Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
Dīghanikāyo
Mahāvaggapāḷi
18. Janavasabhasuttaṃ
Nātikiyādibyākaraṇaṃ
273. Evaṃ me
sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā nātike [nādike
(sī. syā. pī.)] viharati
giñjakāvasathe. Tena kho pana samayena bhagavā parito parito janapadesu
paricārake abbhatīte kālaṅkate upapattīsu byākaroti kāsikosalesu
vajjimallesu cetivaṃsesu[cetiyavaṃsesu
(ka.)] kurupañcālesu
majjhasūrasenesu [macchasurasenesu
(syā.), macchasūrasenesu (sī. pī.)] –
‘‘asu amutra upapanno, asu amutra upapanno [upapannoti
(ka.)]. Paropaññāsa nātikiyā paricārakā abbhatītā kālaṅkatā
pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātikā tattha
parinibbāyino anāvattidhammā tasmā lokā. Sādhikā navuti nātikiyā
paricārakā abbhatītā kālaṅkatā tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā
rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmino, sakideva [sakiṃdeva
(ka.)] imaṃ lokaṃ
āgantvā dukkhassantaṃ karissanti. Sātirekāni pañcasatāni nātikiyā
paricārakā abbhatītā kālaṅkatā tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpannā
avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā’’ti.
274. Assosuṃ kho
nātikiyā paricārakā – ‘‘bhagavā kira parito parito janapadesu paricārake
abbhatīte kālaṅkate upapattīsu byākaroti kāsikosalesu vajjimallesu
cetivaṃsesu kurupañcālesu majjhasūrasenesu – ‘asu amutra upapanno, asu
amutra upapanno. Paropaññāsa nātikiyā paricārakā abbhatītā kālaṅkatā
pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātikā
tattha parinibbāyino anāvattidhammā tasmā lokā. Sādhikā navuti nātikiyā
paricārakā abbhatītā kālaṅkatā tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā
rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmino sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā
dukkhassantaṃ karissanti. Sātirekāni pañcasatāni nātikiyā paricārakā
abbhatītā kālaṅkatā tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpannā avinipātadhammā
niyatā sambodhiparāyaṇā’ti. Tena ca nātikiyā paricārakā attamanā ahesuṃ
pamuditā pītisomanassajātā
bhagavato pañhaveyyākaraṇaṃ [pañhāveyyākaraṇaṃ
(syā. ka.)]sutvā.
275. Assosi kho
āyasmā ānando – ‘‘bhagavā kira parito parito janapadesu paricārake
abbhatīte kālaṅkate upapattīsu byākaroti kāsikosalesu vajjimallesu
cetivaṃsesu kurupañcālesu majjhasūrasenesu – ‘asu amutra upapanno, asu
amutra upapanno. Paropaññāsa nātikiyā paricārakā abbhatītā kālaṅkatā
pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātikā tattha
parinibbāyino anāvattidhammā tasmā lokā. Sādhikā navuti nātikiyā
paricārakā abbhatītā kālaṅkatā tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā
rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmino sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā
dukkhassantaṃ karissanti. Sātirekāni pañcasatāni nātikiyā paricārakā
abbhatītā kālaṅkatā tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpannā
avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā’ti. Tena ca nātikiyā paricārakā
attamanā ahesuṃ pamuditā pītisomanassajātā bhagavato pañhaveyyākaraṇaṃ
sutvā’’ti.
Ānandaparikathā
276. Atha kho
āyasmato ānandassa etadahosi – ‘‘ime kho panāpi
ahesuṃ māgadhakā paricārakā bahū ceva rattaññū ca abbhatītā kālaṅkatā.
Suññā maññe aṅgamagadhā aṅgamāgadhakehi [aṅgamāgadhikehi
(syā.)] paricārakehi
abbhatītehi kālaṅkatehi. Te kho panāpi[tena
kho panāpi (syā.)] ahesuṃ
buddhe pasannā dhamme pasannā saṅghe pasannā sīlesu paripūrakārino. Te
abbhatītā kālaṅkatā bhagavatā abyākatā; tesampissa sādhu veyyākaraṇaṃ,
bahujano pasīdeyya, tato gaccheyya sugatiṃ. Ayaṃ kho panāpi ahosi rājā
māgadho seniyo bimbisāro dhammiko dhammarājā hito brāhmaṇagahapatikānaṃ
negamānañceva jānapadānañca. Apissudaṃ manussā kittayamānarūpā viharanti
– ‘evaṃ no so dhammiko dhammarājā sukhāpetvā kālaṅkato,
evaṃ mayaṃ tassa dhammikassa dhammarañño vijite phāsu [phāsukaṃ
(syā.)] viharimhā’ti.
