Báo chí khắp nơi mới loan tin một vị cao tăng
Việt Nam vừa mới viên tịch tại California. Bên cạnh chút ngậm
ngùi như đă từng có với bao cáo phó khác, tôi chợt có thêm một
nỗi riêng rất lạ. Cảm giác đó phải tới mấy giờ sau mới có.
Trời đă chớm lạnh từ mấy ngày nay. Mùa đông sắp
về rồi, và một người già cũng vừa bỏ đây mà đi. Đêm một ḿnh
giữa bốn bề sách vở. Tôi liếc mắt vào mấy giá sách quanh pḥng
và se ḷng một lát. Ḿnh cũng đă nửa kiếp rồi. Nếu một ngày sáng
đi mà chiều không về nữa th́ chuyện ǵ sẽ xảy ra với mấy cuốn
sách này nhỉ? Tôi có một bức tượng của ngài Huyền Trang bằng
đồng trắng, tuyệt đẹp, giá rẻ thôi, nhưng không phải có tiền là
mua được. Ngài không phải đối tượng thờ cúng của thiên hạ nên
hiếm người nghĩ đến việc đúc tượng vẽ tranh. Mai này nếu tôi đi
không về, người khác biết có giữ lại bức tượng hay đem bán đổ
tháo như một món đồng nát. Tôi nhớ xưa giờ thiên hạ thường e
ngại với đồ cũ của người chết. Trừ khi đó là một danh nhân hay
món đồ kia quá đắt giá. Tôi và bức tượng ngài Huyền Trang không
nằm trong số đó.
Ở Mỹ có nhiều cái vừa hay vừa…h́nh như dở. Một
người ra khỏi nhà luôn có thể không c̣n dịp quay về nữa. Ḿnh có
chuyện ǵ th́ người ta đưa thẳng vào bệnh viện hay nhà quàn,
không có việc quay lại nhà ḿnh làm ǵ, dù chỉ một phút. Ai trên
xứ Mỹ cũng có thể là một Kinh Kha bên bờ Dịch Thủy. Chẳng cần là
tráng sĩ cũng một đi chẳng về. V́ cái chết là Tần Vương, là bạo
chúa. Và nước trên sông đă trôi đi th́ chẳng quay về bao giờ.
Mọi thứ tôi có được, suy cho cùng, chỉ là những
thứ phải bỏ lại. Ai cũng biết nói danh lợi là phù vân, hay ǵ
cũng là bè cỏ sang sông. Nhưng tận đáy ḷng, mỗi người có thật
sự nghĩ như vậy không? Cứ nh́n cách thiên hạ đối nhân xử thế th́
biết. Nh́n kẻ khác nằm xuống, ai cũng lén nghĩ c̣n lâu mới đến
phiên ḿnh. Dù sự tự tin đó tuyệt không có chút ǵ làm bảo đảm.
Tôi chợt nhớ mấy câu nói của một bà cụ Phật tử.
Sư biết không, mấy người là bác sĩ luật sư ǵ đó nhiều khi không
có nhiều hột xoàn như mấy bà tiểu thương. Hoặc là ăn học cao nên
sở thích trên mây, hoặc là chỉ lo gửi tiền vào nhà bank để tiện
dụng. Nữ trang của mấy bà ăn học cao nhiều khi chỉ là đồ nhựa.
C̣n dân tiểu thương th́ đơn giản lắm: Bà có tiền th́ bà đeo đồ
đắt tiền cho sướng. Hột xoàn càng bự th́ tương lai ḿnh cũng
chắc ăn hơn. Nhưng có nhiều bà chỉ mua mà không dám đeo. Họ sợ
cướp. Đại khái, tôi ngầm hiểu là bà cụ muốn nói tôi nghe về một
chân lư là đừng xem thường dân tiểu thương. Tôi chột dạ…
Chuyện tu hành h́nh như cũng vậy. Lắm khi nghiên
cứu cao siêu mà nội lực tu hành toàn bằng nhựa. Trong khi đó
nhiều bà cụ sang Mỹ rồi vẫn gói bánh bỏ mối để có tiền gửi về
làm phước bên Việt Nam. Tôi nghe nói ngày xưa đi biểu t́nh chống
ông Diệm, mấy bà già trầu thường liều mạng nhất. Trong mắt người
học Phật sơ cơ th́ các cụ có vẻ chỉ là Tiểu Thương, thậm chí
Tiểu Thừa, nhưng ḷng họ đơn giản lắm và lắm khi Đại Thừa ngút
ngàn. Họ gần chết nên minh triết hơn, hay là v́ họ đến với Phật
qua con đường đơn giản nhất nên không gặp nhiều vấn đề như các
học giả?
Mấy lúc sau này tôi thường tự thấy ḿnh đă già
nên h́nh như cũng hiểu các cụ nhiều hơn. Phật Pháp đôi lúc cũng
nên ngắn gọn một chút, chẳng hạn chỉ một câu nói: Sống sao để
không sợ chết, hoặc sẵn sàng để ra đi bất cứ lúc nào. Đừng mặc
cảm chi những tiểu thương, tiểu thừa. Có được hột xoàn cỡ bự th́
ngon lành rồi. và nếu được, cũng đừng khoe mẽ làm ǵ, coi chừng
bị cướp. Hăy nhớ lời ông Trịnh Công Sơn:
Tự ḿnh biết riêng ḿnh và ta biết riêng ta!
