Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
Dīghanikāyo
Mahāvaggapāḷi
21. Sakkapańhasuttaṃ
344. Evaṃ me
sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā magadhesu viharati, pācīnato rājagahassa
ambasaṇḍā nāma brāhmaṇagāmo, tassuttarato vediyake pabbate
indasālaguhāyaṃ. Tena kho pana samayena sakkassa devānamindassa ussukkaṃ
udapādi bhagavantaṃ dassanāya. Atha kho sakkassa devānamindassa
etadahosi – ‘‘kahaṃ nu kho bhagavā etarahi viharati arahaṃ
sammāsambuddho’’ti? Addasā kho sakko devānamindo bhagavantaṃ magadhesu
viharantaṃ pācīnato rājagahassa ambasaṇḍā nāma brāhmaṇagāmo,
tassuttarato vediyake pabbate indasālaguhāyaṃ. Disvāna deve tāvatiṃse
āmantesi – ‘‘ayaṃ, mārisā, bhagavā magadhesu viharati, pācīnato
rājagahassa ambasaṇḍā nāma brāhmaṇagāmo, tassuttarato vediyake pabbate
indasālaguhāyaṃ. Yadi pana, mārisā, mayaṃ taṃ bhagavantaṃ dassanāya
upasaṅkameyyāma arahantaṃ sammāsambuddha’’nti? ‘‘Evaṃ bhaddantavā’’ti
kho devā tāvatiṃsā sakkassa devānamindassa paccassosuṃ.
345. Atha kho
sakko devānamindo pańcasikhaṃ gandhabbadevaputtaṃ [gandhabbaputtaṃ
(syā.)] āmantesi –
‘‘ayaṃ, tāta pańcasikha, bhagavā magadhesu viharati pācīnato rājagahassa
ambasaṇḍā nāma brāhmaṇagāmo, tassuttarato vediyake pabbate
indasālaguhāyaṃ. Yadi pana ,
tāta pańcasikha, mayaṃ taṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkameyyāma
arahantaṃ sammāsambuddha’’nti? ‘‘Evaṃ bhaddantavā’’ti kho pańcasikho
gandhabbadevaputto sakkassa devānamindassa paṭissutvā beluvapaṇḍuvīṇaṃ
ādāya sakkassa devānamindassa anucariyaṃ upāgami.
346. Atha kho
sakko devānamindo devehi tāvatiṃsehi parivuto pańcasikhena
gandhabbadevaputtena purakkhato seyyathāpi nāma balavā puriso samińjitaṃ
vā bāhaṃ pasāreyya pasāritaṃ vā bāhaṃ samińjeyya; evameva devesu
tāvatiṃsesu antarahito magadhesu pācīnato rājagahassa ambasaṇḍā nāma
brāhmaṇagāmo, tassuttarato vediyake pabbate paccuṭṭhāsi. Tena kho pana samayena
vediyako pabbato atiriva
obhāsajāto hoti ambasaṇḍā ca brāhmaṇagāmo yathā taṃ devānaṃ
devānubhāvena. Apissudaṃ parito gāmesu manussā evamāhaṃsu – ‘‘ādittassu
nāmajja vediyako pabbato jhāyatisu [jhāyatassu
(syā.), pajjhāyitassu (sī. pī.)] nāmajja
vediyako pabbato jalatisu [jalatassu
(syā.), jalitassu (sī. pī.)] nāmajja
vediyako pabbato kiṃsu nāmajja vediyako pabbato atiriva obhāsajāto
ambasaṇḍā ca brāhmaṇagāmo’’ti saṃviggā lomahaṭṭhajātā ahesuṃ.
347. Atha kho
sakko devānamindo pańcasikhaṃ gandhabbadevaputtaṃ āmantesi –
‘‘durupasaṅkamā kho, tāta
pańcasikha, tathāgatā mādisena, jhāyī jhānaratā, tadantaraṃ [tadanantaraṃ
(sī. syā. pī. ka.)] paṭisallīnā.
Yadi pana tvaṃ, tāta pańcasikha, bhagavantaṃ paṭhamaṃ pasādeyyāsi, tayā,
tāta, paṭhamaṃ pasāditaṃ pacchā mayaṃ taṃ
bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkameyyāma arahantaṃ sammāsambuddha’’nti.
‘‘Evaṃ bhaddantavā’’ti kho pańcasikho gandhabbadevaputto sakkassa
devānamindassa paṭissutvā beluvapaṇḍuvīṇaṃ ādāya yena indasālaguhā
tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ‘‘ettāvatā me bhagavā neva atidūre
bhavissati nāccāsanne, saddańca me sossatī’’ti ekamantaṃ aṭṭhāsi.
Pańcasikhagītagāthā
348. Ekamantaṃ
ṭhito kho pańcasikho gandhabbadevaputto beluvapaṇḍuvīṇaṃ [veḷuvapaṇḍuvīṇaṃ
ādāya (syā.)] assāvesi,
imā ca gāthā abhāsi buddhūpasańhitā dhammūpasańhitā saṅghūpasańhitā
arahantūpasańhitā kāmūpasańhitā –
‘‘Vande te pitaraṃ bhadde, timbaruṃ sūriyavacchase;
Yena jātāsi kalyāṇī, ānandajananī mama.
‘‘Vātova sedataṃ kanto, pānīyaṃva pipāsato;
Aṅgīrasi piyāmesi, dhammo arahatāmiva.
‘‘Āturasseva bhesajjaṃ,
bhojanaṃva jighacchato;
Parinibbāpaya maṃ bhadde, jalantamiva vārinā.
‘‘Sītodakaṃ pokkharaṇiṃ,
yuttaṃ kińjakkhareṇunā;
Nāgo ghammābhitattova, ogāhe te thanūdaraṃ.
‘‘Accaṅkusova nāgova, jitaṃ me tuttatomaraṃ;
Kāraṇaṃ nappajānāmi, sammatto lakkhaṇūruyā.
