Bhumibol Adulyadej
(1927-2016)
VỊ VUA CỦA ĐẤT NƯỚC
NỤ CƯỜI
Vua Bhumibol Adulyadej (tức Rama IX) là hình ảnh đại diện
cho sự ổn định qua thời gian. Ở Anh, người ta từng kêu gào cải cách hệ
thống quí tộc và đòi hoàng gia không được hưởng quá nhiều quyền lợi.
Thái Lan không như vậy. Dân chúng tự nguyện làm tất cả vì vua. Trong gần
như tất cả ngôi nhà Thái, người ta đều thấy ảnh Vua Bhumibol. Mỗi đêm,
tất cả kênh truyền hình tại Thái đều tường thuật bản tin về hoạt động
của thành viên Hoàng gia. Với người Thái, bản tin về chuyến viếng thăm
một nguyên thủ quốc gia nước ngoài cũng không có giá trị bằng. Người
nước ngoài dường như không hiểu được hay cảm nhận được tình cảm của dân
Thái dành cho Hoàng gia và Vua Bhumibol – cựu thủ tướng Anand
Panyarachun nói.
Sinh tại Cambridge (bang Massachusetts, Mỹ) ngày
5-12-1927, Bhumibol học ở Thụy Sĩ trước khi trở về Thái Lan sau Thế
chiến thứ hai cùng anh mình Ananda. 6 tháng sau, Vua Ananda bị bắn chết
trên giường trong một sự cố mà đến nay không thể giải thích. Chính
Bhumibol từng nói: “Đó không phải là tai nạn hoặc một vụ tự tử. Những gì
xảy ra rất bí hiểm…, mang tính chính trị”. Ngày 9-6-1946, Bhumibol lên
ngôi. Mới 18 tuổi, vị vua trẻ chưa từng được dạy về trách nhiệm nhiếp
chính đã phát biểu rằng mình sẽ làm mọi cách để đem lại hạnh phúc cho
dân chúng – một lời hứa không sáo rỗng.
Hàng chục năm qua, ông đã thực hiện vô số chuyến kinh lý
đến các vùng quê hẻo lánh, lặn lội xuống ruộng và ân cần thăm hỏi mọi
người. Ông tạo ra hình ảnh quen thuộc cho chính mình: một gương mặt nhân
hậu lúc nào cũng có quyển sổ ghi chép, cây bút sẵn trong tay và thái độ
lắng nghe chân tình, như có lần ông nói: “Để làm vua, người ta phải là
vua suốt cả ngày lẫn đêm”. Thập niên 1960, tướng độc tài Sarit Thanarat
từng đưa ra mô hình cho xã hội Thái Lan: vương triều, tôn giáo và đất
nước – theo cấu trúc kim tự tháp. Với Bhumibol, mô hình kim tự tháp này
phải lật ngược, với đất nước được đưa lên hàng đầu.
Tại nhiều làng quê, người ta vẫn giữ thái độ kính trọng
Vua Bhumibol đến độ không dám nhìn thẳng vào ông. Thay vào đó, họ trải
khăn tay để vua bước lên và trân trọng đặt mảnh vải in dấu chân vua lên
bàn thờ. Ở một đất nước Phật giáo như Thái Lan, hình ảnh Vua Bhumibol
được tôn vinh nhất mực. Người ta còn nhớ rằng khi vận động viên quyền
Anh Somluck Khamsing giành được huy chương vàng đầu tiên cho Thái Lan
tại Thế vận hội Atlanta năm 1996, anh đã nâng khung hình Vua Bhumibol
chứ không phải chiếc cúp vàng.
Vua Bhumibol là hiện thân của con người hiện đại. Ông
thích nhiếp ảnh và từng là nhạc sĩ jazz lão luyện. Cựu thủ tướng Anand
nói rằng Hoàng gia Thái bắt kịp nhịp thay đổi của thời đại là nhờ Vua
Bhumibol. Ông giúp đỡ các chính khác, đưa ra giải pháp khắc phục những
vấn đề nóng hổi như lũ lụt, hạn hán hay nạn kẹt xe. Bhumibol cũng quan
tâm đến các dự án phát triển tương lai đất nước. Bhumibol đã đem lại hào
quang cho Hoàng gia Thái – vương triều tưởng chừng đã sụp đổ từ cuộc đảo
chính năm 1932. Lúc đó, người ta hoài nghi rằng không biết Hoàng gia
Thái có cầm cự nổi đến giữa thế kỷ 20 hay không, nói chi đến thế kỷ 21.
