Đă
lâu không một email hay một cuộc gọi nào của ai, ḷng ngu ngơ
như đang là một ai đó vừa từ đất chui lên, chưa từng có một kỉ
niệm với đời. Vậy rồi phone reo, với một câu hỏi đủ làm giật
ḿnh: Tịch rồi hả sư? Hay lại đang trôi nổi ở đâu? Rồi th́ một
giọng hát thầm th́ nghe ngọt như kẹo dẻo: “V́ em đă mang lời
khấn nhỏ, bỏ ta đứng bên đời kia…!”
Chưa, tôi chưa “tịch” đâu, chỉ mới “tịt” thôi, thấy h́nh như
đang
thiếu chút lửa, thế thôi, chẳng v́ một lời khấn hứa nào hết. Dăm
ba chuyện vặt cho xong một cuộc gọi, rồi th́ bye nhau. Vói tay
lên tắt ngọn đèn đầu giường, chợt nghe trong thâm u trí nhớ một
câu chuyện cũ càng xa lắc…
Đă
quên mất là đọc từ hồi nào, chỉ nhớ chừng đó là câu truyện ngắn
của một tác giả tiền chiến th́ phải. Truyện kể một nhà nghệ sĩ
trót dan díu với ả phù-dung, đem hết tuổi xanh đốt thành khói
trắng để một đêm kia bỗng dung nghe lạt miệng, mất hẳn những cơn
thèm thuốc thường nhật rồi th́ cứ vậy mà đi. Chuyện chẳng có ǵ
nhưng đoạn kết có chút chi tiết dễ khiến độc giả lạnh người và
buộc phải chú ư. Một người quen đến thăm thấy ông nghệ sĩ đă
chết, và một con rắn cứ rúc măi vào mũi xác chết để t́m chút mùi
vị thuốc phiện – mà chính nó cũng đă đâm nghiện khi vẫn đêm ngày
lăng văng trong gian nhà ám khói của một người hút. Nguồn cảm
hứng mất đi, gă nghệ sĩ nhắm mắt. Và ông đi rồi, con rắn láng
giềng nọ cũng không c̣n lư do để sống.
Có
ai đó từng nói, đời sống là một chiến trường, một hành tŕnh băo
táp. Sống là đam mê, vật lộn, giành giật, tranh thủ. Ngày nào,
người nào không c̣n mấy thứ đó nữa, kể như là chết, ở nghĩa đen
hay nghĩa bóng. Phật giáo h́nh như cũng có một cách nói gần
giống vậy. Theo kinh điển Nam truyền, v́ những ngu khờ nào đó mà
người ta lao vào cái gọi là hành động, một tên gọi khác của đời
sống, để có được những đam mê (nói ngắn gọn là thế). Một ngày
tỉnh ra, không c̣n ngu khờ mông muội nữa, người ta chẳng thèm
làm ǵ ráo. Cái ác hay điều thiện lúc này đều là cái ǵ đó rất
trẻ con, không cần thiết nữa. Bậc thánh nhân xem chuyện tu hành
ngày cũ là điều phải làm, nay hoàn nguyện rồi th́ ḷng thênh
thang vô trước như kẻ đă qua sông ngó lui chiếc bè vừa bỏ lại.
Rồi th́ người đi không về. Cụ Lăn Ông từng có một mô tả hay nhất
thế giới về cái khoản này: “Thiện diệc lăn vi hà huống ác, phú
phi sở nguyện khởi ưu bần!’. Với câu nói đó, nếu ông là một
thiền sư Tàu, hẳn đă nhận được y bát của Lục Tổ rồi cũng nên!
Ai
sống ở đời, với hoàn cảnh nào đi nữa,cũng khó mà chẳng đam mê ít
nhất một thứ tục tằn thô lậu hay thanh cao tiêu sái. Phải có để
mà sống đời. Đời như con nước, nhân sinh như con đ̣, làm ǵ
không có những chỗ ghé. Lâu hay mau cũng là ghé. Kinh nói chỉ có
vị La-hán mới là cái xác thuyền trên cạn chờ ngày biến mất khỏi
trần gian. Kỳ dư thiên hạ đều là những con thuyền h́ hục băng
ḿnh trên biển khổ ngó không thấy bờ, ḍ không chạm đáy.
Nhưng vấn đề h́nh như không phải chỉ có chừng đó. Tôi muốn nhắc
lại một câu nói của tôn giả Ananda khi trả lời câu hỏi của vua
Ba-tư-nặc rằng, trong đạo giải thoát có chỗ cho niềm đam mê nào
chăng; và nếu có, th́ niềm đam mê ấy với lư tưởng ly tham của
nhà Phật, có chống trái nhau? Ngài Ananda đă cho vua một câu
khẩu quyết: Phải có muốn mới có đi, đến rồi không c̣n muốn nữa.
Ở đây, niềm đam mê là nguồn năng lượng, là động lực cho một cuộc
vượt thoát – thay v́ là cái bắt đầu cho những quẩn quanh. Nó cứ
như một ḍng điện, một ngọn lửa khi có thể là điểm bắt đầu cho
cả hai t́nh huống hủy diệt và hồi sinh. Nói theo Dịch Lư th́ là
lửa trong quan hệ tương sinh và lửa trong quan hệ tương khắc.
Thiếu lửa, thế giới không c̣n là thế giới. Dù cũng chính những
ngọn lửa xóa dấu thế giới!
“Em
ơi, lửa tắt, b́nh khô rượu...Đời vắng em rồi say với ai”. Tôi
muốn hiểu hai câu thơ đó của ông Vũ Hoàng Chương theo kiểu riêng
của ḿnh bằng cách xếp chúng thành một ṿng tṛn để hiểu nhiều
hơn theo cách hiểu thường thức. Em đi rồi, như đời không c̣n
lửa, ǵ rồi cũng hết theo. Lửa = Em = Lửa!
Cảm
ơn thiên hạ vừa ném cho que diêm, hay cũng có thể là một mẩu nến
vụn cũng được. V́ chỉ cần có được một trong hai món, cộng với
thứ c̣n giữ được trên tay, tôi đă có thể t́m thấy lửa. Toại
Khanh chẳng là một gă mọi đi t́m lửa trong rừng thẳm thời khuyết
sử đấy sao? Lửa có cháy th́ phải có tắt. Trách nhiệm t́m lửa
h́nh như chẳng của riêng ai. Đời sống là một hành tŕnh kiếm
t́m, nhen lửa, với những đam mê khi tiên khi tục. Thành thánh
th́ thôi. Lúc bấy giờ lửa đă gặp nước. H́nh như đó cũng là lư do
chữ Diệt (滅) trong Hán ngữ lại thuộc bộ Thủy (水).
Nếu
đêm nay phải viết một bài chính tả tiếng Tàu, tôi sẽ cố ư viết
sai chữ Tịch (寂) trong Tịch Diệt (寂滅) thành Tịch (汐) bộ Thủy (水)
thay v́ bộ Miên (宀). Chữ Tịch đó sẽ thơ mộng hơn nhiều, nó không
c̣n là sự yên lặng hiu hắt, mà sẽ là một con nước tối trên ḍng
sông đêm... Thệ giả như tư phù, bất xả trú dạ!
October 01, 2007