‘‘Tayi gedhitacittosmi,
cittaṃ vipariṇāmitaṃ;
Paṭigantuṃ na sakkomi, vaṅkaghastova ambujo.
‘‘Vāmūru saja maṃ bhadde, saja maṃ mandalocane;
Palissaja maṃ kalyāṇi, etaṃ me abhipatthitaṃ.
‘‘Appako vata me santo, kāmo vellitakesiyā;
Anekabhāvo samuppādi, arahanteva dakkhiṇā.
‘‘Yaṃ me atthi kataṃ puńńaṃ, arahantesu tādisu;
Taṃ me sabbaṅgakalyāṇi, tayā saddhiṃ vipaccataṃ.
‘‘Yaṃ me atthi kataṃ puńńaṃ,
asmiṃ pathavimaṇḍale;
Taṃ me sabbaṅgakalyāṇi, tayā saddhiṃ vipaccataṃ.
‘‘Sakyaputtova jhānena, ekodi nipako sato;
Amataṃ muni jigīsāno [jigiṃsāno
(sī. syā. pī.)], tamahaṃ sūriyavacchase.
‘‘Yathāpi muni nandeyya, patvā sambodhimuttamaṃ;
Evaṃ nandeyyaṃ kalyāṇi, missībhāvaṃ gato tayā.
‘‘Sakko ce me varaṃ dajjā, tāvatiṃsānamissaro;
Tāhaṃ bhadde vareyyāhe, evaṃ kāmo daḷho mama.
‘‘Sālaṃva na ciraṃ phullaṃ,
pitaraṃ te sumedhase;
Vandamāno namassāmi, yassā setādisī pajā’’ti.
349. Evaṃ vutte
bhagavā pańcasikhaṃ gandhabbadevaputtaṃ etadavoca – ‘‘saṃsandati kho
te, pańcasikha, tantissaro gītassarena, gītassaro ca tantissarena; na ca
pana [neva
pana (syā.)] te
pańcasikha, tantissaro gītassaraṃ ativattati, gītassaro ca tantissaraṃ.
Kadā saṃyūḷhā pana te, pańcasikha, imā gāthā buddhūpasańhitā
dhammūpasańhitā saṅghūpasańhitā
arahantūpasańhitā kāmūpasańhitā’’ti? ‘‘Ekamidaṃ, bhante, samayaṃ bhagavā
uruvelāyaṃ viharati najjā nerańjarāya tīre ajapālanigrodhe
paṭhamābhisambuddho . Tena
kho panāhaṃ, bhante, samayena bhaddā nāma sūriyavacchasā timbaruno
gandhabbarańńo dhītā, tamabhikaṅkhāmi. Sā kho pana, bhante, bhaginī
parakāminī hoti; sikhaṇḍī nāma mātalissa saṅgāhakassa putto,
tamabhikaṅkhati. Yato kho ahaṃ, bhante, taṃ bhaginiṃ nālatthaṃ kenaci
pariyāyena. Athāhaṃ beluvapaṇḍuvīṇaṃ ādāya yena timbaruno gandhabbarańńo
nivesanaṃ tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā beluvapaṇḍuvīṇaṃ assāvesiṃ, imā
ca gāthā abhāsiṃ buddhūpasańhitā dhammūpasańhitā saṅghūpasańhitā
arahantūpasańhitā kāmūpasańhitā –
‘‘Vande te pitaraṃ bhadde, timbaruṃ sūriyavacchase;
Yena jātāsi kalyāṇī, ānandajananī mama. …pe…
Sālaṃva na ciraṃ phullaṃ, pitaraṃ te sumedhase;
Vandamāno namassāmi, yassā setādisī pajā’’ti.
‘‘Evaṃ vutte, bhante, bhaddā sūriyavacchasā maṃ etadavoca – ‘na kho me,
mārisa, so bhagavā sammukhā diṭṭho api ca sutoyeva me so bhagavā devānaṃ
tāvatiṃsānaṃ sudhammāyaṃ sabhāyaṃ upanaccantiyā. Yato kho tvaṃ, mārisa,
taṃ bhagavantaṃ kittesi, hotu no ajja samāgamo’ti. Soyeva no,
bhante, tassā bhaginiyā saddhiṃ samāgamo ahosi. Na ca dāni tato
pacchā’’ti.
Sakkūpasaṅkama
350. Atha kho
sakkassa devānamindassa etadahosi – ‘‘paṭisammodati pańcasikho
gandhabbadevaputto bhagavatā, bhagavā ca pańcasikhenā’’ti. Atha kho
sakko devānamindo pańcasikhaṃ gandhabbadevaputtaṃ āmantesi –
‘‘abhivādehi me tvaṃ, tāta pańcasikha, bhagavantaṃ – ‘sakko, bhante,
devānamindo sāmacco saparijano bhagavato pāde sirasā vandatī’ti’’.
‘‘Evaṃ bhaddantavā’’ti kho pańcasikho gandhabbadevaputto sakkassa
devānamindassa paṭissutvā bhagavantaṃ abhivādeti – ‘‘sakko, bhante,
devānamindo sāmacco saparijano bhagavato pāde
sirasā vandatī’’ti. ‘‘Evaṃ sukhī hotu, pańcasikha, sakko devānamindo
sāmacco saparijano; sukhakāmā hi devā manussā asurā nāgā gandhabbā ye
cańńe santi puthukāyā’’ti.
351. Evańca pana
tathāgatā evarūpe mahesakkhe yakkhe abhivadanti. Abhivadito sakko
devānamindo bhagavato indasālaguhaṃ pavisitvā bhagavantaṃ abhivādetvā
ekamantaṃ aṭṭhāsi. Devāpi tāvatiṃsā indasālaguhaṃ pavisitvā bhagavantaṃ
abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Pańcasikhopi gandhabbadevaputto
indasālaguhaṃ pavisitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.