So kho panāpi ahosi buddhe pasanno dhamme pasanno saṅghe pasanno sīlesu
paripūrakārī. Apissudaṃ manussā evamāhaṃsu – ‘yāva maraṇakālāpi rājā
māgadho seniyo bimbisāro bhagavantaṃ kittayamānarūpo kālaṅkato’ti. So
abbhatīto kālaṅkato bhagavatā abyākato. Tassapissa sādhu veyyākaraṇaṃ
bahujano pasīdeyya, tato gaccheyya sugatiṃ. Bhagavato kho pana sambodhi
magadhesu. Yattha kho pana bhagavato sambodhi magadhesu, kathaṃ tatra
bhagavā māgadhake paricārake
abbhatīte kālaṅkate upapattīsu na
byākareyya. Bhagavā ce kho pana māgadhake paricārake abbhatīte kālaṅkate
upapattīsu na byākareyya, dīnamanā [ninnamanā
(syā.), dīnamānā (sī. pī.)] tenassu
māgadhakā paricārakā; yena kho panassu
dīnamanā māgadhakā paricārakā kathaṃ te bhagavā na byākareyyā’’ti?
277. Idamāyasmā
ānando māgadhake paricārake ārabbha eko raho anuvicintetvā rattiyā
paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā
bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā
ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bhante – ‘bhagavā kira
parito parito janapadesu paricārake abbhatīte kālaṅkate upapattīsu
byākaroti kāsikosalesu vajjimallesu cetivaṃsesu kurupañcālesu
majjhasūrasenesu – ‘‘asu amutra upapanno, asu amutra upapanno.
Paropaññāsa nātikiyā paricārakā abbhatītā kālaṅkatā pañcannaṃ
orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātikā tattha parinibbāyino
anāvattidhammā tasmā lokā. Sādhikā navuti nātikiyā paricārakā abbhatītā
kālaṅkatā tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā
sakadāgāmino, sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karissanti.
Sātirekāni pañcasatāni nātikiyā paricārakā abbhatītā kālaṅkatā tiṇṇaṃ
saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpannā avinipātadhammā
niyatā sambodhiparāyaṇāti. Tena ca nātikiyā paricārakā attamanā ahesuṃ
pamuditā pītisomanassajātā bhagavato pañhaveyyākaraṇaṃ sutvā’’ti .
Ime kho panāpi, bhante, ahesuṃ māgadhakā paricārakā bahū ceva rattaññū
ca abbhatītā kālaṅkatā. Suññā maññe aṅgamagadhā aṅgamāgadhakehi
paricārakehi abbhatītehi kālaṅkatehi. Te kho panāpi, bhante, ahesuṃ
buddhe pasannā dhamme pasannā saṅghe pasannā sīlesu paripūrakārino, te
abbhatītā kālaṅkatā bhagavatā abyākatā. Tesampissa sādhu veyyākaraṇaṃ,
bahujano pasīdeyya, tato gaccheyya sugatiṃ. Ayaṃ kho panāpi, bhante,
ahosi rājā māgadho seniyo bimbisāro dhammiko dhammarājā hito
brāhmaṇagahapatikānaṃ negamānañcevajānapadānañca. Apissudaṃ manussā
kittayamānarūpā viharanti – ‘evaṃ no so dhammiko dhammarājā sukhāpetvā
kālaṅkato. Evaṃ mayaṃ tassa dhammikassa dhammarañño vijite phāsu
viharimhā’ti. So kho panāpi, bhante, ahosi buddhe pasanno dhamme pasanno
saṅghe pasanno sīlesu paripūrakārī. Apissudaṃ manussā evamāhaṃsu – ‘yāva
maraṇakālāpi rājā māgadho seniyo bimbisāro bhagavantaṃ kittayamānarūpo
kālaṅkato’ti. So abbhatīto kālaṅkato bhagavatā abyākato; tassapissa
sādhu veyyākaraṇaṃ, bahujano pasīdeyya, tato gaccheyya sugatiṃ.
Bhagavato kho pana, bhante, sambodhi magadhesu. Yattha kho pana ,
bhante, bhagavato sambodhi magadhesu, kathaṃ tatra bhagavā māgadhake
paricārake abbhatīte kālaṅkate
upapattīsu na byākareyya? Bhagavā ce kho pana, bhante, māgadhake
paricārake abbhatīte kālaṅkate upapattīsu na byākareyya dīnamanā tenassu
māgadhakā paricārakā; yena kho panassu dīnamanā māgadhakā paricārakā
kathaṃ te bhagavā na byākareyyā’’ti. Idamāyasmā ānando māgadhake
paricārake ārabbha bhagavato sammukhā parikathaṃ katvā uṭṭhāyāsanā
bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
278. Atha kho
bhagavā acirapakkante āyasmante ānande pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā
pattacīvaramādāya nātikaṃ piṇḍāya pāvisi. Nātike piṇḍāya caritvā
pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto pāde pakkhāletvā giñjakāvasathaṃ
pavisitvā māgadhake paricārake ārabbha aṭṭhiṃ katvā [aṭṭhikatvā
(sī. syā. pī.)] manasikatvā
sabbaṃ cetasā [sabbacetasā
(pī.)] samannāharitvā
paññatte āsane nisīdi –
‘‘gatiṃ nesaṃ jānissāmi abhisamparāyaṃ, yaṃgatikā te bhavanto
yaṃabhisamparāyā’’ti. Addasā kho bhagavā māgadhake paricārake
‘‘yaṃgatikā te bhavanto yaṃabhisamparāyā’’ti.
Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito giñjakāvasathā
nikkhamitvā vihārapacchāyāyaṃ paññatte āsane nisīdi.
