Thầy Bổn sư của tôi là thủ khoa A-tỳ-đàm. Thầy tịch
năm 1984 lúc đó tôi chỉ mới 15 tuổi. Thầy có một cái độc chiêu: thầy
dạy học hay dịch kinh cả đời chỉ trên cái ghế bố. Thức ăn của thầy
gồm có 4 món như sau: bánh tráng, dưa hấu, đu đủ, miến. Suốt đời chỉ
ăn mấy cái đó thôi, thức ăn khác ăn không được. Điều đặc biệt là
ngài tịch năm 71 tuổi, răng trắng như ngọc, đều như bắp, răng đẹp
cực kỳ, lạ há. Bàn chải đánh răng th́ ngài phải xài loại cứng nhất.
Cái mà tôi muốn nói là cái này, thầy đang đọc bài mà ngủ quên giựt
ḿnh thức dậy ngài vẫn tiếp tục đọc tiếp. Ngài ngủ thiệt, ngủ buông
bút, rớt sách. Đệ tử để yên chứ đâu dám kêu, lát sau cây bút rớt cái
độp, giựt ḿnh lượm lên để lên bàn, đọc tiếp. Nghĩa là năy giờ không
phải stop mà là pause.
Quí vị vô Google t́m “Ḥa thượng Tịnh Sự”, trong đó
sách của ngài là một tỷ. Ngài truyền Sadi giới cho tôi. Ngài là thủ
khoa đầu tiên duy nhất ở Việt Nam (until now). Cuộc đời ngài có cái
huyền thoại đó là ngày xưa ngài tu bên Bắc Tông. Ngài là giáo thọ có
đệ tử cả ngàn ở chùa Bửu Hưng, Sa Đéc. Đến năm 36 tuổi, có cái đêm
đó ngài đọc tạng luật của Hán Tạng thấy trong đó hơi kỳ kỳ. Ngài
nghĩ không có lư nào một vị Chánh Đẳng Chánh Giác mà trục trặc như
thế này, chắc cái này là của đời sau quá. Tự nhiên ngài thấy kỳ kỳ.
Ngài nghĩ rất đơn giản, ḿnh đang ở Bắc, Nam truyền ḿnh không rành,
thôi th́ ḿnh thử lục bên Nam truyền rồi combine hai thứ lại.
Tôi biết có nhiều người bị bế tắc bên Bắc Tông nhưng
không dám qua Nam v́ sợ người ta nói tiểu thừa, nhục. Có thật! Họ bị
ám ảnh cái đó, nghĩa là họ cứ bị nhồi “tiểu, tiểu, tiểu”. Giống như
nhiều cán bộ muốn nghiên cứu thêm nhưng mà sợ cái này là lư luận của
tụi tư bản vậy, trong khi ḿnh là “đỉnh cao trí tuệ” tiêu biểu cho
tinh hoa loài người mà sao tự nhiên ḿnh đi đọc sách về văn hóa,
nghệ thuật, hội họa kiến trúc … của tụi tư bản th́ hèn quá. Như bên
Hồi Giáo họ bị nhồi riết rồi họ nói trên đời này mà perfect th́ chỉ
có thánh Allah thôi. Cho nên có cái ông đó dệt tấm thảm quá đẹp,
hoàn hảo từng đường kim mũi chỉ, bạn ông nói cả đời chưa từng gặp
cái tấm thảm nào hoàn hảo hơn tấm thảm này. Ổng nghe như vậy ổng
xanh mặt, bạn về, ổng tḥ cái kéo cắt một góc hư tấm thảm để nó
không perfect nữa, bởi nếu nó perfect th́ sẽ là một sự phạm thượng
với đức Allah. Có những thứ đức tin lạ quá cỡ thợ mộc như vậy.