Tena kho pana samayena indasālaguhā visamā
santī samā samapādi, sambādhā santī urundā [uruddā
(ka.)] samapādi,
andhakāro guhāyaṃ antaradhāyi, āloko udapādi yathā taṃ devānaṃ devānubhāvena.
352. Atha kho
bhagavā sakkaṃ devānamindaṃ etadavoca – ‘‘acchariyamidaṃ āyasmato
kosiyassa, abbhutamidaṃ āyasmato kosiyassa tāva bahukiccassa
bahukaraṇīyassa yadidaṃ idhāgamana’’nti. ‘‘Cirapaṭikāhaṃ, bhante,
bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamitukāmo; api ca devānaṃ tāvatiṃsānaṃ
kehici kehici [kehici
(syā.)] kiccakaraṇīyehi
byāvaṭo; evāhaṃ nāsakkhiṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Ekamidaṃ,
bhante, samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati salaḷāgārake. Atha khvāhaṃ,
bhante, sāvatthiṃ agamāsiṃ bhagavantaṃ dassanāya. Tena kho pana, bhante,
samayena bhagavā ańńatarena samādhinā nisinno hoti, bhūjati [bhuńjatī
ca (sī. pī.), bhujagī (syā.)] ca
nāma vessavaṇassa mahārājassa paricārikā bhagavantaṃ paccupaṭṭhitā hoti,
pańjalikā namassamānā tiṭṭhati. Atha khvāhaṃ, bhante, bhūjatiṃ
etadavocaṃ – ‘abhivādehi me
tvaṃ, bhagini, bhagavantaṃ – ‘‘sakko, bhante, devānamindo sāmacco
saparijano bhagavato pāde sirasā vandatī’’ti. Evaṃ vutte, bhante, sā
bhūjati maṃ etadavoca – ‘akālo kho, mārisa, bhagavantaṃ dassanāya;
paṭisallīno bhagavā’ti. ‘Tena hī,
bhagini, yadā bhagavā tamhā samādhimhā vuṭṭhito hoti, atha mama vacanena
bhagavantaṃ abhivādehi – ‘‘sakko, bhante, devānamindo sāmacco
saparijano bhagavato pāde sirasā vandatī’’ti. Kacci me sā, bhante,
bhaginī bhagavantaṃ abhivādesi? Sarati bhagavā tassā bhaginiyā
vacana’’nti? ‘‘Abhivādesi maṃ sā, devānaminda, bhaginī, sarāmahaṃ tassā
bhaginiyā vacanaṃ. Api cāhaṃ āyasmato nemisaddena [cakkanemisaddena
(syā.)] tamhā
samādhimhā vuṭṭhito’’ti. ‘‘Ye te, bhante, devā amhehi paṭhamataraṃ
tāvatiṃsakāyaṃ upapannā, tesaṃ me sammukhā sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ –
‘yadā tathāgatā loke uppajjanti arahanto sammāsambuddhā, dibbā kāyā
paripūrenti, hāyanti asurakāyā’ti. Taṃ me idaṃ, bhante, sakkhidiṭṭhaṃ
yato tathāgato loke uppanno arahaṃ sammāsambuddho, dibbā kāyā
paripūrenti, hāyanti asurakāyāti.
Gopakavatthu
353. ‘‘Idheva,
bhante, kapilavatthusmiṃ gopikā nāma sakyadhītā ahosi buddhe pasannā
dhamme pasannā saṅghe pasannā sīlesu paripūrakārinī. Sā itthittaṃ [itthicittaṃ
(syā.)] virājetvā
purisattaṃ [purisacittaṃ
(syā.)] bhāvetvā
kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā. Devānaṃ
tāvatiṃsānaṃ sahabyataṃ amhākaṃ puttattaṃ ajjhupagatā. Tatrapi naṃ evaṃ
jānanti – ‘gopako devaputto, gopako devaputto’ti. Ańńepi, bhante, tayo
bhikkhū bhagavati brahmacariyaṃ caritvā hīnaṃ gandhabbakāyaṃ upapannā.
Te pańcahi kāmaguṇehi samappitā samaṅgībhūtā paricārayamānā amhākaṃ
upaṭṭhānaṃ āgacchanti amhākaṃ pāricariyaṃ. Te amhākaṃ upaṭṭhānaṃ āgate
amhākaṃ pāricariyaṃ gopako devaputto paṭicodesi –
‘kutomukhā nāma tumhe ,
mārisā, tassa bhagavato dhammaṃ assuttha [āyuhittha
(syā.)] – ahańhi nāma
itthikā samānā buddhe pasannā dhamme pasannā saṅghe pasannā sīlesu
paripūrakārinī itthittaṃ virājetvā purisattaṃ bhāvetvā kāyassa bhedā
paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā, devānaṃ tāvatiṃsānaṃ
sahabyataṃ sakkassa devānamindassa puttattaṃ ajjhupagatā. Idhāpi maṃ
evaṃ jānanti ‘‘gopako devaputto gopako devaputto’ti. Tumhe pana, mārisā,
bhagavati brahmacariyaṃ caritvā hīnaṃ gandhabbakāyaṃ upapannā.
Duddiṭṭharūpaṃ vata, bho, addasāma, ye mayaṃ addasāma sahadhammike
hīnaṃ gandhabbakāyaṃ upapanne’ti. Tesaṃ, bhante, gopakena devaputtena
paṭicoditānaṃ dve devā
diṭṭheva dhamme satiṃ paṭilabhiṃsu kāyaṃ brahmapurohitaṃ, eko pana devo
kāme ajjhāvasi.
354.‘‘‘Upāsikā
cakkhumato ahosiṃ,
Nāmampi mayhaṃ ahu ‘gopikā’ti;
Buddhe ca dhamme ca abhippasannā,
Saṅghańcupaṭṭhāsiṃ pasannacittā.
‘‘‘Tasseva buddhassa sudhammatāya,
Sakkassa puttomhi mahānubhāvo;
Mahājutīko tidivūpapanno,
Jānanti maṃ idhāpi ‘gopako’ti.
