cao thâm
Tự ḿnh thắp đuốc khỏi lầm huyển mơ
Thế gian như thể cuộc cờ
Tính toan lắm nỗi, được nhờ ǵ đâu?!
Với người trí đức cao sâu
Chỉ nương chánh pháp chẳng cầu chi ai
Đây lời các đấng Như Lai:
"Thế gian phiền toái dẩy đầy khổ đau
Cảnh đời như giấc chiêm bao..."
Xuân xanh mới đó bạc đầu rồi đây
Trần hoàn đổi đổi thay thay
Nam kha huyển mộng mỗi ngày có chi
Sao bằng giới định ... hành tŕ
Nương theo Chánh pháp khổ già cũng qua.

* * *

Lành thay! kiếp sống không nhà
Xă ly thế lợi ta bà độ sinh
Quê-San-Ta (1) trước dứt t́nh
Cũng mong thoát khổ tử sinh luân hồi

(1) Vessantara: tên của Bồ Tát; tiền thân Đức Phật,
kiếp bố thí: voi quư hai con và vợ

Người trời phước báu tạm thôi
Sáu đường ba cơi đổi đời luôn khi!
Nên người nam tử tu mi
Hằng trau dồi đức trí bi vẹn toàn
Thú vui: hành đạo lâm san
Hướng về đạo quả tịnh an cơi ḷng
Giữa trần cấu, lại sạch trong
Giữa nơi tham dục mà ḷng tịnh thanh.
Vui thay! giữ được ḷng thành
Vui thay! chứng đắc vô sanh, bất hoàn
Vui thay! phiền năo lặng an
Vui thay! không kết trái oan trong đời
Vui thay! thánh đức tuyệt vời
Vui thay! thánh đạo chẳng lời gọi xưng
Vui thay! thánh đế chứng chân
Vui thay! thánh thiện cơi trần b́nh yên
Vui thay! không nhiễm không ghiền
Không vương trần cấu: không triền, bộc lưu...
Vui thay! đời sống Tỷ Khưu:
Xả ly thế sự, ẩn tu núi rừng.
Trăm năm trong cơi hồng trần
Lưỡi câu dục lạc: cáng cân tử thần!
Vui trong bể ái nguồn ân
Rập gài hoạn lộ, lưới giăng thành sầu!
Thế nhân ai đă hiểu đâu?
Cầu sương quán cỏ có lâu bao giờ!
B́nh minh nắng sớm mai mơ
Chiều nghiêng bóng rũ chửa ngờ hoàng hôn!
Buồn thay! sanh tử lưu tồn
Buồn thay! ngũ uẩn vẫn c̣n nối sanh
Buồn thay! tam giới lộn quanh
Buồn thay! đời măi tương tranh thế quyền!
Buồn thay! ác kiến đảo điên
Buồn thay! ác đạo khổ triền miên lâu
Buồn thay! ác hạnh tham sân
Buồn thay! ác thú khó cầu siêu sanh
Buồn thay! đời nhiễm lợi danh
Càng mê dục lạc càng ganh tỵ nhiều!
Buồn thay! người chẳng chịu tu
Đam mê thế sự, bám bu thị thành
Kiếp người: lá gió chim cành
Vui khi đông tụ, buồn cơn thu tàn!
Ḱa bần tiện nọ giàu sang
Cỏ xanh một nắm, đất hoang một g̣!
Nhưng đời mấy kẻ biết lo
Chỉ mơ sông vị, chờ đ̣ ô giang!
Chưng hoa chẳng rơ hoa tàn!
Xuân mai dương đắc, chiều vàng ngẩn ngơ!
Thương ta, sao lại chần chờ?
Thương ta, sao lại hẩn hờ đường tu?
Thương ta, sao tạo oán thù?
Thương ta, sao để mịt mù tối tăm?!
Thương ta, phải chiến thắng tâm
Thương ta, phải thoát khỏi đầm lợi danh
Thương ta, tinh tấn làm lành
Thương ta, pḥng hộ ... tịnh thanh cơi ḷng...
Thương ta, tŕ giới sạch trong
Thoát đường trần cấu, khỏi gịng phù sa
Thương ta, tự độ lấy ta:
Ngăn ḷng tham dục, tránh xa năo phiền
T́nh người tựa đóa hoa thiêng:
Sương rơi phơi phới, nắng xuyên dàu dàu
Nắng mưa càng thắm sắc màu
Gió lay: làm dáng, trăng sao thêm t́nh...
Thế nên, nếu biết thương ḿnh:
Đừng quên ư nghĩa hữu t́nh: nghiệp duyên!

