LEDI SAYADAW
(st)
Ngài Ledi Sayadaw sinh năm 1846 tại làng Saing-pyin, Xă
Dipeyin, quận Shwebo (thường gọi là quận Monywa) cuả miền Bắc Miến Diện.
Khi đuợc 8 tuổi , Ngài bắt đầu thọ gíao với vị Thầy đầu
tiên , Ngài U Nanda-dhaja Sayadaw. Ngài Ledi Sayadaw được thọ giới Sadi
duới sự huớng dẫn của cùng Ngài Sayadaw như lúc thọ giới vào năm 15
tuổi. Ngài đă được đặt pháp danh là Nana-dhaja (chuổi kiến thức).
Nền Phật học của Ngài bao gồm Văn phạm Pali va các Kinh
điển khác trong kinh điển Pali nhất là Abhidhammatthasangaha, lời chú
thích đuợc dùng để huớng dẫn cho tạng Abhidhamma của kinh điển Pali.
Trong thời gian Ngài c̣n là Sadi, vào giữa thế kỷ thứ 19, truớc khi ánh
sáng của nền văn minh soi sáng, suốt ngày Ngài học thuộc các kinh điển
và cùng với các vị Tỷ Kheo và Sadi khác đọc thuộc ḷng vào buổi tốị. Với
phuơng cách học này, Ngài thông suốt tạng Abhidhamma.
Khi đuợc 18 tuổi, Sa di Nana-dhaja cởi y và trở về đời
sốn g thế tục và sống như là một thiện tín. Ngài đă không thoả măn việc
học của Ngài v́ cảm thấy rằng quá hạn hẹp khi chỉ học Tam Tạng kinh
điển. Khoảng saú tháng sau, người thầy đầu tiên và một vị thầy uyên thâm
khác, Ngài Myinhtin Sayadaw, đă gởi thư và cố găng’ thuyết phục Ngài trở
về đời sống tu viện; nhưng Ngài từ chối. Ngài Myinthtin Sayadaw đề nghị
rằng it’ nhất Ngài cũng phải tiếp tục việc học của Ngàị Vị Sadi
Nana-dhaja thông minh trẻ tuổi này, dưới sự daỵ dỗ cuả Ngài Gandhama
Sayadaw, đă uyên thâm bộ Vệ Đà trong tám tháng và tiếp tục học Tam Tạng
Pali. Khi ngài đến tuổi 20, vào ngày 20 tháng 4 năm 1866, ngài được xuất
gia tỳ kheo vơi vi thầy cũ là Ngài U Nandadhaja Sayadaw, vị Thầy tế độ
của Ngài.Năm 1867, trước lễ nhập hạ, tỳ kheo Nana-dhaja rời thầy tế độ
và quận Monywa nơi Ngài sinh trưởng, để tiếp tục việc học ở Mandalaỵ.
Trong thời gian đó, dưới triều Vua Min Don Min trị v́ từ
năm 1853 đến năm 1878, Mandalay là kinh đô của Miến Điện và cũng là
trung tâm văn hóa lớn nhất trong nuớc. Ngài được học đưới sự hướng dẫn
của các vị sayadaw nổi tiếng cũng như các học giả cư sĩ khác. Ngài
thuờng ở tu viện Maha Jotikarama và học với Ngài Kyaung Sayadaw, một vị
Thầy nổi danh ở Miến Điện, người đă dịch Thanh Tịnh Đạo (the
Visuđhimagga) từ Pali ra tiếng Miến Điện. Trong thời gian này, Ngài
San-Kyaung Sayadaw đưa ra một bài thi gồm 20 câu hỏi cho 2000 thí sinh.
Ngài Nana-dhaja là thí sinh duy nhất đă có thể trả lời hoàn ṭan đúng
tất cả các câu hỏị Những câu trả lơi của Ngài dược xuất bản vào năm
1880, dưới tựa đề Paramidipani (Chú Giải về các pháp Ba la mật) là quyển
sách đầu tiên trong số rất nhiều cuốn sách được viết bằng Pali và tiếng
Miến của Ngài Ledi Sayadaw .
Trong thời gian ngài học ở Mandalay, Đức Vua Min Don Min
bảo trợ kết tập Tam Tạng Pali lần thứ Năm và kêu gọi tất cả các tỳ khưu
ở tất cả mọi nơi học thuộc ḷng và hoàn chỉnh Tam Tạng Pali. Cuộc kết
tập được tổ chức tại Mandaly năm 1871 và chánh văn của Tam Tạng Pali đă
được khắc trên 729 miếng cẩm thạch và c̣n dựng cho đến ngày naỵ. Mỗi
miếng cẩm thạch này đuợc dựng trong một tháp nhỏ và tất cả 729 tháp nhỏ
này đuợc dựng quanh ngôi chùa bằng vàng Kuthodaw duới chân ngọn đồi
Mandalaỵ Trong cuộc kết tập này, Ngài Tỳ kheo Nana-dhaja soạn thảo và
phiên dịch tạng Abhidhamma.
Sau tám năm xuất gia, tỳ khưu Nana-dhaja chính thức là vị
Thầy dạy Pali taị Tu viện Maha-Jotikarama nơi mà Ngài đă đuợc tu học.
Quân đội Anh quốc chinh phục phần trên nước Miến Diện vào năm 1885 và
trục xuất Đức Vua ThiBaw là vị vua cuối cùng của Miến Điện.
Năm kế tiếp là 1886, Tỳ kheo Nana-dhaja hành thiền trong
khu rừng Ledi, phía bắc Monywa. Sau đó, một số tỳ kheo đi vào rừng và
yêu cầu Ngài dạy Thiền cho họ Một Thiền viện được xây dựng tại đây tên
là Thiền Viên Ledi-tawya. Từ Thiền viện này Ngài đă được nổi tiếng với
pháp danh là Ledi Sayadaw. Theo truyền tụng th́ một trong những lư do
chánh để Monywa đuợc phát triển thành một thành phố lớn như ngày nay là
nhờ rất nhiều nguời đuợc lôi cuốn đến Thiền viện của Ngài Ledi Sayadaw.