Nhiều bi kịch cũng như làn sóng thay đổi thời đại đã diễn ra, qua các
cuộc đảo chính và chế độ độc tài, qua những diễn biến căng thẳng của
Chiến tranh lạnh, bây giờ, Hoàng gia Thái tiếp tục tồn tại, với sự rực
rỡ không lu mờ.
Có hai hình ảnh khi nói về Thái Lan – một Thái Lan mà du
khách thấy người dân lúc nào cũng nở nụ cười và một Thái Lan với những
mặt tối. Thái Lan-mặt tối từng chứng kiến cảnh những kẻ quá khích đánh
đập và treo cổ sinh viên tại Đại học Thammasat năm 1976. Một Thái
Lan-mặt tối với tướng Suchinda Kraprayoon bắn chết hàng trăm người biểu
tình ngoài đường phố trong vụ chính biến tháng 5-1992. Một Thái Lan-mặt
tối với nạn mại dâm, hãm hiếp và tham nhũng tràn lan.
Tuy nhiên, Vua Bhumibol đã đứng trên hết để tạo ra hình
ảnh một vương triều chưa từng bị hoen ố hay dính vào xìcăngđan nào. Ông
đi bất cứ nơi nào mình muốn, không quan tâm đến sinh mạng bản thân.
Tướng cảnh sát Vasit Dejkunjorn từng chịu trách nhiệm an ninh cho vua
Bhumibol từ năm 1970-1981 đã bị bạc trắng đầu chỉ sau năm đầu tiên đảm
trách việc này (lúc đó, Vasit mới 40 tuổi). Trong một chuyến kinh lý của
Bhumibol năm 1979 đến Yala (Nam Thái Lan), một vụ lộn xộn đã xảy ra, với
hai vụ nổ làm bị thương hàng chục người, ở địa điểm chỉ cách vua
Bhumibol 150 m. “Sau khi người ta dọn dẹp hiện trường, ngài thực hiện
ngay buổi diễn thuyết. Tôi không thấy có biểu hiện lo lắng nào trong
giọng của ngài. Tôi đề nghị nên rời khỏi chỗ đó ngay nhưng ngài không
nghe” – Vasit kể.
Tuy không quan tâm nhiều đến nguy cơ đe dọa tính mạng
nhưng Vua Bhumibol được bao quanh bởi đội an ninh tinh nhuệ trong cung
điện. Ông thức dậy khoảng giờ trưa, dùng bữa cùng hoàng hậu. Ông làm
việc và đọc sách muộn vào ban đêm, thường đi ngủ khi bình minh sắp ló
dạng. Ông không bao giờ sống một mình nhưng dường như rất cô đơn. Ông
không có bạn và ít tiếp xúc báo chí, nhất là báo chí phương Tây. Trong
suốt đời, vào những dịp hiếm hoi thoát khỏi đời sống thường nhật luôn
phải tự giám sát bản thân, ông thả mình vào jazz. Trước khi tình hình
sức khỏe xấu, Vua Bhumibol thường tham gia các buổi hòa nhạc, ghi âm vào
những ngày cuối tuần và được phát sóng trên radio. Bất cứ nhạc sĩ jazz
nổi tiếng nào trên thế giới ghé qua Thái Lan đều được mời đến biểu diễn
cho vua Bhumibol.
Theo luật, Vua Bhumibol không can dự vào chính sự nhưng
ông đã không ít lần giải tỏa được căng thẳng tưởng chừng đưa đất nước
vào giai đoạn khủng hoảng. Tháng 5-1992, khi chứng kiến đất nước lâm vào
tình trạng nội chính phức tạp (quân đội bắn những người biểu tình ủng hộ
dân chủ ở Bangkok), Vua Bhumibol đã triệu hồi thủ tướng tự phong
Suchinda Kraprayoon và thủ lĩnh phe đối lập Chamlong Srimuang vào cung
điện, mời họ ngồi và thuyết giảng ngay trước ống kính truyền hình, yêu
cầu ngưng hành động làm hại người dân và rằng bạo lực không được tiếp
diễn nữa. Đến nay, người dân Thái vẫn chưa quên cảnh tướng Suchinda bò
trên tấm thảm đỏ, quì mọp dưới chân Vua Bhumibol. Năm 1973, ông cũng ra
lệnh mở cổng cung điện Chitralada, nơi ông sống, để các sinh viên tá túc
và lánh súng đạn chính biến…
(Nguồn: FB Mạnh Kim)
(Cập nhật: 13/10/2016)