* * *

Quả nhân, nhân quả triền miên
Luân lưu lắm lượt, đảo điên nhiều lần!
Nghiệp là định luật cơi trần
Nghiệp là mẹ đẻ ra thân con người
Nghiệp cho hưởng phước cơi trời
Nghiệp cho chịu khổ ở nơi ngục h́nh
Nghiệp làm các loại tục sinh
Nghiệp làm trổ quả phân minh dữ lành
Nghiệp; nơi nương tựa chúng sanh
Nghiệp ǵn tài sản để dành tương lai
Nghiệp luôn chi phối đêm ngày:
Phước sanh thiên giới, tội đày phong đô
Nghiệp tinh khiết, hoặc trược ô ...
Tốt nhà muôn thuở, xấu mồ thiên thu!
Trăm năm trong cơi diêm phù
Khéo tu: hoan lạc, vụng tu khổ sầu
Xuân xanh, phút đă bạc đầu
Chuyến xe quá khứ, cuộc tàu tương lai!
Gẩm ra ḷng cũng buồn thay!
Chúng sanh tam giới khổ rày cho duyên
Có vui th́ tất có phiền
Có sanh, tử, ắt có yên luân hồi!
Duyên sinh các vật trong đời
Duyên sinh cảnh, cơi, thú, người vân vân
Duyên làm sanh diệt căn, trần
Duyên làm tan hợp các phần sắc danh
Duyên trợ tạo có chúng sanh
Duyên phù hộ trợ kết thành thế gian
Duyên theo nghĩa ánh đạo vàng:
Duyên trong ngủ uẩn, Níp-Bàn: Vô duyên
Duyên sinh là khỏi năo phiền
Dữ lành vui khổ...chúng liền tương ưng
Duyên không, các khổ... điều không
Cạn ao tam giới, dứt ḍng tử sanh
Nghiệp duyên hết, lậu hoặc thanh
Cơi đời bớt bóng, Níp-Bàn thêm không.
Thế là nguồn ái cạn gịng
Chiếc thân ngủ uẩn, cảnh không chẳng dừng.

* * *

Thoạt đầu khái niệm sắc không...
Ngoài ĺa cảnh tướng, nên trong nhứt hành
Tùy theo cá tánh chúng sanh
Cảnh duyên khế hợp căn lành tiến tu
Thiền tâm tạp niệm gom thu
Thiền quang vẹt ánh mây mù vô minh
Thiền duyên: tầm, tứ...tương sinh
Thiền thiêu triền cái: dục t́nh, nghi, sân...
Thiền năng dứt bỏ ngủ trần
Thiền đưa nhân loại lên tầng Phạm Thiên
Thiền làm tạm vắng năo phiền
Thiền làm ác pháp tạm yên nhứt thời
Thiền nhơn cao quí trong đời
Thiền nghiêm tâm tịnh hơn trời Thiên Vương
Thiền cơ siêu việt khác thường:
Thần thông biến hiện mười phương ta bà.
Cuộc đời gió dập mưa sa
Ḱa sân trần cảnh, nọ nhà lục căn
Tầm cầu năng sở, sở năng
Độ mai lục địa, tuần trăng hải tần...
Có thân lại lụy v́ thân
Mấy ai giác tĩnh, gương tần hồi quang!

* * *

Đường vào tam giới thênh thang:
Lối vào khổ cảnh, nẽo sang cơi trời
Đạo là đường đến các nơi:
Đạo là hành lộ thú, người vân vân
Đạo đưa các loại xoay vần
Đạo không hẳn nghĩa là đang thánh nhân.
Đạo chánh sự thật chứng chân
Đạo tà là lối khách trần trầm luân
Đạo đề trừ diệt tham sân ...
Đạo duyên th́ đủ đôi phần hợp, siêu
Đạo tâm khách tục thường kêu
Chỉ ḷng mên mộ giáo điều, sách , kinh ...
Đạo tâm đắc đạo lộ tŕnh:
Sát trừ phiền năo, liễu minh Níp-Bàn.
Đời là một cuộc ḥa tan
Cơi người giấc mộng, thiên đàng cơn mơ
Thế trần dù đẹp như thơ:
Lô sơn mù tỏa, sương mờ chiết giang !
Tại sao lắm kiếp trần hoàn?
Tại sao đau khổ vương mang măi vầy?
* * *

