|
15. Aṭṭhānapāḷi
|
15. Aṭṭhānapāḷi
|
XV. Phẩm Không Thể Có Được
|
|
1. Paṭhamavaggo
|
(15) 1. Aṭṭhānapāḷi-paṭhamavaggavaṇṇanā
|
1-28. Chấp Nhận Các Hành Là Thường
C̣n
|
|
268. ‘‘Aṭṭhānametaṃ ,
bhikkhave, anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci
[kiñci (ka.)] saṅkhāraṃ niccato upagaccheyya. Netaṃ ṭhānaṃ
vijjati. Ṭhānañca kho etaṃ, bhikkhave, vijjati yaṃ puthujjano kañci
saṅkhāraṃ niccato upagaccheyya. Ṭhānametaṃ vijjatī’’ti.
|
268. Aṭṭhānapāḷiyā
aṭṭhānanti
hetupaṭikkhepo. Anavakāsoti paccayapaṭikkhepo.
Ubhayenāpi kāraṇameva paṭikkhipati. Kāraṇañhi tadāyattavuttitāya attano
phalassa ṭhānanti ca avakāsoti ca vuccati. Yanti
yena kāraṇena. Diṭṭhisampannoti maggadiṭṭhiyā
sampanno sotāpanno ariyasāvako. Tassa hi diṭṭhisampanno itipi,
dassanasampanno itipi, āgato imaṃ saddhammaṃ itipi, passati imaṃ
saddhammaṃ itipi, sekkhena ñāṇena samannāgato itipi, sekkhāya vijjāya
samannāgato itipi, dhammasotasamāpanno itipi, ariyo nibbedhikapañño
itipi, amatadvāraṃ āhacca tiṭṭhati itipiti bahūni nāmāni honti.
Kañci saṅkhāranti catubhūmakesu
saṅkhatasaṅkhāresu kañci ekaṃ saṅkhārampi. Niccatoupagaccheyyāti
niccoti gaṇheyya. Netaṃ ṭhānaṃ vijjatīti etaṃ
kāraṇaṃ natthi na upalabbhati. Yaṃ puthujjanoti
yena kāraṇena puthujjano. Ṭhānametaṃ vijjatīti
etaṃ kāraṇaṃ atthi. Sassatadiṭṭhiyā hi so tebhūmakesu saṅkhatasaṅkhāresu
kañci saṅkhāraṃ niccato gaṇheyyāti attho. Catutthabhūmakasaṅkhārā
pana tejussadattā divasaṃsantatto ayoguḷo viya
makkhikānaṃ, diṭṭhiyā vā aññesaṃ vā akusalānaṃ ārammaṇaṃ na honti. Iminā
nayena kañci saṅkhāraṃ sukhatotiādīsupi attho
veditabbo.
|
1. Sự kiện này không xảy ra, này các
Tỷ-kheo, không có được: Một người thành tựu chánh kiến có thể chấp nhận
các hành là thường c̣n, sự kiện này không xảy ra. Và sự kiện này có xảy
ra, này các Tỷ-kheo, kẻ phàm phu có thể chấp nhận các hành là thường
c̣n, sự kiện này có xảy ra.
|
|
269. ‘‘Aṭṭhānametaṃ,
bhikkhave, anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci saṅkhāraṃ sukhato
upagaccheyya. Netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Ṭhānañca kho etaṃ, bhikkhave,
vijjati yaṃ puthujjano kañci saṅkhāraṃ sukhato upagaccheyya. Ṭhānametaṃ
vijjatī’’ti.
|
269.Sukhato
upagaccheyyāti ‘‘ekantasukhī attā hoti ārogo parammaraṇā’’ti (dī.
ni. 1.76, 79; ma. ni. 3.21, 22) evaṃ attadiṭṭhivasena sukhato gāhaṃ
sandhāyetaṃ vuttaṃ. Diṭṭhivippayuttacittena pana ariyasāvako
pariḷāhādhibhūto pariḷāhavūpasamatthaṃ mattahatthiparittāsito viya
cokkhabrāhmaṇo gūthaṃ kañci saṅkhāraṃ sukhato upagacchati.
|
2. Sự kiện này không xảy ra, này các
Tỷ-kheo, không có được: Một người thành tựu chánh kiến có thể chấp nhận
các hành là lạc, sự kiện này không xảy ra. Và sự kiện này có xảy ra, này
các Tỷ-kheo: Kẻ phàm phu có thể chấp nhận các hành là lạc, sự kiện này
có xảy ra.
|
|
270. ‘‘Aṭṭhānametaṃ,
bhikkhave, anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo
kañci dhammaṃ attato upagaccheyya. Netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Ṭhānañca kho
etaṃ, bhikkhave, vijjati yaṃ puthujjano kañci dhammaṃ attato
upagaccheyya. Ṭhānametaṃ vijjatī’’ti.
|
270. Attavāre
kasiṇādipaṇṇattisaṅgahatthaṃ ‘‘saṅkhāra’’nti avatvā
kañci dhammanti vuttaṃ. Idhāpi ariyasāvakassa catubhūmakavasena
paricchedo veditabbo, puthujjanassa tebhūmakavasena
. Sabbavāresu vā ariyasāvakassāpi tebhūmakavaseneva paricchedo
vaṭṭati. Yaṃ yaṃ hi puthujjano gaṇhāti, tato tato ariyasāvako gāhaṃ
viniveṭheti. Puthujjano hi yaṃ yaṃ niccaṃ sukhaṃ
attāti gaṇhāti, taṃ taṃ ariyasāvako aniccaṃ dukkhaṃ anattāti gaṇhanto
taṃ gāhaṃ viniveṭheti. Iti imasmiṃ suttattaye
puthujjanattaggāhaviniveṭhanaṃ nāma kathitaṃ.
|
3. Sự kiện này không xảy ra, này các
Tỷ-kheo, không có được: Một người thành tựu chánh kiến có thể chấp nhận
các pháp là ngă, sự kiện này không xảy ra. Và sự kiện này có xảy ra, này
các Tỷ-kheo, kẻ phàm phu có thể chấp nhận các pháp là ngă, sự kiện này
có xảy ra.
|
|
271. ‘‘Aṭṭhānametaṃ,
bhikkhave, anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo mātaraṃ jīvitā
voropeyya. Netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Ṭhānañca kho, bhikkhave, vijjati yaṃ
puthujjano mātaraṃ jīvitā voropeyya. Ṭhānametaṃ vijjatī’’ti.
|
271.Mātarantiādīsu
janikāva mātā, janakova pitā, manussabhūtova khīṇāsavo arahāti
adhippeto. Kiṃ pana ariyasāvako aññaṃ jīvitā voropeyyāti? Etampi
aṭṭhānaṃ. Sacepi bhavantaragataṃ ariyasāvakaṃ attano ariyasāvakabhāvaṃ
ajānantampi koci evaṃ vadeyya ‘‘imaṃ kunthakipillikaṃ jīvitā voropetvā
sakalacakkavāḷagabbhe cakkavattirajjaṃ paṭipajjāhī’’ti, neva so taṃ
jīvitā voropeyya. Athāpi naṃ evaṃ vadeyyuṃ ‘‘sace imaṃ na ghātessasi,
sīsaṃ te chindissāmā’’ti. Sīsamevassa chindeyyuṃ, na ca so taṃ ghāteyya.