279. Atha kho
āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ
abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho
āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘upasantapadisso [upasantapatiso
(ka.)] bhante bhagavā
bhātiriva bhagavato mukhavaṇṇo vippasannattā indriyānaṃ. Santena nūnajja
bhante bhagavā vihārena vihāsī’’ti? ‘‘Yadeva kho me tvaṃ, ānanda,
māgadhake paricārake ārabbha sammukhā parikathaṃ katvā uṭṭhāyāsanā
pakkanto, tadevāhaṃ nātike piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ
piṇḍapātapaṭikkanto pāde pakkhāletvā giñjakāvasathaṃ pavisitvā māgadhake
paricārake ārabbha aṭṭhiṃ katvā manasikatvā sabbaṃ cetasā samannāharitvā
paññatte āsane nisīdiṃ – ‘gatiṃ nesaṃ jānissāmi abhisamparāyaṃ,
yaṃgatikā te bhavanto yaṃabhisamparāyā’ti. Addasaṃ kho ahaṃ, ānanda,
māgadhake paricārake ‘yaṃgatikā te bhavanto yaṃabhisamparāyā’’’ti.
Janavasabhayakkho
280. ‘‘Atha kho,
ānanda, antarahito yakkho saddamanussāvesi – ‘janavasabho ahaṃ bhagavā ;
janavasabho ahaṃ sugatā’ti. Abhijānāsi no tvaṃ, ānanda, ito pubbe
evarūpaṃ nāmadheyyaṃ sutaṃ [sutvā
(pī.)] yadidaṃ
janavasabho’’ti?
‘‘Na kho ahaṃ, bhante, abhijānāmi ito pubbe evarūpaṃ nāmadheyyaṃ sutaṃ
yadidaṃ janavasabhoti, api ca me, bhante, lomāni haṭṭhāni
‘janavasabho’ti nāmadheyyaṃ sutvā. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘na
hi nūna so orako yakkho
bhavissati yadidaṃ evarūpaṃ nāmadheyyaṃ supaññattaṃ yadidaṃ
janavasabho’’ti. ‘‘Anantarā kho, ānanda, saddapātubhāvā uḷāravaṇṇo me
yakkho sammukhe pāturahosi .
Dutiyampi saddamanussāvesi – ‘bimbisāro ahaṃ bhagavā; bimbisāro ahaṃ
sugatāti. Idaṃ sattamaṃ kho ahaṃ, bhante, vessavaṇassa mahārājassa
sahabyataṃ upapajjāmi, so tato cuto manussarājā bhavituṃ pahomi [so
tato cuto manussarājā, amanussarājā divi homi (sī. pī.)].
Ito satta tato satta, saṃsārāni catuddasa;
Nivāsamabhijānāmi, yattha me vusitaṃ pure.
281.
‘Dīgharattaṃ kho ahaṃ, bhante, avinipāto avinipātaṃ sañjānāmi, āsā ca
pana me santiṭṭhati sakadāgāmitāyā’ti. ‘Acchariyamidaṃ āyasmato
janavasabhassa yakkhassa, abbhutamidaṃ āyasmato janavasabhassa
yakkhassa. ‘‘Dīgharattaṃ kho ahaṃ, bhante, avinipāto avinipātaṃ
sañjānāmī’’ti ca vadesi, ‘‘āsā ca pana me santiṭṭhati sakadāgāmitāyā’’ti
ca vadesi, kutonidānaṃ panāyasmā janavasabho yakkho evarūpaṃ uḷāraṃ
visesādhigamaṃ sañjānātīti? Na aññatra, bhagavā, tava sāsanā, na aññatra [aññattha
(sī. pī.)], sugata, tava sāsanā; yadagge ahaṃ, bhante, bhagavati
ekantikato [ekantato
(syā.), ekantagato (pī.)] abhippasanno,
tadagge ahaṃ, bhante, dīgharattaṃ avinipāto
avinipātaṃ sañjānāmi, āsā ca pana me santiṭṭhati sakadāgāmitāya.
Idhāhaṃ, bhante, vessavaṇena mahārājena pesito virūḷhakassa mahārājassa
santike kenacideva karaṇīyena addasaṃ bhagavantaṃ antarāmagge
giñjakāvasathaṃpavisitvā māgadhake paricārake ārabbha aṭṭhiṃ katvā
manasikatvā sabbaṃ cetasā samannāharitvā nisinnaṃ – ‘‘gatiṃ nesaṃ
jānissāmi abhisamparāyaṃ, yaṃgatikā te bhavanto yaṃabhisamparāyā’’ti.
Anacchariyaṃ kho panetaṃ, bhante, yaṃ vessavaṇassa mahārājassa tassaṃ
parisāyaṃ bhāsato sammukhā sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘‘yaṃgatikā te
bhavanto yaṃabhisamparāyā’’ti. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi –
bhagavantañca dakkhāmi, idañca bhagavato ārocessāmīti. Ime kho me,
bhante, dvepaccayā bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ’.