Trong khi Ngài dạy cho các đệ tử ham học tại Ledi tawya, Ngài tiếp tục
sống ẩn dật hành thiền trong một cốc nhỏ bên kia sông.
Trong khoảng hơn 10 năm ngụ tại Thiền viện Ledi Forest,
những tác phẩm khảo cưú của Ngài đă được xuất bản. Quyển sách đầu tiên
là Paramattha-dipani (Chú Giải về pháp Chơn Đế), đuợc xuất bản năm 1897.
Quyển sách thứ hai được xuất bản trong thời kỳ này là quyển sách văn
phạm Pali Nirutta-dipanị. Qua những quyển sách này, Ngài được nổi danh
là một một trong những vị tỳ kheo bậc nhất tại Miến Diện. Mặc dù chủ yếu
sống tại tu viện Ledi, Ngài cũng đă đi khắp Miến Điện, dạy hành thiền và
thuyết pháp. Thật sự ngài là một hiện tượng rất hiếm hoi, xuất sắc cả về
pháp học lẫn pháp hành. Sau đó, Ngài cũng viết rất nhiều quyển sách về
Phật Pháp bằng tiếng Miến. Ngài nói rằng Ngài muốn viết theo một phuơng
cách mà ngay cả người nông dân ít kiến thức cũng có thể hiểu được. Truớc
Ngài, Giáo Pháp đă không đuợc viết để cho thiện tín đuợc thông hiểu dễ
dàng. Ngay cả khi giảng dạy, chư tăng thuờng đọc một đoạn kinh Pali dài
và dịch từng chũ một khiến cho nguời thuờng khó có thể hiểu đuợc. Ắt hẳn
đây là sức mạnh của sự hiểu biết thực tế và kết quả của Tâm Từ của Ngài
Ledi Sayadaw đă tràn đầy trong sự mong ước của Ngài vào việc truyền bá
Giáo pháp cho tất cả các tầng lớp trong xă hộị Quyển sách
Paramattha-sankhepa, một quyển sách với 2000 bài thơ tiếng Miến dịch từ
Abhidhammatthasangaha, đă đuợc viết cho giới trẻ và vẫn c̣n rất thông
dụng đến ngày hôm nay. Trong chuyến đi du hành khắp nước, Ngài Ledi
Sayadaw không tán thành sự tiêu thụ thịt ḅ. Ngài viết một quyển sách
gọi là Gomamsa-matika kêu gọi mọi người đừng giết ḅ để làm thực phẩm và
khuyến khích ăn chay.
Trong thời gian này, Ngài U Po Thet là nguời đă học Thiền
Vipassana từ Ngài và đă viếng thăm Ngài lần đầu tiên sau sự khởi đầu của
thế kỷ. Ngài U Po Thet về sau đă trở thành một trong những vị Cư sĩ
thiền sư nổi tiếng của Miến điện và là thầy dạy của Ngài Sayagyi U Ba
Khin. Ngài Sayagyi U Ba Khin là thầy dạy của Ngài Goenkaji.
Đến năm 1911, danh tiếng của Ngài Ledi Sayadaw về cả Pháp
học và Pháp hành đă được lan rộng đến một mức độ mà Chính phủ Anh quốc
của Ấn độ, và cũng là Chính phủ của Miến điện, đă trao cho Ngài danh
hiệu Aggamaha-Pandita (Vị học giả cao quư và vĩ đại nhất). Ngài cũng đă
được phong thuởng bằng Tiến Sĩ Văn Chuơng (Doctorate of Literature) của
đại học Rangoon. Trong suốt những năm 1913 đến năm 1917 Ngài đă có liên
lạc với Bà Rhys-Davis của Hội Pali Text ở Luân đôn, và bản dịch của
những bài thảo luận của Ngài về những điểm trong Abhidhamma đă đuợc xuất
bản trong tờ tạp chí của Hội Pali Text.
Trong những năm cuối cùng của đời Ngài, thị lực của Ngài
bắt đầu kém dần v́ những năm Ngài đă phải đọc, học và viết trong điều
kiện thiếu ánh sáng. Đến tuổi 73, Ngài bị mù nhưng Ngài vẫn tận tụy dành
những năm c̣n lại trong đời để chuyên về hành thiền và dạy thiền. Ngài
viên tịch năm 1923 thọ 77 tuổi tại Pyinmana, giữa Mandalay va Rangoon,
một trong những tu viện sáng lập trong Pháp danh của Ngài như là kết quả
của những chuyến du hành và truyền bá giáo lư khắp nước Miên Điện.
Ngài Ledi Sayadaw có lẽ là h́nh ảnh của một nhân vật nổi
danh nhất của Phật giáo trong thời của Ngàị. Tất cả những nguời đă và
đang buớc vào con đuờng của Giáo pháp trong những năm gần đây đều mang
một món nợ vĩ đại về ḷng biết ơn với vị học giả Thánh Tăng nàỵ Ngài
Ledi Sayadaw đă góp phần vào việc làm sống lại truyền thống thực hành
Thiền Minh Sát (Vipassana) và làm cho Thiền Minh Sát dễ tiếp cận hơn cho
nguời xuất gia cũng như cho hàng tại gia cư sĩ. Ngoài ra, sự vắn tắt, rơ
ràng và uyên thâm thông thái trong các tác phẩm của Ngài đă làm sáng tỏ
thêm phuơng diện thực nghiệm của Giáo pháp.