Puthujjanabhāvassa pana mahāsāvajjabhāvadassanatthaṃ ariyasāvakassa ca
balavadīpanatthametaṃ vuttaṃ. Ayañhettha adhippāyo – sāvajjo
puthujjanabhāvo, yatra hi nāma puthujjano mātughātādīnipi ānantariyāni
karissati. Mahābalo ca ariyasāvako, yo etāni kammāni na karotīti.
|
4-9. Sự kiện này không xảy ra, này các
Tỷ-kheo, không có được: Một người thành tựu chánh kiến có thể đoạt mạng
sống của mẹ... của cha... của vị A-la-hán... có thể với ác tâm làm bậc
Như Lai chảy máu...có thể phá ḥa hợp Tăng... có thể tuyên bố một vị Đạo
Sư khác, sự kiện này không xảy ra. Và sự kiện này có xảy ra, này các
Tỷ-kheo, kẻ phàm phu có thể đoạt mạng sống của mẹ... có thể tuyên bố một
vị Đạo Sư khác, sự kiện này có xảy ra.
|
|
272.
‘‘Aṭṭhānametaṃ , bhikkhave, anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo pitaraṃ
jīvitā voropeyya. Netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Ṭhānañca kho etaṃ, bhikkhave,
vijjati yaṃ puthujjano pitaraṃ jīvitā voropeyya. Ṭhānametaṃ vijjatī’’ti.
|
|
|
273. ‘‘Aṭṭhānametaṃ ,
bhikkhave, anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo arahantaṃ jīvitā
voropeyya. Netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Ṭhānañca kho etaṃ, bhikkhave, vijjati
yaṃ puthujjano arahantaṃ jīvitā voropeyya. Ṭhānametaṃ vijjatī’’ti.
|
|
|
274. ‘‘Aṭṭhānametaṃ,
bhikkhave, anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo tathāgatassa
paduṭṭhacitto lohitaṃ uppādeyya. Netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Ṭhānañca kho
etaṃ, bhikkhave, vijjati yaṃ puthujjano tathāgatassa paduṭṭhacitto
lohitaṃ uppādeyya. Ṭhānametaṃ vijjatī’’ti.
|
274.Paduṭṭhacittoti
vadhakacittena paduṭṭhacitto.
Lohitaṃ uppādeyyāti jīvamānakasarīre khuddakamakkhikāya
pivanamattampi lohitaṃ uppādeyya.
|
|
275. ‘‘Aṭṭhānametaṃ
, bhikkhave, anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo
saṅghaṃ bhindeyya. Netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Ṭhānañca kho etaṃ, bhikkhave,
vijjati yaṃ puthujjano saṅghaṃ bhindeyya. Ṭhānametaṃ vijjatī’’ti.
|
275.Saṅghaṃ
bhindeyyāti samānasaṃvāsakaṃ samānasīmāya ṭhitaṃ pañcahi kāraṇehi
saṅghaṃ bhindeyya. Vuttampi cetaṃ ‘‘pañcahupāli ,
ākārehi saṅgho bhijjati – kammena, uddesena, voharanto, anussāvanena,
salākaggāhenā’’ti (pari. 458).
Tattha
kammenāti apalokanādīsu catūsu kammesu
aññatarena kammena. Uddesenāti pañcasu
pātimokkhuddesesu aññatarena uddesena. Voharantoti
kathayanto, tāhi tāhi uppattīhi adhammaṃ dhammotiādīni
aṭṭhārasa bhedakaravatthūni dīpento. Anussāvanenāti
‘‘nanu tumhe jānātha mayhaṃ uccākulā pabbajitabhāvaṃ bahussutabhāvañca,
mādiso nāma uddhammaṃ ubbinayaṃ satthu sāsanaṃ gāheyyāti cittampi
uppādetuṃ na tumhākaṃ yuttaṃ, kiṃ mayhaṃ avīci nīluppalavanaṃ viya
sītalā, kiṃ ahaṃ apāyato na bhāyāmī’’tiādinā nayena kaṇṇamūle vacībhedaṃ
katvā anussāvanena .
Salākaggāhenāti evaṃ anussāvetvā tesaṃ cittaṃ upatthambhetvā
anivattidhamme katvā ‘‘gaṇhatha imaṃ salāka’’nti salākaggāhena.
Ettha ca kammeva
uddeso vā pamāṇaṃ, vohārānussāvanasalākaggāhā pana pubbabhāgā.
Aṭṭhārasavatthudīpanavasena hi voharantena tattha rucijananatthaṃ
anussāvetvā salākāya gahitāyapi abhinnova hoti saṅgho. Yadā pana evaṃ
cattāro vā atirekā vā salākaṃ gahetvā āveṇikaṃ kammaṃ vā uddesaṃ vā
karonti, tadā saṅgho bhinno nāma hoti. Evaṃ diṭṭhisampanno puggalo
saṅghaṃ bhindeyyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Ettāvatā mātughātādīni pañca
ānantariyakammāni dassitāni honti, yāni puthujjano
karoti, na ariyasāvako. Tesaṃ āvibhāvatthaṃ –
‘‘Kammato dvārato
ceva, kappaṭṭhitiyato tathā;
Pākasādhāraṇādīhi,
viññātabbo vinicchayo’’.
Tattha
kammato tāva – ettha hi
manussabhūtasseva manussabhūtaṃ mātaraṃ vā pitaraṃ vā api
parivattaliṅgaṃ jīvitā voropentassa kammaṃ ānantariyaṃ hoti, tassa
vipākaṃ paṭibāhissāmīti sakalacakkavāḷaṃ mahācetiyappamāṇehipi
kañcanathūpehi pūretvāpi sakalacakkavāḷaṃ pūretvā nisinnassa
bhikkhusaṅghassa mahādānaṃ datvāpi buddhassa bhagavato saṅghāṭikaṇṇaṃ
amuñcanto vicaritvāpi kāyassa bhedā nirayameva upapajjati. Yo pana sayaṃ
manusso tiracchānabhūtaṃ mātaraṃ vā pitaraṃ vā, sayaṃ vā tiracchānabhūto
manussabhūtaṃ, tiracchānabhūtoyeva vā tiracchānabhūtaṃ jīvitā voropeti,
tassa kammaṃ ānantariyaṃ na hoti, bhāriyaṃ pana hoti, ānantariyaṃ
āhacceva tiṭṭhati. Manussajātikānaṃva pana vasena ayaṃ pañho kathito.