‘‘‘Athaddasaṃ bhikkhavo
diṭṭhapubbe,
Gandhabbakāyūpagate vasīne;
Imehi te gotamasāvakāse,
Ye ca mayaṃ pubbe manussabhūtā.
‘‘‘Annena pānena upaṭṭhahimhā,
Pādūpasaṅgayha sake nivesane;
Kutomukhā nāma ime bhavanto,
Buddhassa dhammāni paṭiggahesuṃ [buddhassa
dhammaṃ na paṭiggahesuṃ (syā.)].
‘‘‘Paccattaṃ veditabbo hi dhammo,
Sudesito cakkhumatānubuddho;
Ahańhi tumheva upāsamāno,
Sutvāna ariyāna subhāsitāni.
‘‘‘Sakkassa puttomhi
mahānubhāvo,
Mahājutīko tidivūpapanno;
Tumhe pana seṭṭhamupāsamānā,
Anuttaraṃ brahmacariyaṃ caritvā.
‘‘‘Hīnaṃ kāyaṃ upapannā
bhavanto,
Anānulomā bhavatūpapatti;
Duddiṭṭharūpaṃ vata addasāma,
Sahadhammike hīnakāyūpapanne.
‘‘‘Gandhabbakāyūpagatā bhavanto,
Devānamāgacchatha pāricariyaṃ;
Agāre vasato mayhaṃ,
Imaṃ passa visesataṃ.
‘‘‘Itthī hutvā svajja pumomhi devo,
Dibbehi kāmehi samaṅgibhūto’;
Te coditā gotamasāvakena,
Saṃvegamāpādu samecca gopakaṃ.
‘‘‘Handa viyāyāma [vigāyāma
(syā.), vitāyāma (pī.)] byāyāma [viyāyamāma
(sī. pī.)],
Mā no mayaṃ parapessā ahumhā’;
Tesaṃ duve vīriyamārabhiṃsu,
Anussaraṃ gotamasāsanāni.
‘‘Idheva cittāni virājayitvā,
Kāmesu ādīnavamaddasaṃsu;
Te kāmasaṃyojanabandhanāni,
Pāpimayogāni duraccayāni.
‘‘Nāgova sannāni guṇāni [sandānaguṇāni
(sī. pī.), santāni guṇāni (syā.)] chetvā,
Deve tāvatiṃse atikkamiṃsu;
Saindā devā sapajāpatikā,
Sabbe sudhammāya sabhāyupaviṭṭhā.
‘‘Tesaṃ nisinnānaṃ
abhikkamiṃsu,
Vīrā virāgā virajaṃ karontā;
Te disvā saṃvegamakāsi vāsavo,
Devābhibhū devagaṇassa majjhe.
‘‘‘Imehi te hīnakāyūpapannā,
Deve tāvatiṃse abhikkamanti’;
Saṃvegajātassa vaco nisamma,
So gopako vāsavamajjhabhāsi.
‘‘‘Buddho janindatthi manussaloke,
Kāmābhibhū sakyamunīti ńāyati;
Tasseva te puttā satiyā vihīnā,
Coditā mayā te satimajjhalatthuṃ.
‘‘‘Tiṇṇaṃ tesaṃ āvasinettha [avasīnettha
(pī.)] eko,
Gandhabbakāyūpagato vasīno;
Dve ca sambodhipathānusārino,
Devepi hīḷenti samāhitattā.
‘‘‘Etādisī dhammappakāsanettha,
Na tattha kiṃkaṅkhati koci sāvako;
Nitiṇṇaoghaṃ vicikicchachinnaṃ,
Buddhaṃ namassāma jinaṃ janindaṃ’.
‘‘Yaṃ te dhammaṃ idhańńāya,
Visesaṃ ajjhagaṃsu [ajjhagamaṃsu
(syā.)] te;
Kāyaṃ brahmapurohitaṃ,
Duve tesaṃ visesagū.
‘‘Tassa dhammassa pattiyā,
Āgatamhāsi mārisa;
Katāvakāsā bhagavatā,
Pańhaṃ pucchemu mārisā’’ti.
355. Atha kho
bhagavato etadahosi – ‘‘dīgharattaṃ visuddho kho ayaṃ yakkho [sakko
(sī. syā. pī.)], yaṃ kińci maṃ pańhaṃ pucchissati, sabbaṃ taṃ
atthasańhitaṃyeva pucchissati, no anatthasańhitaṃ. Yańcassāhaṃ puṭṭho
byākarissāmi, taṃ khippameva ājānissatī’’ti.
356. Atha kho
bhagavā sakkaṃ devānamindaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘Puccha vāsava maṃ pańhaṃ, yaṃ kińci manasicchasi;
Tassa tasseva pańhassa, ahaṃ antaṃ karomi te’’ti.
Paṭhamabhāṇavāro niṭṭhito.
357. Katāvakāso sakko
devānamindo bhagavatā imaṃ bhagavantaṃ [devānamindo
bhagavantaṃ imaṃ (sī. pī.)] paṭhamaṃ
pańhaṃ apucchi –
‘‘Kiṃ saṃyojanā nu kho, mārisa, devā manussā asurā nāgā gandhabbā ye cańńe
santi puthukāyā, te – ‘averā adaṇḍā asapattā abyāpajjā viharemu
averino’ti iti ca nesaṃ hoti, atha ca pana saverā sadaṇḍā sasapattā
sabyāpajjā viharanti saverino’’ti? Itthaṃ sakko devānamindo bhagavantaṃ
pańhaṃ [imaṃ
paṭhamaṃ pańhaṃ (sī. pī.)] apucchi.
