NĂM ĐIỀU QUÁN TƯỞNG

TK Giác Lộc

 

Ngày nọ vị kiếm sư nổi tiếng tài năng ở Nhật Bản gặp anh nhà quê đến xin học kiếm thuật. Vị kiếm sư ngạc nhiên vì nơi anh nhà quê toát ra nội lực phi thường. Khi anh nhà quê nghe nói mình đã đạt đến kiếm pháp ngang với vị kiếm sư, sao còn đến đây giả vờ xin học? Cuối cùng anh nhà quê cũng thú thực là mình chưa từng múa đường gươm nào, nhưng anh đã thực hành thiền về sự chết kể từ nhỏ, bây giờ anh không còn sợ chết nữa. Bấy giờ vị kiếm sư nói, “Ta dạy kiếm là để đạt đến trình độ đó, thế mà qua thiền anh đạt được thì cần gì học kiếm nữa”.

Danh từ Pāli paccavekkhana. Động từ paccavekkhati, dịch là quán tưởng, còn có vài cách dịch khác, quán sát, phản khán. Trong Kinh tạng khi một người soi gương cũng dùng từ này. Do đó, quán tưởng là nhìn vào, nhìn ngắm, soi rọi, suy xét cho thấy rõ. Khi một người nhìn vào gương là đang soi hình ảnh của mình, nếu không quan sát rõ, chỉ nhìn qua loa thì không thấy rõ trên mặt có gì. Cũng vậy, khi quán tưởng 5 sự kiện cũng phải quan sát cẩn thận để 5 sự kiện hiện rõ trong tấm gương tâm. Nếu quán tưởng qua loa, không thường xuyên thì sẽ không thấy rõ nơi tâm. Hãy xem người nhà quê toát ra nội lực khiến người lão luyện nhận ra. Khi quán tưởng cũng phải đưa những sự kiện khắn khít trong tâm trí. Được như vậy người quán tưởng mới có được nội lực để bảo vệ chính mình trước mọi vô thường biến chuyển của đời sống.

Phật ngôn dạy phải quán tưởng năm sự kiện thường xuyên. Pháp môn này là chung cho nam, nữ, tại gia, xuất gia.

Sự kiện thứ nhất cần phải quán tưởng: Ta phải bị già, không thoát khỏi già.

Thường xuyên quán tưởng bản chất già sẽ loại bỏ lòng tham đắm tuổi trẻ và nhờ vậy không tạo nghiệp ác nơi thân, khẩu, ý. Nếu đã già rồi thì càng tinh tấn hơn.

Sự kiện thứ nhì cần phải quán tưởng: Ta phải bị bệnh, không thoát khỏi bệnh.

Thường xuyên quán tưởng bản chất bệnh sẽ loại bỏ lòng tham đắm sức khỏe và nhờ vậy không tạo nghiệp ác nơi thân, khẩu, ý. Nếu đã bệnh rồi thì càng tinh tấn hơn.

Sự kiện thứ ba cần phải quán tưởng: Ta phải bị chết, không thoát khỏi chết.

Thường xuyên quán tưởng bản chất chết sẽ loại bỏ lòng tham đắm sự sống và nhờ vậy không tạo nghiệp ác nơi thân, khẩu, ý.

Sự kiện thứ tư cần phải quán tưởng: Ta phải chia lìa mọi người và mọi vật thân yêu, hài lòng.

Chúng sanh có lòng tham ái với những người và vật thân yêu, hài lòng, do đó tạo nghiệp ác nơi thân, khẩu, ý. Nhờ quán tưởng những đối tượng thân yêu, hài lòng không bền vững, vô thường nên loại bỏ lòng tham ái và không tạo nghiệp ác nơi thân, khẩu, ý.

Sự kiện thứ năm cần phải quán tưởng: Bất cứ nghiệp nào ta sẽ tạo, dù thiện hay ác, ta sẽ là người thừa kế nghiệp đó.

Nếu tạo nghiệp ác nơi thân, khẩu, ý thì sẽ thừa kế quả ác. Do đó, tránh xa ác nghiệp, hướng đến thiện nghiệp nơi thân, khẩu, ý.

Trong năm sự kiện trên nếu chúng ta đương đầu và chìm ngập trong đau khổ, bởi vì chúng ta không có quán tưởng. Mọi sự việc trên đời muốn được bình an phải chuẩn bị, lo toan trước khi xảy ra. Nếu bất cần, khi sự việc xảy ra sẽ cuồng tâm loạn trí, tự sát. Đó là điều không nên chút nào.

Khi chứng kiến một người chết vì tai nạn cũng thấy thương cảm rồi. Thế mà trong hiện tại thiên tai đã giết chết vài chục ngàn người, xác chết trôi nổi la liệt. Dù xảy ra nơi xa, cũng cho thấy vô thường quá gần. Những người còn sống, nhưng mất thân nhân, tài sản sẽ phản ứng ra sao? Họ phải có chuẩn bị pháp quán tưởng từ trước hoặc pháp tương đương mới vượt qua nỗi thống khổ.

Hệ thống cảnh báo thảm họa thiên nhiên dù tinh vi cũng chỉ giới hạn, nếu vượt mức cảnh báo thì hệ thống cũng vô dụng trước thiên nhiên . Một nhà khoa học uy tín cho biết chừng 17 năm nữa thôi, toàn cầu sẽ rơi vào thảm họa thiên nhiên. Dĩ nhiên tiên đoán không hoàn toàn chính xác, nhưng cũng cho chúng ta biết về sự vật vô thường.

Nếu chúng ta nhìn ngắm năm pháp quán tưởng thường xuyên trong tấm gương tâm thanh tịnh, thì bất cứ hoàn cảnh đau thương nào xảy ra, chúng ta cũng không cuồng tâm loạn trí, cũng không bị cảnh ngộ cuốn đi, trái lại chúng ta lấy đau thương làm đề mục vô thường, khổ, vô ngã để phát triển trí tuệ. Trong đau thương vẫn tìm thấy lợi ích và lợi ích đó là giải thoát các phiền não.

 

BACK

Home