Tattha eḷakacatukkaṃ,
saṅgāmacatukkaṃ, coracatukkañca kathetabbaṃ. Eḷakaṃ māressāmīti
abhisandhināpi hi eḷakaṭṭhāne ṭhitaṃ manusso manussabhūtaṃ mātaraṃ vā
pitaraṃ vā mārento ānantariyaṃ phusati. Eḷakābhisandhinā
mātāpitiabhisandhinā vā eḷakaṃ mārento ānantariyaṃ na phusati,
mātāpitiabhisandhinā mātāpitaro mārento phusateva. Esa
nayo itarasmimpi catukkadvaye. Yathā ca mātāpitūsu, evaṃ arahantepi
etāni catukkāni veditabbāni . Manussaarahantameva
ca māretvā ānantariyaṃ phusati, na yakkhabhūtaṃ. Kammaṃ pana bhāriyaṃ,
ānantariyasadisameva. Manussaarahantassa ca puthujjanakāleyeva
satthappahāre vā vise vā dinnepi yadi so arahattaṃ patvā teneva marati,
arahantaghātako hotiyeva. Yaṃ pana puthujjanakāle dinnaṃ dānaṃ arahattaṃ
patvā paribhuñjati, puthujjanasseva taṃ dinnaṃ hoti. Sesaariyapuggale
mārentassa ānantariyaṃ natthi, kammaṃ pana bhāriyaṃ,
ānantariyasadisameva.
Lohituppāde tathāgatassa abhejjakāyatāya parūpakkamena cammacchedaṃ katvā
lohitapaggharaṇaṃ nāma natthi, sarīrassa pana antoyeva ekasmiṃ ṭhāne
lohitaṃ samosarati. Devadattena paviddhasilato bhijjitvā gatā sakalikāpi
tathāgatassa pādantaṃ pahari, pharasunā pahaṭo viya pādo antolohitoyeva
ahosi. Tathā karontassa ānantariyaṃ hoti. Jīvako pana tathāgatassa
ruciyā satthakena cammaṃ chinditvā tamhā ṭhānā
duṭṭhalohitaṃ nīharitvā phāsukamakāsi. Tathā karontassa puññakammameva
hoti.
Atha ye parinibbute
tathāgate cetiyaṃ bhindanti, bodhiṃ chindanti, dhātumhi upakkamanti,
tesaṃ kiṃ hotīti? Bhāriyaṃ kammaṃ hoti, ānantariyasadisaṃ. Sadhātukaṃ
pana thūpaṃ vā paṭimaṃ vā bādhayamānaṃ bodhisākhaṃ chindituṃ vaṭṭati.
Sacepi tattha nilīnā sakuṇā cetiye vaccaṃ pātenti, chindituṃ
vaṭṭatiyeva. Paribhogacetiyato hi sarīracetiyaṃ
mahantataraṃ. Cetiyavatthuṃ bhinditvā gacchantaṃ bodhimūlampi chinditvā
harituṃ vaṭṭati. Yā pana bodhisākhā bodhigharaṃ bādhati, taṃ
geharakkhaṇatthaṃ chindituṃ na labhati. Bodhiatthañhi gehaṃ, na
gehatthāya bodhi. Āsanagharepi eseva nayo. Yasmiṃ pana āsanaghare dhātu
nihitā hoti, tassa rakkhaṇatthāya bodhisākhaṃ chindituṃ vaṭṭati.
Bodhijagganatthaṃ ojāharaṇasākhaṃ vā pūtisākhaṃ vā chindituṃ
vaṭṭatiyeva, sarīrapaṭijaggane viya puññampi hoti.
Saṅghabhedepi sīmaṭṭhakasaṅghe asannipatite visuṃ parisaṃ gahetvā
katavohārānussāvanasalākaggāhassa kammaṃ vā karontassa uddesaṃ vā
uddisantassa bhedo ca hoti ānantariyakammañca. Samaggasaññāya pana
vaṭṭatīti saññāya vā karontassa bhedova hoti, na ānantariyakammaṃ. Tathā
navato ūnaparisāya. Sabbantimena paricchedena navannaṃ janānaṃ yo
saṅghaṃ bhindati, tassa ānantariyakammaṃ hoti. Tassa anuvattakānaṃ
adhammavādīnaṃ mahāsāvajjakammaṃ , dhammavādino
pana anavajjā. Tattha navannameva saṅghabhede idaṃ suttaṃ – ‘‘ekato,
upāli, cattāro honti, ekato cattāro, navamo anussāveti, salākaṃ gāheti
‘ayaṃ dhammo ayaṃ vinayo idaṃ satthu sāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ
rocethā’ti. Evaṃ kho, upāli, saṅgharāji ceva hoti saṅghabhedo ca.
Navannaṃ vā , upāli, atirekanavannaṃ vā saṅgharāji
ceva hoti saṅghabhedo cā’’ti (cūḷava. 351). Etesu ca pana pañcasu
saṅghabhedo vacīkammaṃ, sesāni kāyakammānīti evaṃ kammato viññātabbo
vinicchayo.
Dvāratoti
sabbāneva cetāni kāyadvāratopi vacīdvāratopi samuṭṭhahanti. Purimāni
panettha cattāri āṇattikavijjāmayappayogavasena vacīdvārato
samuṭṭhahitvāpi kāyadvārameva pūrenti, saṅghabhedo hatthamuddhāya bhedaṃ
karontassa kāyadvārato samuṭṭhahitvāpi vacīdvārameva pūretīti evamettha
dvāratopi viññātabbo vinicchayo.
Kappaṭṭhitiyatoti saṅghabhedoyeva cettha kappaṭṭhitiyo. Saṇṭhahante hi kappe vā
kappavemajjhe vā saṅghabhedaṃ katvā kappavināseyeva muccati. Sacepi hi
‘sve kappo vinassissatī’’ti ajja saṅghabhedaṃ karoti, sveva muccati,
ekadivasameva niraye paccati. Evaṃ karaṇaṃ pana natthi. Sesāni cattāri
kammāni ānantariyāneva honti, na kappaṭṭhitiyānīti evamettha
kappaṭṭhitiyatopi viññātabbo vinicchayo.
Pākatoti yena ca
pañcapetāni kammāni katāni honti, tassa saṅghabhedoyeva paṭisandhivasena
vipaccati, sesāni ‘‘ahosikammaṃ nāhosi kammavipāko’’ti evamādīsu saṅkhaṃ
gacchanti. Saṅghabhedābhāve lohituppādo, tadabhāve arahantaghāto,
tadabhāve sace pitā sīlavā hoti, mātā dussīlā, no vā tathā sīlavatī,
pitughāto paṭisandhivasena vipaccati. Sace mātā sīlavatī, mātughāto.
Dvīsupi sīlena vā dussīlena vā samānesu mātughātova paṭisandhivasena
vipaccati . Mātā hi dukkarakārinī bahūpakārā ca
puttānanti. Evamettha pākatopi viññātabbo vinicchayo.
Sādhāraṇādīhīti purimāni cattāri sabbesampi gahaṭṭhapabbajitānaṃ sādhāraṇāni.
Saṅghabhedo pana ‘‘na kho, upāli bhikkhunī, saṅghaṃ bhindati, na
sikkhamānā, na sāmaṇero, na sāmaṇerī , na upāsako,
na upāsikā saṅghaṃ bhindati. Bhikkhu kho, upāli, pakatatto
samānasaṃvāsako samānasīmāyaṃ ṭhito saṅghaṃ bhindatī’’ti (cūḷava. 351)
vacanato vuttappakārassa bhikkhunova hoti, na aññassa, tasmā asādhāraṇo.
