Sau khi Đức Thế Tôn Niết-bàn chưa lâu ngài Ānanda đi
đâu cũng bị người ta vây quanh. Nh́n ngài người ta nhớ Đức Phật,
người ta muốn hỏi tất cả những ǵ muốn hỏi về Đức Phật, về những
ngày cuối đời của Đức Phật, mỗi lần gặp ngài Ānanda là họ khóc. Tâm
lư b́nh thường của con người là vậy, ḿnh thương một vị thầy của
ḿnh mà thầy đột ngột mất th́ khi gặp thị giả của thầy ḿnh sẽ có
biết bao điều muốn hỏi.
Ngài Ānanda giữ lấy y bát của Thế Tôn, đến sống trong
một khu rừng ở Kosala, mỗi ngày đi vào rừng để khất thực. Người ta
hỏi ngài:
-Thưa ngài Ānanda, ngày xưa ngài đi với Thế Tôn,
bây giờ c̣n một h́nh một bóng thôi. Ngài bỏ lại Thế Tôn ở đâu rồi?
Bây giờ những y bát đó ngài cầm đi về đâu? Ngày xưa mỗi sáng ngài
cúng dường tăm xỉa răng nước rửa mặt cho Thế Tôn bây giờ ngài làm
cho ai nữa. bây giờ làm sao c̣n dịp ngài quét pḥng cho Thế Tôn nữa.
Họ khóc.
Ngài Ānanda trả lời:
- Đừng buồn, đừng khóc, chuyện đời vô thường như vậy.
Cứ như vậy mà ngài Ānanda đi đâu chuyện cũng diễn ra
như vậy. Một vị Thiên nhân nh́n thấy khó chịu mới có suy nghĩ thế
này: Ngài đă biết ngay lúc này tới chỗ đám đông là bị bao vây sao
ngài không chịu tránh, cứ đi đến mấy chỗ đó như vậy th́ quá phiền.
Cho nên vị này nói: “Đă chọn lấy gốc cây
làm trụ xứ rồi, đă để Niết-bàn vào tim rồi… có lợi ích ǵ khi ngài
phải trả lời những câu hỏi tào lao của thiên hạ.
Ngài Ānanda (lúc đó mới là vị Tu-đà-hoàn, mấy hôm sau
ngài mới đắc A-la-hán) khi nghe như vậy rất xúc động. Ngài quyết
định lui về sống một ḿnh, không gặp gỡ những người kia nữa.
Đọc bài kinh này ḿnh mới thấy ḿnh đă sống ra làm
sao. Ḿnh nói ḿnh là hành giả, tu tập, nhưng thật ra một ngày thời
gian ḿnh dành cho Phật pháp, cho suy tư chánh niệm không nhiều.
Ngày xưa, mấy chục năm về trước, tôi thấy trong 5 ác khẩu có tội nói
lời vô ích (phiếm luận), tôi coi thường lắm, tôi nghĩ đó chỉ là
chuyện tào lao mất th́ giờ. Thế nhưng không phải, tội đó nặng kinh
khủng. Cái đầu anh phải suy nghĩ chuyện tào lao, anh mới nói chuyện
tào lao, và trong những cái tào lao đó có những đề tài làm cho anh
lui sụt rất nặng về thiện pháp. Có những đề tài mà bàn riết th́ con
người ḿnh bị hư, bị hỏng đi. Có những người ḿnh tiếp xúc với họ
riết rồi ḿnh đổi tánh, ví dụ ḿnh đang rộng tự nhiên ḿnh hẹp, nhỏ
mọn, ích kỷ, keo kiệt, bủn xỉn. Có người khi ḿnh tiếp xúc với họ
ḿnh trở nên nóng tính hơn, bận tâm những chuyện nhỏ nhặt hơn. Có
những người khi tiếp xúc với họ tự nhiên niềm tin của ḿnh đối với
Tam Bảo tự nhiên phai nhạt dần, không thấy quan trọng nữa. Càng lớn
th́ mới thấy phiếm luận dễ sợ lắm. Thử để ư xem, đi vô chùa hay đến
nhà người quen ngồi nói chuyện tào lao th́ thấy mệt lắm. Phải tập
cho ḿnh cái gan, thấy tào lao là đứng dậy liền, c̣n hoàn cảnh nào
không thể ĺa khỏi chỗ đó th́ ḿnh t́m việc ǵ đó mà làm, tối thiểu
đừng có tham dự. Cứ để ư, ngồi nói chuyện tào lao một hồi là ra
chuyện, dứt khoát không tham th́ sân. (Nhị Tường ghi)
