Trời
đất ở đây đang vào thu, cỏ cây đẹp đến chết người, nhưng bây giờ là tiết
tháng mười, nên mới 5 giờ chiều th́ nắng đă muốn tắt. Tôi ngẫu nhiên có
mặt trên con phố này vào thời điểm sáng tối giao ban ấy, để lại có dịp
thấm thía một điều hết sức b́nh thường mà chiều nay th́ bỗng nhiên rất
lạ: Không cái ǵ ở đây là mới lạ với tôi hết, dù hôm nay là lần đầu tôi
tới nơi này. Mọi thứ ở đây sao mà quen thuộc đến vậy. Rồi th́ như một kẻ
mộng du, tôi bật cười một ḿnh. Có đi bao xa th́ tôi cũng không sao trốn
được cái bóng của ḿnh, có đi bao xa th́ cũng chỉ là sự trở về, sự quay
lại để mà trùng phục, tái hiện (samsāra)!
Chuyện đó
nghe qua như huề vốn. Ai học kinh Phật lại chẳng biết qua cái điều rất
đỗi căn bản và đơn giản đó. Nhưng tôi vừa thưa rồi, không phải tôi vừa
nhớ lại bài học giáo lư cũ, mà là thấm thía một điều từ lâu cứ ngỡ là
ḿnh đă học xong, chẳng c̣n ǵ để bàn đến nữa.
Tôi lại bước
đi trên con phố, con đường lát đá không lưu lại tiếng chân, để tôi có
thể lắng nghe trọn vẹn toàn bộ cái gọi là âm thanh một buổi chiều với
những gió thổi, lá rơi và thảng hoặc một tiếng c̣i xe từ đâu đó. Lối đi
này chỉ dành cho người đi bộ. Thế là tôi yên tâm bước, dù vẫn luôn nhớ
giữ lề phải để không làm phiền những người khách ngược chiều. Suốt mấy
giờ đồng hồ chiều nay, như một cái máy được điều khiển bằng một software
cài sẵn, đôi chân và ánh mắt tôi chỉ dừng lại ở những nơi chốn gần như
giống hệt nhau: Một gốc cổ thụ xù x́, một tảng đá xanh rêu, một ḍng
nước trong vắt, những cửa hiệu nhỏ xíu kiểu
boutique với những mặt hàng
không thay đổi, như tranh tượng Á châu hay sách cũ.
Tôi giật
ḿnh khi nhớ lại bao lần lang thang đâu đó, h́nh như khẩu vị của tôi
chưa từng thay đổi. Dù có thể đó là một nơi chốn chỉ mới đặt chân đến
lần đầu, tôi cứ như đang quay về, chỉ v́ tim tôi và mắt tôi chỉ hướng về
những ǵ quen thuộc. Có đi đâu, với tôi cũng là t́m về chốn cũ bằng
những con đường mới. Như chồn nhớ hang, như hổ nhớ rừng, trẻ con nhớ mẹ,
viễn khách nhớ quê. Thế giới này có rộng lớn bao nhiêu cũng mặc, cái
quan trọng là cảnh giới của riêng tôi ra làm sao. Tôi có thể nh́n thấy
nó qua bao nhiêu điều gợi ư, và bản thân nó có đủ để tôi vươn khỏi đầu
cây ngọn cỏ để tới được trời xanh hay không. Không từng bỏ thời gian để
nh́n lại cảnh giới nội tâm chính ḿnh, cơi sống của mỗi người có thể chỉ
quẩn quanh trong một bể cá kiểng.
Trong một
thoáng phiêu linh tôi bỗng thấy ḿnh chẳng c̣n là một du sĩ ta bà như
vẫn tưởng, mà chỉ là một chú cá hồi (salmon) đang giă biệt trùng khơi để
một ḿnh làm chuyến ngược nguồn về lại nơi chốn ḿnh đă phôi sinh từ bao
đời kiếp.Tôi cũng nghe đâu đó trong sâu thẳm tim ḿnh nỗi niềm hoài quận
của một người Do Thái điêu linh đang từng bước trở về miền đất Hứa của
riêng tôi, như tôi đă hứa với chính ḿnh, chứ không phải một đấng cao
xanh nào hết. Phải mà, Bồ-tát hay không Bồ-tát th́ ai lại chẳng có một
cơi miền để quay lại. Có điều rằng cơi miền ấy là đâu để một hạt cát hóa
thân thành Phật hay tiếp tục vần xoay trong biển đời miên viễn. Th́ ra
tôi chỉ là những ǵ chính ḿnh vẫn hoài vọng và chốn đi về của tôi cũng
chính là phương trời ḿnh vẫn đau đáu ngoái nh́n. Một con cá hồi, một
người Do Thái…Ai cũng chỉ là chừng đó mà thôi!
Tôi nhớ từng
đọc ở đâu đó câu nói này: Hăy cho tôi biết 5 điều anh thích nhất và ghét
nhất, tôi sẽ cho anh biết con người của anh ra sao. Con số 5 đó không
lớn, nhưng theo tôi, h́nh như nó cũng tạm đủ để phác họa một con người
cùng cảnh giới lai văng của anh ta.
Nói vậy,
nhưng nhiều khi chẳng cần đến con số 5 ấy để mà hiểu một người hay một
chuyện. Trong vùng tâm tưởng lan man, tôi chợt như nghe lại bên tai ḿnh
một câu chuyện trẻ con ai đó mới kể chiều hôm qua, để rồi phải giật ḿnh
khi nhận ra rằng nơi chốn để tôi quay về bây giờ phải là ở đâu.
Thằng bé
Marlon 4 tuổi trong một bữa điểm tâm đă càu nhàu với mẹ:
- Con chẳng
khoái cái thứ phô-mai Emmentaler này tí nào, ǵ mà nhiều lỗ như tổ ong
đấy mẹ ạ.
Bà mẹ biết
rơ cu cậu chỉ thích kiếm chuyện, nhưng vẫn ôn tồn, dỗ dành:
- Mẹ biết,
nhưng sáng nay nhà ḿnh chỉ c̣n một thứ phô-mai này thôi. Con chịu khó
một tí đi. Thôi th́ thế này, cứ ăn hết phô-mai c̣n mấy cái lỗ trên đó
th́ chừa lại.
Thằng bé
loay hoay một lát, rồi cũng chén sạch miếng phô-mai v́ không biết phải
làm sao để chừa lại mấy cái lỗ!
Con đường
lát đá trên con phố cổ buổi chiều cứ lặng câm không bật lên một tiếng
động nào, nhưng rơ ràng tôi vừa nghe thấy mồn một từng bước trở về của
ḿnh trên một vùng đất hẹn:
“Đường dài ngựa chạy biệt tăm
Người thương có nghĩa…trăm năm cũng về”
(Ca dao)
Moeriken, Oct/25/09