Ādisaddena sabbepete dukkhavedanāya sahagatā dosamohasampayuttā cāti
evamettha sādhāraṇādīhipi viññātabbo vinicchayo.
|
|
276. ‘‘Aṭṭhānametaṃ,
bhikkhave, anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo aññaṃ satthāraṃ
uddiseyya. Netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Ṭhānañca kho etaṃ, bhikkhave, vijjati
yaṃ puthujjano aññaṃ satthāraṃ uddiseyya. Ṭhānametaṃ vijjatī’’ti.
|
276.Aññaṃsatthāranti
‘‘ayaṃ me satthā satthu kiccaṃ kātuṃ asamattho’’ti bhavantarepi aññaṃ
titthakaraṃ ‘ayaṃ me satthā’’ti evaṃ gaṇheyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatīti
attho.
|
|
277. ‘‘Aṭṭhānametaṃ,
bhikkhave, anavakāso yaṃ ekissā lokadhātuyā dve arahanto sammāsambuddhā
apubbaṃ acarimaṃ uppajjeyyuṃ. Netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Ṭhānañca kho etaṃ,
bhikkhave, vijjati yaṃ ekissā lokadhātuyā ekova arahaṃ sammāsambuddho
uppajjeyya. Ṭhānametaṃ vijjatī’’ti.
Vaggo paṭhamo.
|
277.Ekissā
lokadhātuyāti dasasahassilokadhātuyā. Tīṇi hi khettāni
jātikhettaṃ, āṇākhettaṃ visayakhettanti. Tattha
jātikhettaṃ nāma dasasahassī lokadhātu. Sā hi tathāgatassa
mātukucchismiṃ okkamanakāle nikkhamanakāle sambodhikāle
dhammacakkappavattane āyusaṅkhāravossajjane parinibbāne ca kampati.
Koṭisatasahassacakkavāḷaṃ pana āṇākhettaṃ nāma.
Āṭānāṭiyaparittamoraparittadhajaggaparittaratanaparittādīnañhi ettha āṇā
pavattati. Visayakhettassa pana parimāṇaṃ
natthi. Buddhānañhi ‘‘yāvatakaṃ ñāṇaṃ tāvatakaṃ ñeyyaṃ, yāvatakaṃ ñeyyaṃ
tāvatakaṃ ñāṇaṃ, ñāṇapariyantikaṃ ñeyyaṃ, ñeyyapariyantikaṃ ñāṇa’’nti
(mahāni. 69; cūḷani. mogharājamāṇavapucchāniddeso 85; paṭi. ma. 3.5)
vacanato avisayo nāma natthi.
Imesu
pana tīsu khettesu ṭhapetvā imaṃ cakkavāḷaṃ
aññasmiṃ cakkavāḷe buddhā uppajjantīti suttaṃ natthi, na uppajjantīti
pana atthi. Tīṇi hi piṭakāni
– vinayapiṭakaṃ, suttantapiṭakaṃ, abhidhammapiṭakaṃ.
Tisso saṅgītiyo – mahākassapattherassa saṅgīti, yasattherassa
saṅgīti, moggaliputtattherassa saṅgīti. Imā tisso saṅgītiyo āruḷhe
tepiṭake buddhavacane imaṃ cakkavāḷaṃ muñcitvā aññattha buddhā
uppajjantīti suttaṃ natthi, na uppajjantīti pana atthi.
Apubbaṃ acarimanti apure apacchā, ekato na uppajjanti. Pure vā pacchā vā uppajjantīti
vuttaṃ hoti. Tattha bodhipallaṅke ‘‘bodhiṃ appatvā na uṭṭhahissāmī’’ti
nisinnakālato paṭṭhāya yāva mātukucchismiṃ
paṭisandhiggahaṇaṃ, tāva pubbeti na veditabbaṃ. Bodhisattassa hi
paṭisandhikkhaṇe dasasahassacakkavāḷakampaneneva khettapariggaho kato,
etthantare aññassa buddhassa uppatti nivāritāva hoti. Parinibbānato
paṭṭhāya yāva sāsapamattāpi dhātu tiṭṭhati, tāva pacchāti na veditabbaṃ.
Dhātūsu hi ṭhitāsu buddhā ṭhitāva honti. Tasmā etthantare aññassa
buddhassa uppatti nivāritāva hoti. Dhātuparinibbāne pana jāte aññassa
buddhassa uppatti na nivāritā.
Kasmā
pana apubbaṃ acarimaṃ na uppajjantīti?
Anacchariyattā. Buddhā hi acchariyamanussā. Yathāha – ‘‘ekapuggalo,
bhikkhave, loke uppajjamāno uppajjati acchariyamanusso. Katamo
ekapuggalo? Tathāgato arahaṃ sammāsambuddho’’ti (a. ni. 1.172). Yadi ca
dve vā cattāro vā aṭṭha vā soḷasa vā ekato uppajjeyyuṃ, anacchariyā
bhaveyyuṃ. Ekasmiñhi vihāre dvinnaṃ cetiyānampi lābhasakkāro uḷārā na
honti, bhikkhūpi bahutāya anacchariyā jātā, evaṃ buddhāpi bhaveyyuṃ.
Tasmā na uppajjanti.
Desanāya
ca visesābhāvato. Yañhi satipaṭṭhānādikaṃ dhammaṃ
eko deseti, aññena uppajjitvāpi sova dhammo desetabbo siyā. Tato
anacchariyo siyā. Ekasmiṃ pana dhammaṃ desente desanāpi acchariyāva
hoti.
Vivādabhāvato ca.
Bahūsu ca buddhesu uppannesu bahūnaṃ ācariyānaṃ antevāsikā viya
‘‘amhākaṃ buddho pāsādiko, amhākaṃ buddho madhurassaro lābhī puññavā’’ti
vivadeyyuṃ, tasmāpi evaṃ na uppajjanti.
Apicetaṃ kāraṇaṃ
milindaraññā puṭṭhena nāgasenattherena vitthāritameva. Vuttañhi tattha
(mi. pa. 5.1.1) –
‘‘Bhante, nāgasena,
bhāsitampi hetaṃ bhagavatā – ‘aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso, yaṃ
ekissā lokadhātuyā dve arahanto sammāsambuddhā apubbaṃ acarimaṃ
uppajjeyyuṃ , netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti. Desentā ca,
bhante nāgasena, sabbepi tathāgatā sattatiṃsa bodhipakkhiyadhamme
desenti, kathayamānā ca cattāri ariyasaccāni kathenti, sikkhāpentā ca
tīsu sikkhāsu sikkhāpenti, anusāsamānā ca appamādapaṭipattiyaṃ
anusāsanti. Yadi, bhante nāgasena, sabbesampi tathāgatānaṃ eko uddeso
ekā kathā ekā sikkhā ekā anusiṭṭhi, kena kāraṇena dve tathāgatā
ekakkhaṇe na uppajjanti. Ekenapi tāva buddhuppādena ayaṃ loko
obhāsajāto, yadi dutiyopi buddho bhaveyya, dvinnaṃ pabhāya ayaṃ loko
bhiyyosomattāya obhāsajāto bhaveyya. Ovadamānā ca dve tathāgatā sukhaṃ
ovadeyyuṃ, anusāsamānā ca sukhaṃ anusāseyyuṃ.