Devasabhā
282. ‘Purimāni ,
bhante, divasāni purimatarāni tadahuposathe pannarase vassūpanāyikāya
puṇṇāya puṇṇamāya rattiyā kevalakappā ca devā tāvatiṃsā sudhammāyaṃ
sabhāyaṃ sannisinnā honti sannipatitā. Mahatī ca dibbaparisā [dibbā
parisā (sī. pī.)] samantato
nisinnā honti [nisinnā
hoti (sī.), sannisinnā honti sannipatitā (ka.)], cattāro ca
mahārājāno catuddisā nisinnā honti. Puratthimāya disāya dhataraṭṭho
mahārājā pacchimābhimukho [pacchābhimukho
(ka.)] nisinno hoti
deve purakkhatvā; dakkhiṇāya disāya virūḷhako mahārājā uttarābhimukho
nisinno hoti deve purakkhatvā; pacchimāya disāya virūpakkho mahārājā
puratthābhimukho nisinno hoti deve purakkhatvā; uttarāya disāya
vessavaṇo mahārājā dakkhiṇābhimukho nisinno hoti deve purakkhatvā .
Yadā, bhante, kevalakappā ca devā tāvatiṃsā sudhammāyaṃ sabhāyaṃ
sannisinnā honti sannipatitā, mahatī ca dibbaparisā samantato nisinnā
honti, cattāro ca mahārājāno catuddisā nisinnā honti.
Idaṃ nesaṃ hoti āsanasmiṃ; atha pacchā amhākaṃ āsanaṃ hoti. Ye te,
bhante, devā bhagavati brahmacariyaṃ caritvā adhunūpapannā
tāvatiṃsakāyaṃ, te aññe deve atirocanti vaṇṇena ceva yasasā ca. Tena
sudaṃ, bhante, devā tāvatiṃsā attamanā honti pamuditā pītisomanassajātā
‘‘dibbā vata bho kāyā paripūrenti, hāyanti asurakāyā’’ti. Atha kho,
bhante, sakko devānamindo devānaṃ tāvatiṃsānaṃ sampasādaṃ viditvā imāhi
gāthāhi anumodi –
‘‘Modanti vata bho devā, tāvatiṃsā sahindakā [saindakā
(sī.)];
Tathāgataṃ namassantā, dhammassa ca sudhammataṃ.
Nave deve ca passantā, vaṇṇavante yasassine [yasassino
(syā.)];
Sugatasmiṃ brahmacariyaṃ, caritvāna idhāgate.
Te aññe atirocanti, vaṇṇena yasasāyunā;
Sāvakā bhūripaññassa, visesūpagatā idha.
Idaṃ disvāna nandanti,
tāvatiṃsā sahindakā;
Tathāgataṃ namassantā, dhammassa ca sudhammata’’nti.
‘Tena sudaṃ, bhante, devā
tāvatiṃsā bhiyyosomattāya attamanā honti pamuditā pītisomanassajātā
‘‘dibbā vata, bho, kāyā paripūrenti, hāyanti asurakāyā’’ti. Atha kho,
bhante, yenatthena devā tāvatiṃsā sudhammāyaṃ sabhāyaṃ sannisinnā honti
sannipatitā, taṃ atthaṃ cintayitvā taṃ atthaṃ mantayitvā vuttavacanāpi
taṃ [vuttavacanā
nāmidaṃ (ka.)] cattāro
mahārājāno tasmiṃ atthe
honti. Paccānusiṭṭhavacanāpi taṃ [paccānusiṭṭhavacanā
nāmidaṃ (ka.)] cattāro
mahārājāno tasmiṃ atthe honti, sakesu sakesu āsanesu ṭhitā avipakkantā [adhipakkantā
(ka.)].
Te vuttavākyā rājāno, paṭiggayhānusāsaniṃ;
Vippasannamanā santā, aṭṭhaṃsu samhi āsaneti.
283. ‘Atha kho,
bhante, uttarāya disāya uḷāro āloko sañjāyi, obhāso pāturahosi
atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Atha kho, bhante, sakko devānamindo
deve tāvatiṃse āmantesi – ‘‘yathā kho, mārisā, nimittāni dissanti, uḷāro
āloko sañjāyati, obhāso pātubhavati, brahmā pātubhavissati. Brahmuno
hetaṃ pubbanimittaṃ pātubhāvāya yadidaṃ āloko sañjāyati obhāso
pātubhavatīti.
‘‘Yathā nimittā dissanti, brahmā pātubhavissati;
Brahmuno hetaṃ nimittaṃ, obhāso vipulo mahā’’ti.
Sanaṅkumārakathā
284. ‘Atha kho,
bhante, devā tāvatiṃsā yathāsakesu āsanesu nisīdiṃsu – ‘‘obhāsametaṃ
ñassāma, yaṃvipāko bhavissati, sacchikatvāva naṃ gamissāmā’’ti.
Cattāropi mahārājāno yathāsakesu āsanesu nisīdiṃsu – ‘‘obhāsametaṃ
ñassāma yaṃvipāko bhavissati, sacchikatvāva naṃ
gamissāmā’’ti. Idaṃ sutvā devā tāvatiṃsā ekaggā samāpajjiṃsu
– ‘‘obhāsametaṃ ñassāma, yaṃvipāko bhavissati, sacchikatvāva naṃ
gamissāmā’’ti.