Tại do căn, cảnh, thức đầy
Gặp nhau mới có cái này cái kia!
Xúc là gặp gở, chẳng ĺa
Xúc là chung hợp được chia nhiều loài:
Xúc nhăn: mắt chạm sắc ngoài
Xúc nhĩ: tai, tiếng gặp ngay rơ ràng
Xúc tỷ: mùi, mũi hợp đoan
Xúc thiệt: lưỡi, vị đôi đàng gặp nhau
Xúc thân: thân xúc đụng vào
Xúc ư: tâm, pháp tương giao mà thành
Xúc là sở hữu biến hành
Nên mọi tâm thức hiện sanh đồng đều
Xúc duyên cảm thọ ghét yêu...
Nếu không có xúc, mọi điều (...) cũng không.
Cuộc trần nguyệt chiếu hoa lồng...
Phù du ánh lửa, tơ đồng hạt châu!
Gió đông nào khác mưa ngâu:
Buâng khuâng luyến cảnh, âu sầu tiếc hoa!
Bởi duyên xúc cảnh t́nh ra...
Khổ vui... cũng tại ngoài ḥa với trong!
Sở duyên Năng hiện tương đồng
Cảnh ngoài xấu tốt: trong ḷng buồn vui.
Thọ là lănh nhận, tiếp thâu...
Thọ là cảm giác, khổ sầu ghét thương...
Thọ vui: sung sướng lẽ thường
Thọ đau khổ sở đoạn trường từng cơn
Thọ hoan hỷ chính ḷng mừng...
Thọ ưu: buồn bực, nét xuân dàu dàu
Thọ vô tư vẫn một màu
Thọ thân tâm, cũng chẳng nao núng ḷng
Thọ duyên ái, thủ, hữu đồng
Phát sanh tùy thuộc một ḍng thuận lưu
Thọ như bào ảnh: không lâu
Luôn luôn biến diệt phải đâu thường hằng:
Thương người đáy nước t́m trăng!
Xây lầu băi cát, t́m vàng trên không!
Buồn, vui..., bóng nước giữa ḍng
Khởi sanh phút đă... gió lồng mành chân!
Khách trần ai sợ khổ đau
Chán vô thường hăy hướng vào giác chân

* * *

Thực hành Thập độ chuyên cần:
Xả ly tài sản...chán thân luân hồi.

1- Thí: cho những cái của tôi.
Thí: cho những cái người đời tiếc thương
Thí là diệt ngă thần phương
Thí là kiến tạo thiên đường tại tâm
Thí làm thành bực siêu phàm
Thí làm thành bực vô tham giữa đời...
Thí là sự nghiệp người, trời ...
Thí là thánh sản tuyệt vời từ xưa.
Thí hằng được sự mến ưa...
Dù cho tất cả, vẫn thừa báu châu...
Thí là Pháp độ đứng đầu
Sự: gieo trồng phước, lư mầu: diệt tham.
Trí nhân mở hội hoa đàm
Hiền nhân bốn bể đồng tâm xả tài
Sống giờ nên nghĩ tương lai:
Mạ gieo ruộng tốt, trồng khoai đất lành.
Chẳng chi b́ với tâm thanh
Chi bằng thân khẩu nghiệp lành sạch trong
Khổ vui gốc ở nơi ḷng
Nên người Tăng sĩ chỉ mong giữ ḿnh.

2- Giới là điều học, phải ǵn
Giới là nền tảng nghiêm minh Tăng già
Giới làm thanh tịnh chính ta
Giới làm giải thoát trần sa trược phiền
Giới năng vớt khách như thuyền
Giới năng pḥng hộ ác duyên như rào
Giới đưa người thấp lên cao
Giới đưa người khổ được vào Lạc bang
Giới duyên đắc chứng Níp-Bàn
Ba trong tám chánh: con đàng thánh nhơn.
Giới Ba-La-Mật: thuần lương
Một trong mười độ: sở trường thanh tu:
Ḷng lâng lâng nhẹ nhàn du
Gịng ngân mát dịu, trời thu êm đềm
Nợ trần chỉ bớt, không thêm,
Xe dừng nẽo dục, thuyền t́m giác biên
Nê hà năng xuất hồng liên
Người trong cảnh dục tránh phiền... mới hay
Cao nhơn phước đức đủ ầy
Nhưng tâm nhàm chán, hằng ngày xả ly!