Tattha me kāraṇaṃ desehi, yathāhaṃ nissaṃsayo bhaveyyanti’’.
‘‘Ayaṃ, mahārāja,
dasasahassī lokadhātu ekabuddhadhāraṇī, ekasseva tathāgatassa guṇaṃ
dhāreti. Yadi dutiyo buddho uppajjeyya, nāyaṃ dasasahassī lokadhātu
dhāreyya, caleyya kampeyya nameyya onameyya
vinameyya vikireyya vidhameyya viddhaṃseyya, na ṭhānamupagaccheyya.
‘‘Yathā, mahārāja,
nāvā ekapurisasandhāraṇī bhaveyya. Ekasmiṃ purise abhirūḷhe sā nāvā
samupādikā bhaveyya. Atha dutiyo puriso āgaccheyya tādiso āyunā vaṇṇena
vayena pamāṇena kisathūlena sabbaṅgapaccaṅgena, so taṃ nāvaṃ
abhiruheyya. Api nu sā, mahārāja, nāvā dvinnampi dhāreyyāti? Na hi,
bhante, caleyya kampeyya nameyya onameyya vinameyya vikireyya vidhameyya
viddhaṃseyya, na ṭhānamupagaccheyya, osīdeyya udaketi. Evameva kho,
mahārāja, ayaṃ dasasahassī lokadhātu ekabuddhadhāraṇī, ekasseva
tathāgatassa guṇaṃ dhāreti, yadi dutiyo buddho uppajjeyya, nāyaṃ
dasasahassī lokadhātu dhāreyya, caleyya…pe… na ṭhānamupagaccheyya.
‘‘Yathā vā pana,
mahārāja, puriso yāvadatthaṃ bhojanaṃ bhuñjeyya chādentaṃ yāva
kaṇṭhamabhipūrayitvā. So dhāto pīṇito paripuṇṇo nirantaro tandikato
anonamitadaṇḍajāto punadeva tattakaṃ bhojanaṃ bhuñjeyya. Api nu kho so,
mahārāja, puriso sukhito bhaveyyāti? Na hi, bhante, sakiṃbhuttova
mareyyāti. Evameva kho, mahārāja, ayaṃ dasasahassī lokadhātu
ekabuddhadhāraṇī…pe… na ṭhānamupagaccheyyāti.
‘‘Kiṃ
nu kho, bhante nāgasena, atidhammabhārena pathavi
calatīti? Idha, mahārāja, dve sakaṭā ratanaparipūritā bhaveyyuṃ yāva
mukhasamā. Ekasmā sakaṭato ratanaṃ gahetvā ekasmiṃ sakaṭe ākireyyuṃ, api
nu taṃ, mahārāja, sakaṭaṃ dvinnampi sakaṭānaṃ ratanaṃ dhāreyyāti? Na hi,
bhante, nābhipi tassa phaleyya, arāpi tassa bhijjeyyuṃ, nemīpi tassa
opateyyuṃ, akkhopi tassa bhijjeyyāti. Kiṃ nu kho, mahārāja,
atiratanabhārena sakaṭaṃ bhijjatīti ? Āma,
bhanteti. Evameva kho, mahārāja, atidhammabhārena pathavī calatīti.
‘‘Api
ca, mahārāja, imaṃ kāraṇaṃ buddhabalaparidīpanāya
osāritaṃ. Aññampi tattha abhirūpaṃ kāraṇaṃ suṇohi, yena kāraṇena dve
sammāsambuddhā ekakkhaṇe na uppajjanti. Yadi, mahārāja, dve
sammāsambuddhā ekakkhaṇe uppajjeyyuṃ, parisāya vivādo uppajjeyya,
‘tumhākaṃ buddho, amhākaṃ buddho’ti ubhatopakkhajātā bhaveyyuṃ. Yathā,
mahārāja, dvinnaṃ balavāmaccānaṃ parisāya vivādo uppajjati, ‘tumhākaṃ
amacco amhākaṃ amacco’ti ubhatopakkhajātā honti. Evameva kho, mahārāja,
yadi dve sammāsambuddhā ekakkhaṇe uppajjeyyuṃ, parisāya vivādo
uppajjeyya, ‘tumhākaṃ buddho, amhākaṃ buddho’ti ubhatopakkhajātā
bhaveyyuṃ. Idaṃ paṭhamaṃ kāraṇaṃ suṇohi, yena kāraṇena dve
sammāsambuddhā ekakkhaṇe na uppajjanti.
‘‘Aparampi, mahārāja,
uttariṃ kāraṇaṃ suṇohi, yena kāraṇena dve sammāsambuddhā ekakkhaṇe na
uppajjanti. Yadi, mahārāja, dve sammāsambuddhā ekakkhaṇe uppajjeyyuṃ,
aggo buddhoti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā bhaveyya. Jeṭṭho buddhoti…pe…
seṭṭho buddhoti. Visiṭṭho buddhoti, uttamo buddhoti, pavaro buddhoti,
asamo buddhoti, asamasamo buddhoti, appaṭisamo buddhoti, appaṭibhāgo
buddhoti, appaṭipuggalo buddhoti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā bhaveyya.
Imampi kho tvaṃ, mahārāja, kāraṇaṃ atthato sampaṭiccha, yena kāraṇena
dve sammāsambuddhā ekakkhaṇe na uppajjanti.
‘‘Apica, mahārāja,
buddhānaṃ bhagavantānaṃ sabhāvapakatikā esā, yaṃ ekoyeva buddho loke
uppajjati. Kasmā? Kāraṇamahantattā sabbaññubuddhaguṇānaṃ. Aññampi,
mahārāja, yaṃ mahantaṃ hoti, taṃ ekaṃyeva hoti. Pathavī, mahārāja,
mahantī, sā ekāyeva. Sāgaro mahanto, so ekoyeva.
Sineru girirāja mahanto, so ekoyeva. Ākāso mahanto, so ekoyeva
. Sakko mahanto, so ekoyeva. Brahmā mahanto, so
ekoyeva. Tathāgato arahaṃ sammāsambuddho mahanto, so ekoyeva. Yattha te
uppajjanti, tattha aññesaṃ okāso na hoti. Tasmā tathāgato arahaṃ
sammāsambuddho ekoyeva loke uppajjatīti. Sukathito, bhante nāgasena,
pañho opammehi kāraṇehī’’ti.
Ekissālokadhātuyāti
ekasmiṃ cakkavāḷe. Heṭṭhā imināva padena dasa cakkavāḷasahassāni
gahitāni, tānipi ekacakkavāḷeneva paricchindituṃ vaṭṭanti. Buddhā hi
uppajjamānā imasmiṃyeva cakkavāḷe uppajjanti, uppajjanaṭṭhāne pana
vārite ito aññesu cakkavāḷesu na uppajjantīti vāritameva hoti.