‘Yadā, bhante, brahmā sanaṅkumāro devānaṃ tāvatiṃsānaṃ
pātubhavati, oḷārikaṃ attabhāvaṃ abhinimminitvā pātubhavati. Yo kho
pana, bhante, brahmuno pakativaṇṇo anabhisambhavanīyo so devānaṃ
tāvatiṃsānaṃ cakkhupathasmiṃ. Yadā, bhante, brahmā sanaṅkumāro devānaṃ
tāvatiṃsānaṃ pātubhavati , so
aññe deve atirocati vaṇṇena ceva yasasā ca. Seyyathāpi, bhante, sovaṇṇo
viggaho mānusaṃ viggahaṃ atirocati; evameva kho, bhante, yadā brahmā
sanaṅkumāro devānaṃ tāvatiṃsānaṃ pātubhavati, so aññe deve atirocati
vaṇṇena ceva yasasā ca. Yadā, bhante, brahmā sanaṅkumāro devānaṃ
tāvatiṃsānaṃ pātubhavati, na tassaṃ parisāyaṃ koci devo abhivādeti vā
paccuṭṭheti vā āsanena vā nimanteti. Sabbeva tuṇhībhūtā pañjalikā
pallaṅkena nisīdanti – ‘‘yassadāni devassa pallaṅkaṃ icchissati brahmā
sanaṅkumāro, tassa devassa pallaṅke nisīdissatī’’ti.
‘Yassa kho pana, bhante, devassa brahmā sanaṅkumāro pallaṅke nisīdati,
uḷāraṃ so labhati devo vedapaṭilābhaṃ; uḷāraṃ so labhati devo
somanassapaṭilābhaṃ. Seyyathāpi, bhante, rājā khattiyo muddhāvasitto
adhunābhisitto rajjena, uḷāraṃ so labhati vedapaṭilābhaṃ, uḷāraṃ so
labhati somanassapaṭilābhaṃ. Evameva kho, bhante, yassa devassa brahmā
sanaṅkumāro pallaṅke nisīdati, uḷāraṃ so labhati devo vedapaṭilābhaṃ,
uḷāraṃ so labhati devo somanassapaṭilābhaṃ. Atha ,
bhante, brahmā sanaṅkumāro oḷārikaṃ attabhāvaṃ abhinimminitvā
kumāravaṇṇī [kumāravaṇṇo
(syā. ka.)] hutvā
pañcasikho devānaṃ tāvatiṃsānaṃ pāturahosi. So vehāsaṃ abbhuggantvā
ākāse antalikkhe pallaṅkena nisīdi. Seyyathāpi, bhante, balavā puriso
supaccatthate vā pallaṅke same vā bhūmibhāge pallaṅkena nisīdeyya;
evameva kho, bhante, brahmā sanaṅkumāro vehāsaṃ abbhuggantvā ākāse
antalikkhe pallaṅkena nisīditvā devānaṃ tāvatiṃsānaṃ sampasādaṃ viditvā
imāhi gāthāhi anumodi –
‘‘Modanti vata bho devā,
tāvatiṃsā sahindakā;
Tathāgataṃ namassantā, dhammassa ca sudhammataṃ.
‘‘Nave deve ca passantā, vaṇṇavante yasassine;
Sugatasmiṃ brahmacariyaṃ, caritvāna idhāgate.
‘‘Te aññe atirocanti, vaṇṇena yasasāyunā;
Sāvakā bhūripaññassa, visesūpagatā idha.
‘‘Idaṃ disvāna nandanti,
tāvatiṃsā sahindakā;
Tathāgataṃ namassantā, dhammassa ca sudhammata’’nti.
285.
‘Imamatthaṃ, bhante, brahmā sanaṅkumāro bhāsittha; imamatthaṃ, bhante,
brahmuno sanaṅkumārassa bhāsato aṭṭhaṅgasamannāgato saro hoti vissaṭṭho
ca viññeyyo ca mañju ca savanīyo ca bindu ca avisārī ca gambhīro ca
ninnādī ca. Yathāparisaṃ kho pana, bhante, brahmā sanaṅkumāro sarena
viññāpeti; na cassa bahiddhā parisāya ghoso
niccharati. Yassa kho pana, bhante, evaṃ aṭṭhaṅgasamannāgato saro hoti,
so vuccati ‘‘brahmassaro’’ti.
‘Atha kho, bhante, brahmā sanaṅkumāro tettiṃse attabhāve abhinimminitvā
devānaṃ tāvatiṃsānaṃ paccekapallaṅkesu pallaṅkena[paccekapallaṅkena
(ka.)] nisīditvā deve
tāvatiṃse āmantesi – ‘‘taṃ kiṃ maññanti, bhonto devā tāvatiṃsā, yāvañca
so bhagavā bahujanahitāya paṭipanno bahujanasukhāya lokānukampāya
atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Ye hi keci, bho, buddhaṃ saraṇaṃ
gatā dhammaṃ saraṇaṃ gatā saṅghaṃ saraṇaṃ gatā sīlesu paripūrakārino te
kāyassa bhedā paraṃ maraṇā appekacce paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ
sahabyataṃ upapajjanti, appekacce nimmānaratīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ
upapajjanti, appekacce tusitānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjanti,
appekacce yāmānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjanti, appekacce tāvatiṃsānaṃ
devānaṃ sahabyataṃ upapajjanti, appekacce cātumahārājikānaṃ devānaṃ
sahabyataṃ upapajjanti. Ye sabbanihīnaṃ kāyaṃ paripūrenti, te
gandhabbakāyaṃ paripūrentī’’’ti.