3- Xuất gia dứt bỏ mê si...
Xuất gia dứt bỏ sở y người, trời
Xuất gia là chán cuộc đời
Xuất gia là sợ khổ nơi luân hồi
Xuất gia tâm lư: muốn thôi...
Xuất gia tướng mạo là ngồi già lam...
Xuất gia đồng nghĩa vô tham.
Xuất gia đúng lư là làm siêu sanh
Xuất gia: pháp độ thuần thành
Trong Ba-La-Mật căn lành chính tông
Xuất gia giải thoát bụi hồng
Chí mong giải thoát khỏi ṿng ngũ ma (1)

(1) Ngũ ma: Chư Thiên, ngũ uẩn ma, phiền năo ma,
pháp hành ma và tử thần ma.

Cơi trần lắm lược vào ra
Khác chi bến đổ: chiều tà thuyền lui
Đắng cay từng nếm đủ mùi
Giấc mơ dục lạc, say vùi chưa hay!
Giác nhơn diệu trí lành thay!
Suốt thông tam giới: miệt mài thú vui!
Trầm kha lắm kiếp nhiều đời
Vô Minh ngă chấp: chơi vơi bể trần!

4- Trí minh tỏ ngộ lư chân
Trí thông thấu rơ nhân gần quả xa
Trí tường tội phước do ta
Trí năng chuyển hóa ta bà tĩnh mê
Trí tu đắc chứng Bồ Đề
Trí tư liễu nghĩa điệu đề hiển minh
Trí văn khai thị duyên sanh
Trí đạo thấy rơ sắc danh: vô thường
Trí soi vạn vật tỏ tường:
Gịng đời sanh tử: bởi thường đam mê!
Trí Ba-La-Mật hướng về
Mục tiêu giải thoát bến mê thành sầu
Chợ đời như chốn thanh lâu:
Càng vui khoái lạc, càng sầu kiếp nhơ!
Đêm thanh chiếc bóng thẩn thờ
Nửa ngao ngán nghiệp, nửa thơ thẩn buồn!
Thiện nhơn chẳng dễ sầu tuôn
Luôn luôn tiến bước, dù truông tử thần
Ngăn ngừa pḥng hộ chính thân
Ĺa xa tội lỗi, tạo nhân duyên lành.

5- Cần chuyên diệt ác đang sanh
Cần chuyên tu dưỡng thiện hành đă, đang...
Cần: không bỏ dỡ nửa đàng
Cần không dừng bước, thường hằng tiến tu
Cần là sức mạnh trượng phu
Cần là thần lực hộ phù bản thân
Cần làm thành bậc thánh nhân
Cần làm người thế thoát trần tiêu dao.
Cần duyên thánh thiện thanh cao
Một trong Bát chánh, đường vào vô sanh
Cần Ba-La-Mật tiến tŕnh
Các hàng Bồ Tát tự ḿnh chuyển mê.
Đường tu tiến tiến, bến đạo về
Bước chân thánh thiện, đầy huê Mạn Thù
Ái hà cây cỏ hoang vu
Sa-Môn vững bước, mặc dù gian nan.

6- Nhẫn kham dù phải cơ hàn
Mặc ai đem lửa thử vàng cũng cam
Một ḷng dưỡng tánh tu tâm
Trước bao thử thách, càng làm quyết tâm.
Nhẫn điều khó nhẫn, vẫn kham...
Nhẫn điều khó nhẫn: càng làm đời kinh!
Nhẫn là chịu mọi bất b́nh
Nhẫn là chịu mọi chúng sinh gây phiền.
Nhẫn làm oan trái lặng yên (1)
Nhẫn làm bao mối phược triền tiêu tan
Nhẫn năng trừ diệt chướng oan
Nhẫn trong giây lát, đặng an trăm ngày (2)

(1) Nhẫn nhẫn nhẫn oan gia trái chữ tùng thử tâm.
(2) Nhẫn nhứt thời chi sự miểm bá nhựt chi ưu.

Nhân duyên an lạc tương lai
V́ bao thù hận đời nầy chẳng sanh
Nhẫn Ba-La-Mật nghiệp lành
Ba đời Bồ Tát vẫn hành thường xuyên
Đá mài ngọc, muối đánh vàng
Nhờ nhiều trở lực, nên trang đại hùng
Cứng như đá, mềm như bông
Thật là đại sĩ, tất ḷng cương nhu!
Bây giờ và măi ngh́n thu
Các v́ Bồ Tát tâm tư vẫn lành
Những điều sắp, đă, đang sanh

Dù vui hay khổ vẫn hành thật chơn.