Paṭhamavaggavaṇṇanā.
|
10. Sự kiện này không xảy ra, này các
Tỷ-kheo, không có được: Trong một Thế giới, hai vị A-la-hán, Chánh Đẳng
Giác, không trước không sau, xuất hiện một lần, sự kiện này không xảy
ra. Và sự kiện này có xảy ra, này các Tỷ-kheo: Trong một Thế giới, chỉ
có một vị A-la-hán, Chánh Đẳng Giác xuất hiện, sự kiện này có xảy ra.
|
|
2. Dutiyavaggo
|
15. Aṭṭhānapāḷi
(15) 2. Aṭṭhānapāḷi-dutiyavaggavaṇṇanā
|
|
|
278. ‘‘Aṭṭhānametaṃ ,
bhikkhave, anavakāso yaṃ ekissā lokadhātuyā dve rājāno cakkavattī
apubbaṃ acarimaṃ uppajjeyyuṃ. Netaṃ ṭhānaṃ vijjati . Ṭhānañca kho etaṃ,
bhikkhave, vijjati yaṃ ekissā lokadhātuyā eko rājā cakkavattī
uppajjeyya. Ṭhānametaṃ vijjatī’’ti.
|
278.Apubbaṃacarimanti
ettha cakkaratanapātubhāvato pubbe pubbaṃ, tasseva antaradhānato pacchā
carimaṃ. Tattha dvidhā cakkaratanassa antaradhānaṃ hoti cakkavattino
kālakiriyāya vā pabbajjāya vā. Antaradhāyamānañca pana taṃ kālakiriyato
vā pabbajjato vā sattame divase antaradhāyati, tato paraṃ cakkavattino
pātubhāvo avārito.
Kasmā pana
ekacakkavāḷe dve cakkavattino na uppajjantīti? Vivādupacchedato,
acchariyabhāvato, cakkaratanassa mahānubhāvato ca. Dvīsu hi uppajjantesu
‘‘amhākaṃ rājā mahanto, amhākaṃ rājā mahanto’’ti vivādo uppajjeyya,
‘‘ekasmiṃ dīpe cakkavattī, ekasmiṃ dīpe cakkavattī’’ti ca anacchariyo
bhaveyya. Yo cāyaṃ cakkaratanassa dvisahassadīpaparivāresu catūsu
mahādīpesu issariyānuppadānasamattho mahānubhāvo,
sopi parihāyetha. Iti vivādupacchedato acchariyabhāvato cakkaratanassa
mahānubhāvato ca na ekacakkavāḷe dve uppajjanti.
|
11. Sự kiện này không xảy ra, này các
Tỷ-kheo, không có được: Trong một Thế giới, có hai Chuyển Luân Vương,
không trước không sau, xuất hiện một lần, sự kiện này không xảy ra. Và
sự kiện này có xảy ra, này các Tỷ-kheo, trong một thế giới, chỉ có một
Chuyển Luân Vương xuất hiện, sự kiện này có xảy ra.
|
|
279. ‘‘Aṭṭhānametaṃ,
bhikkhave, anavakāso yaṃ itthī arahaṃ assa sammāsambuddho. Netaṃ ṭhānaṃ
vijjati. Ṭhānañca kho, etaṃ, bhikkhave, vijjati yaṃ puriso arahaṃ assa
sammāsambuddho. Ṭhānametaṃ vijjatī’’ti.
|
279.Yaṃ
itthī arahaṃ assa sammāsambuddhoti ettha tiṭṭhatu tāva
sabbaññuguṇe nibbattetvā lokanittharaṇasamattho buddhabhāvo,
paṇidhānamattampi itthiyā na sampajjati.
‘‘Manussattaṃ
liṅgasampatti, hetu satthāradassanaṃ;
Pabbajjā guṇasampatti,
adhikāro ca chandatā;
Aṭṭha dhammasamodhānā,
abhinīhāro samijjhatī’’ti. (bu. vaṃ. 2.59) –
Imāni
hi paṇidhānasampattikāraṇāni. Iti paṇidhānampi
sampādetuṃ asamatthāya itthiyā kuto buddhabhāvoti. ‘‘Aṭṭhānametaṃ,
bhikkhave, anavakāso, yaṃ itthī arahaṃ assa sammāsambuddho’’ti vuttaṃ
. Sabbākāraparipūrova puññussayo
sabbākāraparipūrameva attabhāvaṃ nibbattetīti purisova arahaṃ hoti
sammāsambuddho, na itthī.
|
12. Sự kiện này không xảy ra, này các
Tỷ-kheo, không có được: Một phụ nữ có thể là bậc A-la-hán, Chánh Đẳng
Giác, sự kiện này không xảy ra. Sự kiện này có xảy ra, này các Tỷ-kheo:
Người đàn ông có thể là bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, sự kiện này có
xảy ra.
|
|
280. ‘‘Aṭṭhānametaṃ
, bhikkhave, anavakāso yaṃ itthī rājā assa
cakkavattī. Netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Ṭhānañca kho etaṃ, bhikkhave, vijjati
yaṃ puriso rājā assa cakkavattī. Ṭhānametaṃ vijjatī’’ti.
|
280.Rājā
assa cakkavattītiādīsupi yasmā itthiyā kosohitavatthaguyhatādīnaṃ
abhāvena lakkhaṇāni na paripūranti, itthiratanābhāvena
sattaratanasamaṅgitā na sampajjati, sabbamanussehi ca adhiko attabhāvo
na hoti. Tasmā ‘‘aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso yaṃ itthī rājā assa
cakkavattī’’ti vuttaṃ.
|
13. Sự kiện này không xảy ra, này các
Tỷ-kheo, không có được: Một phụ nữ có thể là vị Chuyển Luân Vương, sự
kiện này không xảy ra. Và sự kiện này có xảy ra, này các Tỷ-kheo: Một
người đàn ông có thể là vị Chuyển Luân Vương, sự kiện này có xảy ra.
|
|
281-283. ‘‘Aṭṭhānametaṃ,
bhikkhave, anavakāso yaṃ itthī sakkattaṃ kāreyya…pe… mārattaṃ
kāreyya…pe… brahmattaṃ kāreyya. Netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Ṭhānañca kho etaṃ,
bhikkhave, vijjati yaṃ puriso sakkattaṃ kāreyya…pe… mārattaṃ kāreyya…pe…
brahmattaṃ kāreyya. Ṭhānametaṃ vijjatī’’ti.
|
281. Yasmā ca sakkattādīni
tīṇi ṭhānāni uttamāni, itthiliṅgañca hīnaṃ, tasmā cassā sakkattādīnipi
paṭisiddhāni.
