Chư
Phật không phải là những người tạo ra những thứ mới lạ, mà là người phơi
bày cho thiên hạ nh́n thấy những điều vốn đă có sẵn nhưng hầu hết không
thể nh́n ra. Những cái thấy đó quan trọng v́ chúng giúp người thấy chấm
dứt được đau khổ, cái đi ra từ những ngộ nhận. Giáo lư Duyên Khởi hay Tứ
Đế cũng đều là những vấn đề của muôn thuở. Từ vô thủy đến vô chung,
những nguyên tắc đó đă là luật chung của vạn hữu. Qua lời Phật, ta có
thể nh́n thấy những nguyên tắc đó vốn dĩ bàng bạc khắp mọi khía cạnh của
đời sống, từ chuyện lớn đến chuyện nhỏ. Trong mấy ḍng chữ ngắn ngủi
này, chúng tôi muốn giới thiệu đại lược về giáo lư Duyên Khởi, một vấn
đề giáo lư quan trọng có thể nói là bậc nhất của Phật giáo nguyên thủy.
Trước hết là một File Video với h́nh ảnh minh họa về một
chuỗi tác động dây chuyền của những món đồ nhỏ bé đă ảnh hưởng ra sao
trong đời sống cực kỳ phức tạp của chúng ta.
GIÁO LƯ DUYÊN KHỞI VÀ KHOA HỌC:
GIÁO LƯ DUYÊN KHỞI QUA ÂM NHẠC:
GIÁO LƯ DUYÊN KHỞI TRONG THI CA
Và thứ đến là mối tương quan của hai chiếc dép qua nhăn
quan một nhà thơ (có thể không phải là Phật tử).
(1)
Từ hai bài này, người học Phật dễ dàng thấy ra nhiều gợi
ư thú vị về Phật Pháp, mà nổi bật trong đó có thể là một bài học sinh
động về giáo lư Duyên Khởi:
A- Sự hiện hữu của muôn loài từ nhân thiên cao cấp đến
loài đoạ xứ cùng khổ chỉ là sự tồn tại của Lục Căn hiện tại, hậu quả của
Lục Ái đời trước. Nếu đời này không chấm dứt Lục Ái th́ Lục Căn hôm nay
sẽ tiếp tục tạo ra Lục Căn khác trong tương lai, ở cảnh giới nào th́ là
chuyện khác.
B- Cái gọi là hậu quả của A hoàn toàn có thể là nguyên
nhân tạo ra B. Sự hạnh phúc hay nỗi đau khổ của đời này là quả cũ của
tiền nghiệp quá khứ, nhưng với một người không tu tập th́ chúng có thể
là cơ hội để tạo ra những vấn đề của đời sau.
C- Trên đời không ǵ có thể tồn tại độc lập, không cần
đến sự tương quan với cái khác. Cái này phải dựa vào cái kia (Y Tha
Khởi). Tự thân mỗi món phụ tùng trên một cổ máy chẳng có ư nghĩa ǵ và
cũng không có lư do để xuất hiện trên đời. Chúng được làm ra để lắp ráp
vào nhau, làm nên cái ǵ đó.
D- Thế giới này nói là có cũng được, bảo là không cũng
chẳng sai. Có là có sự hiện diện của những món tổng hợp (composition),
Không là không có cái ǵ đơn thuần độc lập như ta vẫn nghĩ về Tôi, Của
Tôi, Hắn, Của Hắn.
E- Chính cách nh́n ngắm thế giới sẽ dẫn đến một tâm cảnh
tương ứng. Có những cách nh́n ngắm giúp ta được thanh thản, có những
cách nh́n ngắm chỉ đưa ta vào ngơ cụt và đau khổ.
Hăy thấy ra sự thật để được tự do và an lạc, không tiếp
tục giày ṿ ḿnh bằng những ngộ nhận. Cố ư đi t́m một cái Tôi trong thế
giới bất toàn này chẳng khác ǵ việc cố gắng xin quốc tịch ở một xứ sở
đầy bất trắc như Iraq, Bắc Hàn…
Bài thơ đầu tiên anh viết tặng em
Là bài thơ anh kể về đôi dép
Khi nỗi nhớ ở trong ḷng da diết
Những vật tầm thường cũng viết thành thơ
Hai chiếc dép kia gặp gỡ tự bao giờ
Có yêu đâu mà chẳng rời nửa bước
Cũng gánh vác những nẻo đường xuôi ngược
Lên thảm nhung, xuống cát bụi cùng nhau
Cùng bước cùng ṃn không kẻ thấp người cao
Cùng chia sẻ sức người chà đạp
Dẫu vinh nhục không đi cùng người khác
Số phận chiếc này phụ thuộc chiếc kia
Nếu ngày nào một chiếc dép mất đi
Mọi thay thế sẽ trở thành khập khễnh
Giống nhau lắm nhưng người đi sẽ biết
Hai chiếc này chẳng phải một đôi đâu
Cũng như ḿnh trong những phút vắng nhau
Bước hụt hẫng cứ nghiêng về một phía
Dẫu bên cạnh đă có người thay thế
Mà trong ḷng nỗi nhớ cứ chênh vênh
Đôi dép vô tư khắn khít bước song hành
Chẳng thề nguyền mà không hề giả dối
Chẳng hứa hẹn mà không hề phản bội
Lối đi nào cũng có mặt có đôi
Không thiếu nhau trên những bước đường đời
Dẫu mỗi chiếc có một bên phải trái
Nhưng anh yêu em bởi những điều ngược lại
Gắn bó đời nhau bởi một bước đi chung
Hai mảnh đời thầm lặng bước song song
Sẽ dừng lại khi chỉ c̣n một chiếc
Chỉ c̣n một là không c̣n ǵ hết
Nếu không t́m được chiếc thứ hai kia
Cuộc đời ta măi măi chẳng xa ĺa
Mất một chiếc, chiếc kia vào sọt rác
Hay cố lê bên những ǵ phế thải
Sống âm thầm nơi xó góc tối đen
Rồi ngày kia buồn chán không ánh đèn
Chiếc c̣n lại cũng ra đi vĩnh viễn
Ngày ra đi không một người đưa tiễn
Nhưng vui ḷng v́ gặp lại chiếc kia
Một nơi xa hai chiếc chẳng chia ĺa
V́ đă thoát khỏi cảnh đời ô trọc
Không hơn thua ghét ghen hay lừa lọc
Bước song hành một dạ đến ngàn thu
Bài học sinh động về
giáo lư Duyên Khởi