286. ‘Imamatthaṃ ,
bhante, brahmā sanaṅkumāro bhāsittha; imamatthaṃ, bhante, brahmuno
sanaṅkumārassa bhāsato ghosoyeva devā maññanti – ‘‘yvāyaṃ mama pallaṅke
svāyaṃ ekova bhāsatī’’ti.
Ekasmiṃ bhāsamānasmiṃ, sabbe bhāsanti nimmitā;
Ekasmiṃ tuṇhimāsīne, sabbe tuṇhī bhavanti te.
Tadāsu devā maññanti,
tāvatiṃsā sahindakā;
Yvāyaṃ mama pallaṅkasmiṃ, svāyaṃ ekova bhāsatīti.
‘Atha kho, bhante, brahmā
sanaṅkumāro ekattena attānaṃ upasaṃharati, ekattena attānaṃ
upasaṃharitvā sakkassadevānamindassa pallaṅke pallaṅkena nisīditvā deve
tāvatiṃse āmantesi –
Bhāvitaiddhipādo
287. ‘‘‘Taṃ kiṃ
maññanti, bhonto devā tāvatiṃsā, yāva supaññattā cime tena bhagavatā
jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro iddhipādā paññattā
iddhipahutāya [iddhibahulīkatāya
(syā.)] iddhivisavitāya [iddhivisevitāya
(syā.)]iddhivikubbanatāya. Katame cattāro? Idha bho bhikkhu
chandasamādhippadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.
Vīriyasamādhippadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.
Cittasamādhippadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.
Vīmaṃsāsamādhippadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Ime kho,
bho, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro
iddhipādā paññattā iddhipahutāya iddhivisavitāya iddhivikubbanatāya.
‘‘‘Ye hi keci bho atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā anekavihitaṃ
iddhividhaṃ paccanubhosuṃ, sabbe te imesaṃyeva catunnaṃ iddhipādānaṃ
bhāvitattā bahulīkatattā. Yepi hi keci bho anāgatamaddhānaṃ samaṇā vā
brāhmaṇā vā anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhossanti, sabbe te
imesaṃyeva catunnaṃ iddhipādānaṃ bhāvitattā bahulīkatattā. Yepi hi keci
bho etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā anekavihitaṃ iddhividhaṃ
paccanubhonti, sabbe te imesaṃyeva catunnaṃ iddhipādānaṃ bhāvitattā
bahulīkatattā. Passanti no bhonto devā tāvatiṃsā mamapimaṃ evarūpaṃ
iddhānubhāva’’nti? ‘‘Evaṃ mahābrahme’’ti. ‘‘Ahampi kho bho imesaṃyeva
catunnañca iddhipādānaṃ bhāvitattā
bahulīkatattā evaṃ mahiddhiko evaṃmahānubhāvo’’ti. Imamatthaṃ, bhante,
brahmā sanaṅkumāro bhāsittha. Imamatthaṃ, bhante, brahmā sanaṅkumāro
bhāsitvā deve tāvatiṃse āmantesi –
Tividho okāsādhigamo
288. ‘‘‘Taṃ kiṃ
maññanti, bhonto devā tāvatiṃsā, yāvañcidaṃ tena bhagavatā jānatā
passatā arahatā sammāsambuddhena tayo okāsādhigamā anubuddhā
sukhassādhigamāya. Katame tayo? Idha bho ekacco saṃsaṭṭho viharati
kāmehi saṃsaṭṭho akusalehi dhammehi. So aparena samayena ariyadhammaṃ
suṇāti, yoniso manasi karoti, dhammānudhammaṃ paṭipajjati. So
ariyadhammassavanaṃ āgamma yonisomanasikāraṃ dhammānudhammappaṭipattiṃ
asaṃsaṭṭho viharati kāmehi asaṃsaṭṭho akusalehi dhammehi. Tassa
asaṃsaṭṭhassa kāmehi asaṃsaṭṭhassa akusalehi dhammehi uppajjati sukhaṃ,
sukhā bhiyyo somanassaṃ. Seyyathāpi, bho, pamudā pāmojjaṃ [pāmujjaṃ
(pī. ka.)] jāyetha,
evameva kho, bho,
asaṃsaṭṭhassa kāmehi asaṃsaṭṭhassa akusalehi dhammehi uppajjati sukhaṃ,
sukhā bhiyyo somanassaṃ. Ayaṃ kho, bho, tena bhagavatā jānatā passatā
arahatā sammāsambuddhena paṭhamo okāsādhigamo anubuddho
sukhassādhigamāya.
