Áo hạ vàng - Tâm
kinh thời đại
Toại Khanh
Nói y như trong
kinh thì vạn hữu không gì là ngẫu nhiên. Mỗi cọng rêu, ngọn cỏ hay từng
con ong, cái kiến thảy đều do nhân duyên mà có. Ai người học Phật đều ít
nhiều biết qua chuyện đó. Vậy mà có ai trong số này lại không một lần
bất chợt đứng dưới hiên mưa mà bỗng nhiên nhớ về một chuyện xưa cũ càng
không hò hẹn. Không phải ngẫu nhiên thì còn là gì nữa. Một câu hát bâng
quơ nghe được ở đâu đó, một gương mặt hay ánh mắt tình cờ bắt gặp trên
đường nhiều khi cũng đủ làm một cái cớ để vực dậy một hồi ức tưởng như
chẳng mắc mớ liên can gì hết. Kỳ thực, từng cái xem chừng là ngẫu nhiên
ấy cũng là một kiểu nhân duyên khác. Thiếu đi những thứ nhân duyên bất
ngờ và đa đoan đó, biết đâu cuộc đời càng buồn thêm. Cuộc đời là một
tuồng ảo hoá, khách trầm luân là những diễn viên, chuyện đời từ đó phải
cần đến những khía cạnh kịch tính. Chuyện tu học của tôi cũng là một thứ
chuyện đời, nghĩa là nó cũng không nằm ngoài nguyên tắc đó.
Hồi nào đầu óc
giản đơn, học kinh Phật như một cái máy, cách cảm nhận lời Phật của một
cậu bé chỉ đơn giản là chụp lại mọi sự bằng chiếc máy ảnh không biết suy
tư. Thấy sao tin vậy, nghe sao hiểu vậy. That’s it, no more. Rồi thì một
ngày, người ta già hơn, có thể hư đốn hơn, lem luốc hơn, nhưng cách hiểu
vấn đề cũng được thay đổi để lời kinh xưa lúc này coi như đã trở thành
một nguồn sống sinh động và thấm thía hơn, nếu người ta vẫn chưa bỏ Phật
mà đi.
Một ngày của
tuổi bốn mươi, tôi ngẫu nhiên bắt gặp trong hộp thư email của mình một
cái thư lạ. Lạ vì cái Subject của nó, và cũng vì người gửi là một nhân
vật kỳ lạ. Chưa biết mặt nhau bao giờ, từ vài tháng nay bỗng nhiên cứ
dồn dập gửi cho thiệt nhiều email. Không thăm hỏi gì hết, chỉ ròng những
thứ góp nhặt từ muôn phương, để tôi nghe, ngắm và đọc. Chẵng gì ghê gớm,
vài ba tấm ảnh lạ, dăm thứ tin tức giật gân, đôi khi là một nhạc khúc.
Có cũng vui, không cũng được, dù nhiều khi buồn buồn tôi lại có ý trông.
Chiều nay, tôi lại nhận được một cái email của người bạn giấu mặt đó.
Một chuyện bình thường nhưng có chút lạ. Nó lạ từ cái chủ đề: Vàng Em Áo
Hạ. Cả một thứ tiếng Việt dễ dãi nhất cũng không ai nói năng, viết lách
kỳ cục như vậy. Nhưng mà nó lạ, và cứ nghe hay. Gói theo cái email đó là
một cái File Video (thơ của Hư Vô, nhạc Phạm Quang Ngọc). Tôi mở ra và
bàng hoàng. Cái mà tôi nghe được, xin thề, tuyệt không phải thứ tình ái
lăng nhăng mà nhạc khúc đó đang diễn tả. Tôi vừa cảm nhận được cái mà
nói bằng ngôn ngữ của ngành Vật Lý hiện đại là Chiều Thứ Tư của Phật
Pháp. Một góc cạnh thật mới lạ, tinh khôi, dù thực ra muôn thuở đã là
vậy. Mới là mới đối với gã dốt này thôi. Ô hay, tôi tự hỏi mình, sao
thiên hạ bây giờ lại không thử dùng cách nói này để nói về Phật chứ, dĩ
nhiên nên nghiêm túc hơn một tí là được. Người ta viết nhạc Phật giáo mà
cứ như để xua đuổi thiên hạ. Thay vì réo gọi nhau về dưới chân Phật,
người ta lại khiến thiên hạ bỏ chùa mà đi, nhiều khi còn chạy mất cả dép.
Ai hổng tin xin cứ kiếm mấy cái CD nhạc đạo nghe thử một lần thì biết.
Nhưng đó là chuyện của ai, ở đây tôi chỉ xin nói chuyện mình.
Em qua, bóng đổ
hiên ngoài
Đàn chim sáo nhỏ vụt bay cuối ngàn
Giật mình hạ rớt thênh thang
Nở trên nhánh tóc, em vàng cánh hoa.