Ngài mới ṃ qua bên Miên, ở chỉ có mấy tháng rồi ngài
qua Thái. Lúc đó ngài mới 36 tuổi và trong đầu chỉ có hai thứ tiếng
thôi đó là tiếng Hán và tiếng Việt. Rồi ngài xin vô chùa Thái mà rất
là khó khăn v́ ngôn ngữ bất đồng. Lúc đó có cái chuyện ngài xin giấy
thông hành từ Miên qua bên Thái, ông hải quan là người Pháp, lúc đó
đang rối rắm về chính trị nên ổng từ chối. Ngài cứ xin hoài nên ổng
bực, ổng lấy cái cây thước khẽ ổng gơ đầu ngài. Tây mà, nó coi dân
ḿnh là man di lắm. “An-na-mít” mà. Nó gơ vừa xong th́ cái đầu nó
nhức như bưng, nó ôm cái đầu nó lăn, lăn. Nói theo trong kinh là tổn
đức v́ giống như là nó đánh nhầm bậc đại nhân. Có cái ông thông sự
là người Việt, ổng có biết chút đỉnh, ổng nói: Chết you rồi, you đập
nhầm thầy chùa rồi. Đánh nhầm thầy rồi. Thằng Tây nó hỏi tao phải
làm sao bây giờ, cái đầu nó nhức quá. Xin lỗi đi, rồi kư giấy cho
ổng đi. Kư xong là cái đầu nó tỉnh bơ trở lại. Lạ lắm.
Ngài qua Thái ngài học tiếng Thái. Học với ai? Ai đi
qua Thái th́ biết, chung quanh chùa con nít Thái, con nít Miên, con
nít Lào, con nít Miến, con nít Tích Lan chúng nó coi cái chùa giống
như cái đ́nh vậy đó, má nó đem đồ ăn vô chùa, mấy sư ăn xong th́ đến
phiên tụi nó nhào vô nó ăn. Thanh niên ngoài phố về học đại học mà
không có chỗ ăn chỗ ở cũng cứ nhào vô chùa, quét chùa là có cơm ăn.
Chung quanh chùa th́ người ta bán bánh đúc bánh đa… Ngài học tiếng
Thái với mấy thằng nhóc, mấy thằng vô chùa đá banh, bắn bi. Ngài
lượm mấy cái thẻ nhang có tiếng Thái, mấy cái miếng giấy gói bánh
in, hỏi cái này đọc làm sao. Lúc ngài nói bập bẹ được th́ cái lớp
A-tỳ-đàm người ta đă khai giảng được 7 tháng rồi, nghĩa là ngài vô
trễ bảy tháng mà tiếng Thái của ngài ấm a ấm ớ. Chương tŕnh người
ta 7 năm, ngài vô trễ 7 tháng nên ngài chỉ học được 6 năm 5 tháng.
Học xong th́ ngài đậu thủ khoa, tại Thái, ông thầy của ngài người
Myanmar. Vừa học đạo vừa học ngôn ngữ. Bên Mỹ như vậy nhiều lắm,
nhiều người VN qua vừa học đạo vừa học tiếng Mỹ. Nhưng thời này ḿnh
trau dồi tiếng Anh có điều kiện hơn ngày xưa ngài trau dồi tiếng
Thái. Ngài học xong th́ theo cái lệ của Miến Điện và Thái Lan là you
đắp y xuất gia hay you ghi danh học một cái trường phải có sponsor.
V́ nếu không có sponsor lỡ you bệnh th́ ai gánh. Bà sponsor này có
một cô con gái. Bà thương ngài. Khi ngài đậu thủ khoa xong th́ bà vô
đặt vấn đề với ngài. Bên Thái Lan người ta thấy chuyện đó b́nh
thường lắm. “Con gái tôi thương you, nếu mà you tu luôn th́ tụi tôi
sponsor c̣n nếu không tu th́ làm rể. Ngài nói không, tôi qua đây tôi
học rồi tôi về xứ mà. Xong rồi ngài bỏ đi và về Việt Nam, rồi bà
cũng liên lạc một thời gian bằng thơ qua bưu điện, rồi xong.
Đại khái đó là những cái mà tôi được nghe về ngài.
Sẵn ḿnh học A-tỳ-đàm th́ ḿnh phải biết ông tổ A-tỳ-đàm của ḿnh
chứ. ( Lớp A-tỳ-đàm, Dallas 2016, Nhị Tường ghi)