7- Thật chơn trước cảnh thua hơn
Thật chơn trước cảnh giận hờn, mừng, vui...
Thật chơn là chẳng dối lời
Thật chơn là chẳng đổi đời hành vi
Thật chơn: thiện tánh cực kỳ
Thật chơn: đức tánh đoạn ly vọng tà
Thật chơn th́ chẳng điêu ngoa
Thật chơn th́ chẳng dối ta, gạt người...
Thật chơn ngọc quí nhứt đời
Vị ngon ngọt nhứt của người thượng lưu
Thật Ba-La-Mật đặc thù
Đế ngôn thánh đức Tỳ Khưu hộ tŕ ...
Thế nhân t́m bạn tương tri
Xuyên qua ngôn ngữ, hành vi đă tường
Với người trí thức hiền lương
Có sao nói vậy, sở trường từ xưa.
Xưa nay và măi bao giờ
Người tu theo Phật, ước mơ Níp-Bàn
Dù chưa chứng đắc hoàn toàn
Vẫn mong sẽ được nghĩa an dịp nào.

8- Ước nguyền diệt tận trần lao
Ước nguyền giải thoát đường vào tử sanh
Ước nguyền chứng đạo tám ngành
Ước nguyền chấm dứt tái sanh luân hồi
Ước nguyền mất hẳn cái Tôi
Ước nguyền ngũ uẩn được thôi "trở thành"
Ước nguyền thân khẩu...trọn lành
Ước nguyền thấy rơ sắc danh vô thường
Ước nguyền là nguyện vào đường
Thánh nhơn giải thoát, con đường thanh quang
Ước nguyền Pháp độ tịnh an:
Chí mong giải thoát Níp-Bàn tiêu dao.
Hữu vi sắc tướng huyển bào...
"Hoa không" giả hiện, ước ao lợi ǵ!
Níp-Bàn tuyệt đối vô vi
Trí nhân Thiền đức luôn khi nguyện cầu.
Thế gian thù hận khổ đau
Trái oan không biết kiếp nào xả ly!
Chỉ người hiền đức tu tŕ
Mới luôn một dạ từ bi với đời.

9- Từ là mát mẻ thảnh thơi
Từ là ḥa dịu mọi người thù, thân
Từ không phân biệt xa gần
Từ không thương mến cá nhân, loại nào...
Từ làm đời bớt khổ đau
Từ làm thù hận tiêu hao dần dần
Từ năng đối trị tâm sân
Từ đưa nhân loại lên tầng Phạm Thiên
Từ tâm niệm rải thường xuyên
Không phân giới loại khắp miền b́nh an.
Từ Ba-La-Mật thanh đoan
Giúp chư Bồ Tát vẻ vang đạo mầu
Ác ma thù hận thâm sâu
Th́ người Thích tử càng trau đức từ
Ác nhân oán chạ thù tư
Hiền nhân đại lượng tâm từ thứ dung.
Đại nhơn: đại xả: đại hùng
Gió đời tám ngọn vẫn không ngại ǵ
Giữ tâm b́nh thản luôn khi
Khen, chê, vui, khổ... vẫn th́ tự nhiên

10- Xả là ḷng chẳng vị thiên
Xả là ḷng chẳng giận phiền, mừng vui...
Xả: không cố chấp cái Tôi
Xả: không giao động trước lời thị phi
Xả làm hỷ, nộ... viễn ly
Xả làm hành giả phát huy đạo, thiền
Xả t́nh th́ giảm oan khiên
Xả tài th́ đặng b́nh yên cơi ḷng
Xả hành, tâm được sạch trong:
V́ không liên hệ vào ṿng lợi danh
Xả Ba-La-Mật đức lành:
Tạo căn giải thoát, trở thành vô tham.
Cơi đời như ngọn khói lam
Mông lung huyền ảo, báo ngầm: hợp, tan!
Mai mơ phút đă chiều tàn
Giác nhơn b́nh thản, ḥa tan vẫn đồng...

* * *

Phạm Gia liên chước thơ phong
Nôm na tóm lược ít ḍng văn quê
Mai sau con cháu hội về
Liêm ngâm đối ẩm đừng chê thơ gàn!

-ooOoo-

(Hết)

 

Trang Ngài Trưởng Lăo Giác Chánh
 

Updated 2-2020

 
 

Home