Mùa hạ ở đây
bỗng dưng là một thứ gì đó có đủ hồn vía hẳn hoi, như một sinh vật,
không còn là một hiện tượng thiên nhiên nữa. Nó còn ly kỳ hơn, khi đường
hoàng hoá thân vào từng cánh hoa phượng vàng, và cùng đưa em vào hạ. Em,
hoa vàng và mùa hạ lúc này đã là một. Tôi đã xem, nghe rồi chợt nhớ về
một bài học cũ. Toàn bộ cái gọi là thế giới, trong kinh Phật, chỉ là con
số 18: Lục Căn, Lục Trần và Lục Thức. Ngoài ra không còn gì nữa. Từ cái
hiểu lầm, người ta biết thương ghét và nghĩ ra muôn thứ ảo tượng và đặt
cho chúng những tên gọi Chính Trị, Văn Hoá, Khoa Học, Nghệ Thuật, Triết
Học, Lịch Sử, Ngôn Ngữ, kể cả Tôn Giáo. Một mớ khái niệm cộng với chút
tình cảm ghét thương đã làm nên mọi sự ở đời. Tất thảy những thân sơ thù
bạn, ân oán tình thù đều chỉ là những cuộc chơi của người chưa biết mình
thực ra là những gì ghép lại. Tôi yêu em, thế là nhìn thấy trong hoa có
em, trong em có mùa hạ, và rồi một ngày, cả ba chỉ là một. Để mùa hạ có
thể rơi trên tóc người, và màu vàng của hoa đã là một với em. Nhưng như
thế đã hết đâu:
Nắng trong veo…thấu lụa là
Áo em mỏng quá, lòng ta gập ghềnh
Dù là một thoáng lênh đênh
Đã nghe mùa hạ chảy trên phím đàn
Từ em tóc xỏa sang ngang
Hàng cây nghiêng nón rộn ràng tiễn nhau.
Thơ hay của thiên hạ tôi đọc cũng
nhiều, nên có dốt mấy, cũng có thể bảo rằng bài thơ này chưa phải là
tuyệt tác. Có điều lạ lùng, có lẽ đây là lần đầu tiên tôi chịu nghe và
đọc một bài thơ tình bằng một tâm cảm đã đời đến vậy. Tôi đã nghe thấy ở
đó một bài tâm kinh, nhưng không phải Tâm Kinh Bát Nhã của nhánh Bắc
Truyền. Tâm Kinh ở đây là kinh nói về đạo qua ngõ tình và phải được cảm
(không phải hiểu) bằng trái tim (không phải óc). Đến nắng ở đây cũng đã
được ghép thêm phần hồn. Nó soi thấu lụa là một cách có ý thức, không
phải một hiện tượng thiên nhiên. Vì trong nắng bây giờ có gã tình si mê
gái đang dõi nhìn gót sen người đẹp. Thế là hắn xem ánh nắng như một tên
đồng lõa. Và nếu vật vô tri có thể trở thành động vật thì ở đây cái phàm
tâm của gã tục tử kia cũng có thể là một với trời đất quanh mình để có
thể gập ghềnh, triền dốc như mặt đường mà em đang đi trên đó, để sóng
dậy đất bằng, để bóng sắc em tuy chẵng ba đào mà vẫn có thể khiến chết
đuối người trên cạn mà chơi!
Lục Trần, Lục Thức, Lục Căn ở đây đã phổ vào nhau đến tận tuyệt. Mùa hạ
đã là cái tâm cái tình của gã tục tử để góp mặt hết mình vào cuộc chơi.
Nó len vào từng nốt nhạc trên dây đàn và trong cõi âm thanh đó, những
hàng cây kia bỗng dưng là những khách mời, những chứng nhân cho một cuộc
tình vỡ giữa chiều nắng hạ. Tôi lại nhớ hai câu thơ của Trần Dạ Từ: Lần
đầu ta ghé môi hôn, mấy con ve nhỏ hết hồn kêu vang. Bao nhiêu Uẩn Xứ
Giới Đế có rảnh thì đều cùng về tham dự hết. Rồi thì:
Em mang mùa hạ qua cầu
Ta như khách lạ tìm đâu bóng mình
Bên đời có nắng lung linh
Để em giấu kín chút tình phôi pha
Còn thương góc phố quê nhà
Vàng em áo hạ, buồn ta mưa về…
Như trên đã thưa, mùa hạ bây giờ đã
được chuyển thể (transform) để có thể theo em qua cầu bỏ lại một thằng
khờ sau lưng. Em và mùa hạ đã là một, em đi rồi mùa hạ cũng đi. Và cả
ánh nắng mùa hạ nữa, nó cũng tham dự vào nổi chia xa của chúng ta. Và
không phải chỉ hôm nay, đến bao giờ em còn là một cố nhân chưa quên nổi
thì cứ thấy nắng hạ hoa vàng thì tôi sẽ thấy em về, như từ bây giờ,
những cơn mưa với nổi buồn của tôi sẽ mãi mãi là một. Trong ngôn ngữ
lòng tôi từ giờ sẽ mãi hoài đọng lại hai cụm từ ghép không thể tách rời:
Vàng Em Áo Hạ và Buồn Tôi Mưa Về. Nhưng đâu phải chỉ một mình tôi ngớ
ngẩn đến vậy, hồi xưa còn sống, ông Nguyên Sa cũng hơn một lần mơ hồ như
thế vào một thuở yêu người:
Áo nàng vàng, anh về yêu hoa cúc
Áo nàng xanh, anh mến lá sân trường!
Là vậy đó. Gì cũng là một cuộc chơi. Và, dẫu chong đèn thức trăm năm,
người sinh tử vẫn mãi nằm chiêm bao!
Santosa, 11/27/08
Toại Khanh