Tassa bhagavā pańhaṃ puṭṭho byākāsi –
‘‘Issāmacchariyasaṃyojanā kho, devānaminda, devā manussā asurā nāgā
gandhabbā ye cańńe santi
puthukāyā, te – ‘averā adaṇḍā asapattā abyāpajjā viharemu averino’ti iti
ca nesaṃ hoti, atha ca pana saverā sadaṇḍā sasapattā sabyāpajjā
viharanti saverino’’ti. Itthaṃ bhagavā sakkassa devānamindassa pańhaṃ
puṭṭho byākāsi. Attamano sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinandi
anumodi – ‘‘evametaṃ, bhagavā, evametaṃ, sugata. Tiṇṇā mettha kaṅkhā
vigatā kathaṃkathā bhagavato pańhaveyyākaraṇaṃ sutvā’’ti.
358. Itiha sakko
devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā
bhagavantaṃ uttariṃ [uttariṃ
(sī. syā. pī.)] pańhaṃ
apucchi –
‘‘Issāmacchariyaṃ pana, mārisa, kiṃnidānaṃ kiṃsamudayaṃ kiṃjātikaṃ
kiṃpabhavaṃ; kismiṃ sati issāmacchariyaṃ hoti; kismiṃ asati
issāmacchariyaṃ na hotī’’ti? ‘‘Issāmacchariyaṃ kho, devānaminda,
piyāppiyanidānaṃ piyāppiyasamudayaṃ piyāppiyajātikaṃ piyāppiyapabhavaṃ;
piyāppiye sati issāmacchariyaṃ hoti, piyāppiye asati issāmacchariyaṃ na
hotī’’ti.
‘‘Piyāppiyaṃ kho pana,
mārisa, kiṃnidānaṃ kiṃsamudayaṃ kiṃjātikaṃ kiṃpabhavaṃ; kismiṃ sati
piyāppiyaṃ hoti; kismiṃ asati piyāppiyaṃ na hotī’’ti? ‘‘Piyāppiyaṃ kho,
devānaminda, chandanidānaṃ chandasamudayaṃ chandajātikaṃ chandapabhavaṃ;
chande sati piyāppiyaṃ hoti; chande asati piyāppiyaṃ na hotī’’ti.
‘‘Chando kho pana, mārisa, kiṃnidāno kiṃsamudayo kiṃjātiko kiṃpabhavo;
kismiṃ sati chando hoti;
kismiṃ asati chando na hotī’’ti? ‘‘Chando kho, devānaminda,
vitakkanidāno vitakkasamudayo vitakkajātiko vitakkapabhavo; vitakke sati
chando hoti; vitakke asati chando na hotī’’ti.
‘‘Vitakko kho pana, mārisa, kiṃnidāno kiṃsamudayo kiṃjātiko kiṃpabhavo;
kismiṃ sati vitakko hoti; kismiṃ asati vitakko na hotī’’ti? ‘‘Vitakko
kho, devānaminda, papańcasańńāsaṅkhānidāno papańcasańńāsaṅkhāsamudayo
papańcasańńāsaṅkhājātiko papańcasańńāsaṅkhāpabhavo; papańcasańńāsaṅkhāya
sati vitakko hoti; papańcasańńāsaṅkhāya asati vitakko na hotī’’ti.
‘‘Kathaṃ paṭipanno pana,
mārisa, bhikkhu papańcasańńāsaṅkhānirodhasāruppagāminiṃ paṭipadaṃ
paṭipanno hotī’’ti?
Vedanākammaṭṭhānaṃ
359.
‘‘Somanassaṃpāhaṃ [pahaṃ
(sī. pī.), cāhaṃ (syā. kaṃ.)], devānaminda, duvidhena vadāmi –
sevitabbampi, asevitabbampi. Domanassaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena
vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Upekkhaṃpāhaṃ, devānaminda,
duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi.
360.
‘‘Somanassaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi,
asevitabbampīti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kińcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tattha
yaṃ jańńā somanassaṃ ‘imaṃ kho me somanassaṃ sevato akusalā dhammā
abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyantī’ti, evarūpaṃ somanassaṃ na
sevitabbaṃ. Tattha yaṃ jańńā somanassaṃ ‘imaṃ kho me
somanassaṃ sevato akusalā
dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’ti, evarūpaṃ somanassaṃ
sevitabbaṃ. Tattha yaṃ ce savitakkaṃ savicāraṃ, yaṃ ce avitakkaṃ
avicāraṃ, ye avitakke avicāre, te [se
(sī. pī.)] paṇītatare.
Somanassaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi,
asevitabbampīti. Iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
361.
‘‘Domanassaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi ,
asevitabbampīti. Iti kho panetaṃ vuttaṃ, kińcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tattha
yaṃ jańńā domanassaṃ ‘imaṃ kho me domanassaṃ sevato akusalā dhammā
abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyantī’ti, evarūpaṃ domanassaṃ na
sevitabbaṃ. Tattha yaṃ jańńā domanassaṃ ‘imaṃ kho me domanassaṃ sevato
akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’ti, evarūpaṃ
domanassaṃ sevitabbaṃ. Tattha yaṃ ce savitakkaṃ savicāraṃ, yaṃ ce
avitakkaṃ avicāraṃ, ye avitakke avicāre, te paṇītatare. Domanassaṃpāhaṃ,
devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi, asevitabbampī’ti iti yaṃ taṃ
vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
362.
‘‘Upekkhaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi,
asevitabbampīti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kińcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tattha
yaṃ jańńā upekkhaṃ ‘imaṃ kho me upekkhaṃ sevato akusalā
dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyantī’ti, evarūpā upekkhā na
sevitabbā. Tattha yaṃ jańńā upekkhaṃ ‘imaṃ kho me upekkhaṃ sevato
akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’ti, evarūpā
upekkhā sevitabbā. Tattha yaṃ ce savitakkaṃ savicāraṃ, yaṃ ce avitakkaṃ
avicāraṃ, ye avitakke avicāre, te paṇītatare. Upekkhaṃpāhaṃ,
devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi, asevitabbampīti iti yaṃ taṃ
vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
363. ‘‘Evaṃ
paṭipanno kho, devānaminda, bhikkhu
papańcasańńāsaṅkhānirodhasāruppagāminiṃ paṭipadaṃ paṭipanno hotī’’ti.