‘‘‘Puna caparaṃ, bho, idhekaccassa oḷārikā kāyasaṅkhārā appaṭippassaddhā
honti, oḷārikā vacīsaṅkhārā appaṭippassaddhā honti, oḷārikā
cittasaṅkhārā appaṭippassaddhā honti. So aparena samayena ariyadhammaṃ
suṇāti, yoniso manasi karoti, dhammānudhammaṃ paṭipajjati. Tassa
ariyadhammassavanaṃ āgamma yonisomanasikāraṃ dhammānudhammappaṭipattiṃ
oḷārikā kāyasaṅkhārā paṭippassambhanti, oḷārikā vacīsaṅkhārā
paṭippassambhanti, oḷārikā cittasaṅkhārā paṭippassambhanti.
Tassa oḷārikānaṃ kāyasaṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā oḷārikānaṃ
vacīsaṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā oḷārikānaṃ cittasaṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā
uppajjati sukhaṃ, sukhā bhiyyo somanassaṃ. Seyyathāpi, bho, pamudā
pāmojjaṃ jāyetha, evameva kho bho oḷārikānaṃ kāyasaṅkhārānaṃ
paṭippassaddhiyā oḷārikānaṃ vacīsaṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā oḷārikānaṃ
cittasaṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā uppajjati sukhaṃ, sukhā bhiyyo
somanassaṃ. Ayaṃ kho, bho, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā
sammāsambuddhena dutiyo okāsādhigamo anubuddho sukhassādhigamāya.
‘‘‘Puna caparaṃ, bho, idhekacco ‘idaṃ
kusala’nti yathābhūtaṃ nappajānāti, ‘idaṃ akusala’nti yathābhūtaṃ
nappajānāti. ‘Idaṃ sāvajjaṃ idaṃ anavajjaṃ, idaṃ sevitabbaṃ idaṃ na
sevitabbaṃ, idaṃ hīnaṃ idaṃ paṇītaṃ, idaṃ kaṇhasukkasappaṭibhāga’nti
yathābhūtaṃ nappajānāti. So aparena samayena ariyadhammaṃ suṇāti, yoniso
manasi karoti, dhammānudhammaṃ paṭipajjati. So ariyadhammassavanaṃ
āgamma yonisomanasikāraṃ dhammānudhammappaṭipattiṃ, ‘idaṃ kusala’nti
yathābhūtaṃ pajānāti, ‘idaṃ akusala’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Idaṃ
sāvajjaṃ idaṃ anavajjaṃ, idaṃ sevitabbaṃ idaṃ na sevitabbaṃ, idaṃ hīnaṃ
idaṃ paṇītaṃ, idaṃ kaṇhasukkasappaṭibhāga’nti yathābhūtaṃ pajānāti.
Tassa evaṃ jānato evaṃ passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Tassa
avijjāvirāgā vijjuppādā uppajjati sukhaṃ, sukhā bhiyyo somanassaṃ.
Seyyathāpi, bho, pamudā pāmojjaṃ jāyetha ,
evameva kho, bho, avijjāvirāgā vijjuppādā uppajjati sukhaṃ, sukhā bhiyyo
somanassaṃ. Ayaṃ kho, bho, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā
sammāsambuddhena tatiyo okāsādhigamo anubuddho sukhassādhigamāya. Ime kho,
bho, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena tayo
okāsādhigamā anubuddhā sukhassādhigamāyā’’ti. Imamatthaṃ, bhante, brahmā
sanaṅkumāro bhāsittha, imamatthaṃ, bhante, brahmā sanaṅkumāro bhāsitvā
deve tāvatiṃse āmantesi –
Catusatipaṭṭhānaṃ
289. ‘‘‘Taṃ kiṃ
maññanti, bhonto devā tāvatiṃsā, yāva supaññattā cime tena bhagavatā
jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro satipaṭṭhānā paññattā
kusalassādhigamāya. Katame cattāro? Idha ,
bho, bhikkhu ajjhattaṃ kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā
vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Ajjhattaṃ kāye kāyānupassī viharanto
tattha sammā samādhiyati, sammā vippasīdati. So tattha sammā samāhito
sammā vippasanno bahiddhā parakāye ñāṇadassanaṃ abhinibbatteti.