Nanu ca yathā
itthiliṅgaṃ, evaṃ purisaliṅgampi brahmaloke natthi. Tasmā ‘‘yaṃ puriso
brahmattaṃ kāreyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’tipi na
vattabbaṃ siyāti. No na vattabbaṃ. Kasmā? Idha purisassa tattha
nibbattanato. Brahmattanti hi mahābrahmattaṃ adhippetaṃ. Itthī ca idha
jhānaṃ bhāvetvā kālaṃ katvā brahmapārisajjānaṃ sahabyataṃ upapajjati, na
mahābrahmānaṃ. Puriso pana tattha nuppajjatīti na vattabbo. Samānepi
cettha ubhayaliṅgābhāve purisasaṇṭhānāva brahmāno, na itthisaṇṭhānā.
Tasmā suvuttamevetaṃ.
|
14-16 Sự kiện này không xảy ra, này
các Tỷ-kheo, không có được: Một phụ nữ có thể là vị Đế Thích (Sakka)...
là Ác Ma... là Phạm Thiên, sự kiện này không xảy ra. Và sự kiện này có
xảy ra, này các Tỷ-kheo, một người đàn ông có thể là Vị Đế Thích... là
Ác Ma... là Phạm Thiên, sự kiện này có xảy ra.
|
|
284. ‘‘Aṭṭhānametaṃ,
bhikkhave, anavakāso yaṃ kāyaduccaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko
nibbatteyya. Netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Ṭhānañca kho etaṃ, bhikkhave, vijjati
yaṃ kāyaduccaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya.
Ṭhānametaṃ vijjatī’’ti.
|
284.Kāyaduccaritassātiādīsu
yathā nimbabījakosātakibījādīni madhuraṃ phalaṃ na nibbattenti, asātaṃ
amadhurameva nibbattenti, evaṃ kāyaduccaritādīni madhuraṃ vipākaṃ na
nibbattenti, amadhurameva nibbattenti. Yathā ca ucchubījasālibījādīni
madhuraṃ sādurasameva phalaṃ nibbattenti, na asātaṃ kaṭukaṃ. Evaṃ
kāyasucaritādīni madhurameva vipākaṃ nibbattenti, na amadhuraṃ. Vuttampi
cetaṃ –
‘‘Yādisaṃ vapate
bījaṃ, tādisaṃ harate phalaṃ;
Kalyāṇakārī kalyāṇaṃ,
pāpakārī ca pāpaka’’nti. (saṃ. ni. 1.256);
Tasmā
‘‘aṭṭhānametaṃ, bhikkhave,
anavakāso, yaṃ kāyaduccaritassā’’tiādi vuttaṃ.
|
17. Sự kiện này không xảy ra, này các
Tỷ-kheo, không có được: là quả dị thục của thân làm ác có thể là khả
lạc, khả hỷ, khả ư, sự kiện này không xảy ra. Sự kiện này có xảy ra, này
các Tỷ-kheo, là quả dị thục của thân làm ác là không khả lạc, không khả
hỷ, không khả ư, sự kiện này có xảy ra.
|
|
285-286. ‘‘Aṭṭhānametaṃ,
bhikkhave, anavakāso yaṃ vacīduccaritassa…pe… yaṃ manoduccaritassa iṭṭho
kanto manāpo vipāko nibbatteyya. Netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Ṭhānañca kho
etaṃ, bhikkhave, vijjati yaṃ manoduccaritassa aniṭṭho akanto amanāpo
vipāko nibbatteyya. Ṭhānametaṃ vijjatī’’ti.
Vaggo dutiyo.
|
|
18-19. Sự kiện này không xảy ra, này
các Tỷ-kheo, không có được: là quả dị thục của miệng nói ác... của ư
nghĩ ác, có thể là khả lạc, khả hỷ, khả ư, sự kiện này không xảy ra. Sự
kiện này có xảy ra, này các Tỷ-kheo, là quả dị thục của miệng nói ác...
của ư nghĩ ác, là không khả lạc, không khả hỷ, không khả ư, sự kiện này
có xảy ra.
|
|
3. Tatiyavaggo
|
|
1-9 Không Thể Xẩy Ra
|
|
287. ‘‘Aṭṭhānametaṃ ,
bhikkhave, anavakāso yaṃ kāyasucaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko
nibbatteyya. Netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Ṭhānañca kho
etaṃ, bhikkhave, vijjati yaṃ kāyasucaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko
nibbatteyya. Ṭhānametaṃ vijjatī’’ti.
|
|
1. - Sự kiện này không xảy ra, này các
Tỷ-kheo, không có được: là quả dị thục của thân làm thiện có thể là
không khả lạc, không khả hỷ, không khả ư, sự kiện này không xảy ra. Sự
kiện này có xảy ra, này các Tỷ-kheo, là quả dị thục của thân làm thiện
là khả lạc, khả hỷ, khả ư, sự kiện này có xảy ra.
|
|
288-289. ‘‘Aṭṭhānametaṃ ,
bhikkhave, anavakāso yaṃ vacīsucaritassa…pe… manosucaritassa aniṭṭho
akanto amanāpo vipāko nibbatteyya. Netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Ṭhānañca kho
etaṃ, bhikkhave, vijjati yaṃ manosucaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko
nibbatteyya. Ṭhānametaṃ vijjatī’’ti.
|
|
2-3. Sự kiện này không xảy ra, này các
Tỷ-kheo, không có được: là quả dị thục của miệng nói thiện... của ư nghĩ
thiện có thể là không khả lạc, không khả hỷ, không khả ư, sự kiện này
không xảy ra. Sự kiện này có xảy ra, này các Tỷ-kheo, là quả dị thục của
miệng nói thiện... của ư nghĩ thiện là khả lạc, khả hỷ, khả ư, sự kiện
này có xảy ra.
|
|
290. ‘‘Aṭṭhānametaṃ,
bhikkhave, anavakāso yaṃ kāyaduccaritasamaṅgī tannidānā tappaccayā
kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya. Netaṃ
ṭhānaṃ vijjati. Ṭhānañca kho etaṃ, bhikkhave, vijjati yaṃ
kāyaduccaritasamaṅgī tannidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā
apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya. Ṭhānametaṃ vijjatī’’ti.
|
290-295.Kāyaduccaritasamaṅgītiādīsu
samaṅgīti pañcavidhā samaṅgitā –
āyūhanasamaṅgitā, cetanāsamaṅgitā, kammasamaṅgitā, vipākasamaṅgitā,
upaṭṭhānasamaṅgitāti. Tattha kusalākusalakammāyūhanakkhaṇe
āyūhanasamaṅgitāti vuccati. Tathā
cetanāsamaṅgitā. Yāva pana sattā arahattaṃ na
pāpuṇanti, tāva sabbepi sattā pubbe upacitacetanāya samaṅgitāya
cetanāsamaṅginoti vuccanti. Esā cetanāsamaṅgitā. Yāva arahattaṃ na
pāpuṇanti, tāva sabbepi sattā pubbe upacitaṃ vipākārahaṃ kammaṃ sandhāya
‘‘kammasamaṅgino’’ti vuccanti. Esā
kammasamaṅgitā. Vipākasamaṅgitā
vipākakkhaṇeyeva veditabbā. Yāva pana sattā arahattaṃ na pāpuṇanti, tāva
tesaṃ tato tato cavitvā niraye uppajjamānānaṃ aggijālālohakumbhiādīhi
upaṭṭhānākārehi nirayo, gabbhaseyyakattaṃ āpajjamānānaṃ mātukucchi,
devesu uppajjamānānaṃ kapparukkhavimānādīhi upaṭṭhānākārehi devalokoti
evaṃ upapattinimittaṃ upaṭṭhāti. Iti nesaṃ iminā
upapattinimittaupaṭṭhānena aparimuttatā
upaṭṭhānasamaṅgitā nāma. Sā calati, sesā niccalā. Niraye hi
upaṭṭhitepi devaloko upaṭṭhāti, devaloke upaṭṭhitepi nirayo upaṭṭhāti,
manussaloke upaṭṭhitepi tiracchānayoni upaṭṭhāti, tiracchānayoniyā ca
upaṭṭhitāyapi manussaloko upaṭṭhātiyeva.