Itthaṃ bhagavā sakkassa devānamindassa pańhaṃ puṭṭho byākāsi. Attamano
sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinandi
anumodi – ‘‘evametaṃ, bhagavā, evametaṃ, sugata, tiṇṇā mettha kaṅkhā
vigatā kathaṃkathā bhagavato pańhaveyyākaraṇaṃ sutvā’’ti.
Pātimokkhasaṃvaro
364. Itiha sakko
devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ
uttariṃ pańhaṃ apucchi –
‘‘Kathaṃ paṭipanno pana, mārisa, bhikkhu pātimokkhasaṃvarāya paṭipanno
hotī’’ti? ‘‘Kāyasamācāraṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi –
sevitabbampi, asevitabbampi. Vacīsamācāraṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena
vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Pariyesanaṃpāhaṃ, devānaminda,
duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabba’’mpi.
‘‘Kāyasamācāraṃpāhaṃ ,
devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi asevitabbampīti iti kho
panetaṃ vuttaṃ, kińcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tattha yaṃ jańńā kāyasamācāraṃ
‘imaṃ kho me kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā
dhammā parihāyantī’ti, evarūpo kāyasamācāro na sevitabbo. Tattha yaṃ
jańńā kāyasamācāraṃ ‘imaṃ kho me kāyasamācāraṃ sevato
akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’ti, evarūpo
kāyasamācāro sevitabbo. Kāyasamācāraṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena
vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampīti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ
paṭicca vuttaṃ.
‘‘Vacīsamācāraṃpāhaṃ ,
devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti. Iti kho
panetaṃ vuttaṃ, kińcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tattha yaṃ jańńā vacīsamācāraṃ
‘imaṃ kho me vacīsamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā
dhammā parihāyantī’ti, evarūpo vacīsamācāro na sevitabbo. Tattha yaṃ
jańńā vacīsamācāraṃ ‘imaṃ kho me vacīsamācāraṃ sevato akusalā dhammā
parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’ti, evarūpo vacīsamācāro
sevitabbo. Vacīsamācāraṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi –
sevitabbampi, asevitabbampīti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca
vuttaṃ.
‘‘Pariyesanaṃpāhaṃ ,
devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampīti iti kho
panetaṃ vuttaṃ, kińcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tattha yaṃ jańńā pariyesanaṃ
‘imaṃ kho me pariyesanaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā
dhammā parihāyantī’ti, evarūpā pariyesanā na sevitabbā. Tattha yaṃ jańńā
pariyesanaṃ ‘imaṃ kho me
pariyesanaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā
abhivaḍḍhantī’ti, evarūpā pariyesanā sevitabbā. Pariyesanaṃpāhaṃ,
devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampīti iti yaṃ
taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘‘Evaṃ paṭipanno kho,
devānaminda, bhikkhu pātimokkhasaṃvarāya paṭipanno hotī’’ti. Itthaṃ
bhagavā sakkassa devānamindassa pańhaṃ puṭṭho byākāsi. Attamano sakko
devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinandi anumodi – ‘‘evametaṃ, bhagavā,
evametaṃ, sugata. Tiṇṇā mettha kaṅkhā vigatā kathaṃkathā bhagavato
pańhaveyyākaraṇaṃ sutvā’’ti.
Indriyasaṃvaro
365. Itiha sakko
devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ
uttariṃ pańhaṃ apucchi –
‘‘Kathaṃ paṭipanno pana, mārisa, bhikkhu indriyasaṃvarāya paṭipanno
hotī’’ti? ‘‘Cakkhuvińńeyyaṃ rūpaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi –
sevitabbampi, asevitabbampi. Sotavińńeyyaṃ saddaṃpāhaṃ, devānaminda,
duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Ghānavińńeyyaṃ
gandhaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi,
asevitabbampi. Jivhāvińńeyyaṃrasaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi –
sevitabbampi, asevitabbampi. Kāyavińńeyyaṃ phoṭṭhabbaṃpāhaṃ,
devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi.
Manovińńeyyaṃ dhammaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi –
sevitabbampi, asevitabbampī’’ti.
Evaṃ vutte, sakko devānamindo bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘Imassa kho ahaṃ, bhante, bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ
vitthārena atthaṃ ājānāmi. Yathārūpaṃ, bhante, cakkhuvińńeyyaṃ rūpaṃ
sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, evarūpaṃ
cakkhuvińńeyyaṃ rūpaṃ na
sevitabbaṃ . Yathārūpańca
kho, bhante, cakkhuvińńeyyaṃ rūpaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti,
kusalā dhammā abhivaḍḍhanti, evarūpaṃ cakkhuvińńeyyaṃ rūpaṃ sevitabbaṃ.
Yathārūpańca kho, bhante, sotavińńeyyaṃ saddaṃ
sevato…pe… ghānavińńeyyaṃ gandhaṃ sevato… jivhāvińńeyyaṃ rasaṃ sevato…
kāyavińńeyyaṃ phoṭṭhabbaṃ sevato… manovińńeyyaṃ dhammaṃ sevato akusalā
dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, evarūpo manovińńeyyo
dhammo na sevitabbo. Yathārūpańca kho, bhante, manovińńeyyaṃ dhammaṃ
sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti, evarūpo
manovińńeyyo dhammo sevitabbo.
‘‘Imassa kho me, bhante, bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ
vitthārena atthaṃ ājānato tiṇṇā mettha kaṅkhā vigatā kathaṃkathā
bhagavato pańhaveyyākaraṇaṃ sutvā’’ti.
366. Itiha sakko
devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ
uttariṃ pańhaṃ apucchi –
‘‘Sabbeva nu kho, mārisa, samaṇabrāhmaṇā ekantavādā ekantasīlā
ekantachandā ekantaajjhosānā’’ti? ‘‘Na kho, devānaminda, sabbe
samaṇabrāhmaṇā ekantavādā ekantasīlā ekantachandā ekantaajjhosānā’’ti.