Ajjhattaṃ vedanāsu vedanānupassī viharati…pe… bahiddhā paravedanāsu
ñāṇadassanaṃ abhinibbatteti. Ajjhattaṃ citte cittānupassī viharati…pe…
bahiddhā paracitte ñāṇadassanaṃ abhinibbatteti. Ajjhattaṃ dhammesu
dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke
abhijjhādomanassaṃ. Ajjhattaṃ dhammesu dhammānupassī viharanto tattha
sammā samādhiyati, sammā vippasīdati. So tattha sammā samāhito sammā
vippasanno bahiddhā paradhammesu ñāṇadassanaṃ abhinibbatteti. Ime kho,
bho, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro
satipaṭṭhānā paññattā kusalassādhigamāyā’’ti. Imamatthaṃ, bhante, brahmā
sanaṅkumāro bhāsittha. Imamatthaṃ, bhante, brahmā sanaṅkumāro bhāsitvā
deve tāvatiṃse āmantesi –
Satta samādhiparikkhārā
290. ‘‘‘Taṃ kiṃ
maññanti, bhonto devā tāvatiṃsā, yāva supaññattā cime tena bhagavatā jānatā
passatā arahatā sammāsambuddhena satta samādhiparikkhārā sammāsamādhissa
paribhāvanāya sammāsamādhissa pāripūriyā. Katame satta? Sammādiṭṭhi
sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo
sammāsati. Yā kho, bho, imehi sattahaṅgehi cittassa ekaggatā parikkhatā,
ayaṃ vuccati, bho, ariyo sammāsamādhi saupaniso itipi saparikkhāro
itipi. Sammādiṭṭhissa bho, sammāsaṅkappo pahoti, sammāsaṅkappassa
sammāvācā pahoti, sammāvācassa sammākammanto pahoti. Sammākammantassa
sammāājīvo pahoti, sammāājīvassa sammāvāyāmo pahoti, sammāvāyāmassa
sammāsati pahoti ,
sammāsatissa sammāsamādhi pahoti, sammāsamādhissa sammāñāṇaṃ pahoti,
sammāñāṇassa sammāvimutti pahoti. Yañhi taṃ, bho, sammā vadamāno vadeyya
– ‘svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opaneyyiko
paccattaṃ veditabbo viññūhi apārutā amatassa dvārā’ti
idameva taṃ sammā vadamāno vadeyya. Svākkhāto hi, bho, bhagavatā dhammo
sandiṭṭhiko, akāliko ehipassiko opaneyyiko paccattaṃ veditabbo viññūhi
apārutā amatassa dvārā [dvārāti
(syā. ka.)].
‘‘‘Ye hi keci, bho, buddhe aveccappasādena samannāgatā, dhamme
aveccappasādena samannāgatā, saṅghe aveccappasādena samannāgatā,
ariyakantehi sīlehi samannāgatā ,
ye cime opapātikā dhammavinītā sātirekāni catuvīsatisatasahassāni
māgadhakā paricārakā abbhatītā kālaṅkatā tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā
sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā. Atthi cevettha
sakadāgāmino.
‘‘Atthāyaṃ [athāyaṃ
(sī. syā.)] itarā
pajā, puññābhāgāti me mano;
Saṅkhātuṃ nopi sakkomi, musāvādassa ottappa’’nti.
291.
‘Imamatthaṃ, bhante, brahmā sanaṅkumāro bhāsittha, imamatthaṃ, bhante,
brahmuno sanaṅkumārassa bhāsato vessavaṇassa mahārājassa evaṃ cetaso
parivitakko udapādi – ‘‘acchariyaṃ vata bho, abbhutaṃ vata
bho, evarūpopi nāma uḷāro satthā bhavissati, evarūpaṃ uḷāraṃ
dhammakkhānaṃ, evarūpā uḷārā visesādhigamā paññāyissantī’’ti. Atha,
bhante, brahmā sanaṅkumāro vessavaṇassa mahārājassa cetasā
cetoparivitakkamaññāya vessavaṇaṃ mahārājānaṃ etadavoca – ‘‘taṃ kiṃ
maññati bhavaṃ vessavaṇo mahārājā atītampi addhānaṃ evarūpo uḷāro satthā
ahosi, evarūpaṃ uḷāraṃ dhammakkhānaṃ, evarūpā uḷārā visesādhigamā
paññāyiṃsu. Anāgatampi addhānaṃ
evarūpo uḷāro satthā bhavissati, evarūpaṃ uḷāraṃ dhammakkhānaṃ, evarūpā
uḷārā visesādhigamā paññāyissantī’’’ti.
292.
‘‘‘Imamatthaṃ, bhante, brahmā sanaṅkumāro devānaṃ tāvatiṃsānaṃ abhāsi,
imamatthaṃ vessavaṇo mahārājā brahmuno sanaṅkumārassa devānaṃ tāvatiṃsānaṃ
bhāsato sammukhā sutaṃ [sutvā
(sī. pī.)] sammukhā
paṭiggahitaṃ sayaṃ parisāyaṃ ārocesi’’.
Imamatthaṃ janavasabho yakkho vessavaṇassa mahārājassa sayaṃ parisāyaṃ
bhāsato sammukhā sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ[paṭiggahetvā
(sī. pī.)] bhagavato
ārocesi. Imamatthaṃ bhagavā janavasabhassa yakkhassa sammukhā sutvā
sammukhā paṭiggahetvā sāmañca abhiññāya āyasmato ānandassa ārocesi,
imamatthamāyasmā ānando bhagavato sammukhā sutvā sammukhā paṭiggahetvā
ārocesi bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ
upāsikānaṃ. Tayidaṃ brahmacariyaṃ iddhañceva phītañca vitthārikaṃ
bāhujaññaṃ puthubhūtaṃ yāva devamanussehi suppakāsitanti.
Janavasabhasuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ.
≧✯◡✯≦
01 || 02 ||
03 || 04 ||
05 || 06 ||
07 || 08 ||
09 || 10 ||
11 || 12 ||
13 || 14 ||
15 || 16 ||
17
18 || 19 ||
20 || 21 ||
22 || 23 ||
24 || 25 ||
26 || 27 ||
28 || 29 ||
30 || 31 ||
32 || 33 ||
34