Tatridaṃ vatthu –
soṇagiripāde kira acelavihāre soṇatthero nāma eko dhammakathiko. Tassa
pitā sunakhavājiko nāma ahosi, thero taṃ paṭibāhantopi saṃvare ṭhapetuṃ
asakkonto ‘‘mā nassi varāko’’ti mahallakakāle akāmakaṃ naṃ pabbājesi.
Tassa gilānaseyyāya nipannassa nirayo upaṭṭhāsi. Soṇagiripādato mahantā
sunakhā āgantvā khāditukāmā viya samparivāresuṃ. So mahābhayabhīto
‘‘vārehi, tāta soṇa, vārehi, tāta soṇā’’ti āha. Kiṃ mahātherāti? Na
passasi, tātāti taṃ pavattiṃ ācikkhi. Soṇatthero ‘‘kathañhi nāma
mādisassa pitā niraye nibbattissati , patiṭṭhāssa
bhavissāmī’’ti sāmaṇerehi nānāpupphāni āharāpetvā
cetiyaṅgaṇabodhiyaṅgaṇesu talasantharaṇapūjaṃ āsanapūjañca kāretvā
pitaraṃ mañcakena cetiyaṅgaṇaṃ haritvā mañce
nisīdāpetvā ‘‘ayaṃ, mahāthera, pūjā tumhākaṃ atthāya katā, ‘ayaṃ me
bhagavā duggatapaṇṇākāro’ti vatvā bhagavantaṃ vanditvā cittaṃ
pasādehī’’ti āha. Sā mahāthero pūjaṃ disvā tathā karonto cittaṃ
pasādesi. Tāvadevassa devaloko upaṭṭhāsi.
Nandanavana-cittalatāvana-missakavana-phārusakavana-vimānāni
ceva devanāṭakāni ca parivāretvā ṭhitāni viya
ahesuṃ. So ‘‘apetha, soṇa, apetha, soṇā’’ti theraṃ āha. Kimidaṃ,
mahātherāti? Etā te mātaro āgacchantīti. Thero ‘‘saggo upaṭṭhito
mahātherassā’’ti cintesi. Evaṃ upaṭṭhānasamaṅgitā calatīti veditabbā.
Etāsu samaṅgitāsu idha āyūhanacetanākamma-samaṅgitāvasena
‘‘kāyaduccaritasamaṅgī’’tiādi vuttaṃ.
Tattha eke ācariyā
‘‘yasmiṃ khaṇe kammaṃ āyūhati, tasmiṃyeva khaṇe tassa saggo vārito’’ti
vadanti. Apare pana ‘‘āyūhitakammaṃ nāma vipākavāraṃ labhantampi atthi
alabhantampi. Tattha yadā kammaṃ vipākavāraṃ labhati, tasmiṃyeva kāle
tassa saggo vārito’’ti vadanti. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
Aṭṭhānapāḷivaṇṇanā
niṭṭhitā.
|
4. Sự kiện này không xảy ra, này các
Tỷ-kheo, không có được: là người đầy đủ thân làm ác, do nhân ấy, do
duyên ấy, sau khi thân hoại mạng chung, có thể sanh cơi lành, cơi Trời,
cơi đời này, sự kiện này không xảy ra. Sự kiện này có xảy ra, này các
Tỷ-kheo, là người đầy đủ thân ác, do nhân ấy, do duyên ấy, sau khi thân
hoại mạng chung, có thể sanh cơi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục, sự kiện
này có xảy ra.
|
|
291-292. ‘‘Aṭṭhānametaṃ,
bhikkhave, anavakāso yaṃ vacīduccaritasamaṅgī…pe… yaṃ
manoduccaritasamaṅgī tannidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā
sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya. Netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Ṭhānañca kho
etaṃ, bhikkhave, vijjati yaṃ manoduccaritasamaṅgī tannidānā tappaccayā
kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ
upapajjeyya. Ṭhānametaṃ vijjatī’’ti .
|
5-6. Sự kiện này không xảy ra, này các
Tỷ-kheo, không có được là người đầy đủ, miệng nói ác... ư nghĩ ác, do
nhân ấy, do duyên ấy... (như số 4 trên)..., sự kiện này có xảy ra.
|
|
293. ‘‘Aṭṭhānametaṃ,
bhikkhave, anavakāso yaṃ kāyasucaritasamaṅgī tannidānā tappaccayā
kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ
upapajjeyya. Netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Ṭhānañca kho etaṃ, bhikkhave, vijjati
yaṃ kāyasucaritasamaṅgī tannidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā
sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya. Ṭhānametaṃ vijjatī’’ti.
|
7-9. Sự kiện này không xảy ra, này các
Tỷ-kheo, không có được: là người đầy đủ thân làm thiện... miệng nói
thiện... ư nghĩ thiện, do nhân ấy, do duyên ấy, sau khi thân hoại mạng
chung, có thể sanh cơi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục, sự kiện này không
xảy ra. Sự kiện này có xảy ra, này các Tỷ-kheo, là người đầy đủ thân làm
thiện,... miệng nói thiện... ư nghĩ thiện, do nhân ấy, do duyên ấy, sau
khi thân hoại mạng chung, có thể sanh cơi lành, cơi Trời, cơi đời này,
sự kiện này có xảy ra.hoại mạng chung, có thể sanh cơi dữ, ác thú, đọa
xứ, địa ngục, sự kiện này không xảy ra. Sự kiện này có xảy ra, này các
Tỷ-kheo, là người đầy đủ thân làm thiện,... miệng nói thiện... ư nghĩ
thiện, do nhân ấy, do duyên ấy, sau khi thân hoại mạng chung, có thể
sanh cơi lành, cơi Trời, cơi đời này, sự kiện này có xảy ra.
|
|
294-295. ‘‘Aṭṭhānametaṃ,
bhikkhave, anavakāso yaṃ vacīsucaritasamaṅgī…pe… yaṃ manosucaritasamaṅgī
tannidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ
vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya. Netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Ṭhānañca kho etaṃ,
bhikkhave, vijjati yaṃ manosucaritasamaṅgī tannidānā tappaccayā kāyassa
bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya. Ṭhānametaṃ
vijjatī’’ti.
Vaggo tatiyo.
Aṭṭhānapāḷi
pannarasamo.
|