‘‘Kasmā pana, mārisa, na sabbe samaṇabrāhmaṇā ekantavādā ekantasīlā
ekantachandā ekantaajjhosānā’’ti? ‘‘Anekadhātu nānādhātu kho,
devānaminda, loko. Tasmiṃ anekadhātunānādhātusmiṃ loke yaṃ yadeva sattā
dhātuṃ abhinivisanti, taṃ tadeva thāmasā parāmāsā abhinivissa
voharanti – ‘idameva saccaṃ moghamańńa’nti. Tasmā na
sabbe samaṇabrāhmaṇā ekantavādā ekantasīlā ekantachandā
ekantaajjhosānā’’ti.
‘‘Sabbeva nu kho, mārisa, samaṇabrāhmaṇā accantaniṭṭhā accantayogakkhemī
accantabrahmacārī accantapariyosānā’’ti? ‘‘Na kho, devānaminda, sabbe
samaṇabrāhmaṇā accantaniṭṭhā accantayogakkhemī accantabrahmacārī
accantapariyosānā’’ti.
‘‘Kasmā pana, mārisa, na
sabbe samaṇabrāhmaṇā accantaniṭṭhā accantayogakkhemī accantabrahmacārī
accantapariyosānā’’ti? ‘‘Ye kho, devānaminda, bhikkhū
taṇhāsaṅkhayavimuttā te accantaniṭṭhā accantayogakkhemī
accantabrahmacārī accantapariyosānā. Tasmā na sabbe samaṇabrāhmaṇā
accantaniṭṭhā accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosānā’’ti.
Itthaṃ bhagavā sakkassa devānamindassa pańhaṃ puṭṭho byākāsi. Attamano
sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinandi anumodi – ‘‘evametaṃ,
bhagavā, evametaṃ, sugata. Tiṇṇā mettha kaṅkhā vigatā kathaṃkathā
bhagavato pańhaveyyākaraṇaṃ sutvā’’ti.
367. Itiha sakko
devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ
etadavoca –
‘‘Ejā, bhante, rogo, ejā gaṇḍo, ejā sallaṃ, ejā imaṃ purisaṃ
parikaḍḍhati tassa tasseva bhavassa abhinibbattiyā. Tasmā ayaṃ puriso
uccāvacamāpajjati . Yesāhaṃ,
bhante, pańhānaṃ ito bahiddhā ańńesu samaṇabrāhmaṇesu okāsakammampi
nālatthaṃ, te me bhagavatā byākatā. Dīgharattānusayitańca pana [dīgharattānupassatā,
yańca pana (syā.), dīgharattānusayino, yańca pana (sī. pī.)] me
vicikicchākathaṃkathāsallaṃ, tańca bhagavatā abbuḷha’’nti.
‘‘Abhijānāsi no tvaṃ,
devānaminda, ime pańhe ańńe samaṇabrāhmaṇe pucchitā’’ti?
‘‘Abhijānāmahaṃ, bhante, ime pańhe ańńe samaṇabrāhmaṇe pucchitā’’ti.
‘‘Yathā kathaṃ pana te, devānaminda, byākaṃsu? Sace te agaru
bhāsassū’’ti. ‘‘Na kho me, bhante, garu yatthassa bhagavā nisinno
bhagavantarūpo vā’’ti. ‘‘Tena hi, devānaminda, bhāsassū’’ti. ‘‘Yesvāhaṃ [yesāhaṃ
(sī. syā. pī.)], bhante ,
mańńāmi samaṇabrāhmaṇā ārańńikā pantasenāsanāti, tyāhaṃ upasaṅkamitvā
ime pańhe pucchāmi, te mayā puṭṭhā na sampāyanti, asampāyantā mamaṃyeva
paṭipucchanti – ‘ko nāmo āyasmā’ti? Tesāhaṃ puṭṭho byākaromi – ‘ahaṃ
kho, mārisa, sakko devānamindo’ti. Te mamaṃyeva uttari paṭipucchanti –
‘kiṃ panāyasmā, devānaminda [devānamindo
(sī. pī.)], kammaṃ katvā imaṃ ṭhānaṃ patto’ti? Tesāhaṃ yathāsutaṃ
yathāpariyattaṃ dhammaṃ desemi. Te tāvatakeneva attamanā honti
– ‘sakko ca no devānamindo diṭṭho, yańca no apucchimhā, tańca no
byākāsī’ti. Te ańńadatthu mamaṃyeva sāvakā sampajjanti, na cāhaṃ tesaṃ.
Ahaṃ kho pana, bhante, bhagavato sāvako sotāpanno avinipātadhammo niyato
sambodhiparāyaṇo’’ti .
Somanassapaṭilābhakathā
368.
‘‘Abhijānāsi no tvaṃ, devānaminda, ito pubbe evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ
somanassapaṭilābha’’nti? ‘‘Abhijānāmahaṃ ,
bhante, ito pubbe evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābha’’nti.
‘‘Yathā kathaṃ pana tvaṃ, devānaminda, abhijānāsi ito pubbe evarūpaṃ
vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābha’’nti?
‘‘Bhūtapubbaṃ, bhante, devāsurasaṅgāmo samupabyūḷho [samūpabbuḷho
(sī. pī.)] ahosi.
Tasmiṃ kho pana, bhante, saṅgāme devā jiniṃsu, asurā parājayiṃsu [parājiṃsu
(sī. pī.)]. Tassa mayhaṃ, bhante, taṃ saṅgāmaṃ abhivijinitvā
vijitasaṅgāmassa etadahosi – ‘yā ceva dāni dibbā ojā yā ca asurā ojā,
ubhayametaṃ [ubhayamettha
(syā.)] devā
paribhuńjissantī’ti. So kho pana me, bhante, vedapaṭilābho
somanassapaṭilābho sadaṇḍāvacaro sasatthāvacaro na nibbidāya na virāgāya
na nirodhāya na upasamāya na abhińńāya na sambodhāya na nibbānāya
saṃvattati. Yo kho pana me ayaṃ, bhante, bhagavato dhammaṃ sutvā
vedapaṭilābho somanassapaṭilābho, so adaṇḍāvacaro asatthāvacaro
ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhińńāya sambodhāya
nibbānāya saṃvattatī’’ti.
369. ‘‘Kiṃ pana
tvaṃ, devānaminda, atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ
somanassapaṭilābhaṃ pavedesī’’ti? ‘‘Cha kho ahaṃ, bhante, atthavase
sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.
‘‘Idheva tiṭṭhamānassa,
devabhūtassa me sato;
Punarāyu ca me laddho, evaṃ jānāhi mārisa.
‘‘Imaṃ kho ahaṃ, bhante,
paṭhamaṃ atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ
vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.
‘‘Cutāhaṃ diviyā kāyā, āyuṃ hitvā amānusaṃ;
Amūḷho gabbhamessāmi, yattha me ramatī mano.
‘‘Imaṃ kho ahaṃ, bhante, dutiyaṃ atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ
vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.
‘‘Svāhaṃ amūḷhapańńassa [amūḷhapańhassa
(?)], viharaṃ sāsane rato;
Ńāyena viharissāmi, sampajāno paṭissato.
‘‘Imaṃ kho ahaṃ, bhante, tatiyaṃ atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ
vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.
‘‘Ńāyena me carato ca, sambodhi ce bhavissati;
Ańńātā viharissāmi, sveva anto bhavissati.
‘‘Imaṃ kho ahaṃ, bhante, catutthaṃ atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ
vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.
‘‘Cutāhaṃ mānusā kāyā, āyuṃ hitvāna mānusaṃ;
Puna devo bhavissāmi, devalokamhi uttamo.
‘‘Imaṃ kho ahaṃ, bhante, pańcamaṃ atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ
vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.
‘‘Te [ye
(?)] paṇītatarā devā,
akaniṭṭhā yasassino;
Antime vattamānamhi, so nivāso bhavissati.
‘‘Imaṃ kho ahaṃ, bhante,
chaṭṭhaṃ atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ
somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.
‘‘Ime kho ahaṃ, bhante, cha atthavase sampassamāno evarūpaṃ
vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.
370.‘‘Apariyositasaṅkappo ,
vicikiccho kathaṃkathī.
Vicariṃ dīghamaddhānaṃ, anvesanto tathāgataṃ.
‘‘Yassu mańńāmi samaṇe, pavivittavihārino;
Sambuddhā iti mańńāno, gacchāmi te upāsituṃ.
‘‘‘Kathaṃ ārādhanā hoti, kathaṃ hoti virādhanā’;
Iti puṭṭhā na sampāyanti [sambhonti
(syā.)], magge paṭipadāsu ca.
‘‘Tyassu yadā maṃ jānanti, sakko devānamāgato;
Tyassu mameva pucchanti, ‘kiṃ katvā pāpuṇī idaṃ’.
‘‘Tesaṃ yathāsutaṃ dhammaṃ, desayāmi jane sutaṃ [janesuta
(ka. sī.)];
Tena attamanā honti, ‘diṭṭho no vāsavoti ca’.
‘‘Yadā ca buddhamaddakkhiṃ, vicikicchāvitāraṇaṃ;
Somhi vītabhayo ajja, sambuddhaṃ payirupāsiya [payirupāsayiṃ
(syā. ka.)].
‘‘Taṇhāsallassa hantāraṃ, buddhaṃ appaṭipuggalaṃ;
Ahaṃ vande mahāvīraṃ,
buddhamādiccabandhunaṃ.
‘‘Yaṃ karomasi brahmuno,
samaṃ devehi mārisa;
Tadajja tuyhaṃ kassāma [dassāma
(syā. ka.)], handa sāmaṃ karoma te.
‘‘Tvameva asi [tuvamevasi
(pī.)] sambuddho,
tuvaṃ satthā anuttaro;
Sadevakasmiṃ lokasmiṃ, natthi te paṭipuggalo’’ti.
371. Atha kho
sakko devānamindo pańcasikhaṃ gandhabbaputtaṃ āmantesi – ‘‘bahūpakāro
kho mesi tvaṃ, tāta pańcasikha, yaṃ tvaṃ bhagavantaṃ paṭhamaṃ pasādesi.
Tayā, tāta, paṭhamaṃ pasāditaṃ pacchā mayaṃ taṃ bhagavantaṃ dassanāya
upasaṅkamimhā arahantaṃ sammāsambuddhaṃ. Pettike vā ṭhāne ṭhapayissāmi ,
gandhabbarājā bhavissasi, bhaddańca te sūriyavacchasaṃ dammi, sā hi te
abhipatthitā’’ti.
Atha kho sakko devānamindo pāṇinā pathaviṃ parāmasitvā tikkhattuṃ udānaṃ
udānesi – ‘‘namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassā’’ti.
Imasmińca pana veyyākaraṇasmiṃ bhańńamāne sakkassa devānamindassa
virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘‘yaṃ kińci samudayadhammaṃ,
sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti. Ańńesańca asītiyā devatāsahassānaṃ ,
iti ye sakkena devānamindena ajjhiṭṭhapańhā puṭṭhā ,
te bhagavatā byākatā. Tasmā imassa veyyākaraṇassa sakkapańhātveva
adhivacananti.
Sakkapańhasuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.
≧✯◡✯≦
01 || 02 ||
03 || 04 ||
05 || 06 ||
07 || 08 ||
09 || 10 ||
11 || 12 ||
13 || 14 ||
15 || 16 ||
17
18 || 19 ||
20 || 21 ||
22 || 23 ||
24 || 25 ||
26 || 27 ||
28 || 29 ||
30 || 31 ||
32 || 33 ||
34